Диплом дизайни учун топшириқда ривожланиш натижаларини техник-иқтисодий асослаш учун асосий маълумотлар мавжуд. Дастурни ишлаб чиқиш билан боғлиқ диплом лойиҳасининг

5 дастурий таъминотни ишлаб чиқишнинг техник-иқтисодий асослари
Иқтисодий ҳисоблашнинг вазифаси иқтисодий нуқтаи назардан унинг пуллик аналогларига нисбатан ушбу ўқув-услубий лойиҳани ишлаб чиқиш, амалга ошириш ва ундан фойдаланишнинг мақсадга мувофиқлигини аниқлашдан иборат[12].
5.1 лойиҳанинг иқтисодий асосланиши
Ушбу дастурий маҳсулот, ҳар қандай техник ечим сингари, иқтисодий мақсадга мувофиқлиги ва фойдаси нуқтаи назаридан кўриб чиқилиши керак. Ривожланишнинг техник-иқтисодий асосланишининг мақсади дастурни такомиллаштиришнинг иқтисодий мақсадга мувофиқлигини миқдорий ва сифатли исботлаш, шунингдек унинг самарали ишлаши учун ташкилий ва иқтисодий шароитларни аниқлашдир.
Дастурий модулнинг самарадорлиги унинг сифати ва ишлаб чиқиш ва техник хизмат кўрсатиш жараёнининг самарадорлиги билан белгиланади. Дастурий маҳсулотнинг сифати учта компонент билан белгиланади:
* ушбу дастурий маҳсулотнинг мутахассис фойдаланувчиси нуқтаи назаридан;
* ресурслардан фойдаланиш ва уларни баҳолаш нуқтаи назаридан;
* дастурий маҳсулотга қўйиладиган талабларни қондириш.
Дастурий маҳсулот ўз вазифаларини ресурсларни кераксиз сарф қилмасдан бажарадиган қилиб ишлаб чиқилиши керак.
* Дастурни ишлаб чиқиш учун техник-иқтисодий асослашнинг мазмуни қуйидагича:
* техник-иқтисодий кўрсаткичларни ҳисоблаш ва таққослаш базасини танлаш;
* дастурий таъминотнинг мураккаблиги ва нархини аниқлаш;
Диплом дизайни учун топшириқда ривожланиш натижаларини техник-иқтисодий асослаш учун асосий маълумотлар мавжуд. Дастурни ишлаб чиқиш билан боғлиқ диплом лойиҳасининг мавзуси тўғридан-тўғри дипломнинг техник бўлимларига киритилган ривожланишнинг техник-иқтисодий асослаш мазмунини ташкил етувчи individual вазифаларни киритишни ўз ичига олади.
Диплом лойиҳасининг ушбу қисмида келтирилган олинган жадваллар ва маълумотлар рўйхати лойиҳанинг самарадорлиги тўғрисида хулоса чиқариш учун ишлаб чиқиш натижалари ва унинг харажатларини таққослаш имконини беради. Иқтисодий кўрсаткичларни ҳисоблаш учун дастлабки маълумотлар 5.1-жадвалда келтирилган.
5.1 – жадвал-иқтисодий кўрсаткичларни ҳисоблаш учун дастлабки маълумотлар.
Белгилаш кўрсаткичи номи ўлчов бирлиги кўрсаткич қиймати
Кн компютер минг сўм туради 20
тм бир ойдаги ўртача кунлар сони кунлар 22
Рентабеллик стандарти 0.20
дастур ишлаб чиқувчининг қўшимча иш ҳақини ҳисобга олган ҳолда cд коеффициенти-0.20
Ижтимоий суғурта органларига ҳисоб-китобларни ҳисобга олувчи cсок коеффициенти 0,3
ташкилотнинг қўшимча харажатларини ҳисобга олган ҳолда кн коеффициенти – 1,25
ни и сони-ешак истеъмолчи томонидан ҳал вазифалар. 50 йил
пайда.тмв. и маш дастури томонидан ишлаб чиқилган и-масалани ечиш вақти. соат 1
тъмв.И-масалани асосий дастур маш орқали ечиш вақти. соат 7
ПҚ ушбу дастур компютерларини сотиб оладиган ташкилотлар сони. 1
1 квт/соат руб 1.86 учун гел тариф
Инвестициялар самарадорлигининг standart коеффициенти 0,25
Ц ишлаб чиқилган дастурнинг хизмат муддати 5 йил
ҚҚС Қўшилган қиймат солиғи % 18
Уз йилига иш кунлари сони кун 264
НCМ компютер иш сменалари сони-2
ТЖМ смена давомийлиги ҳ 8
Компютернинг ишламай қолиши %5
Компютер квт томонидан истеъмол П електр 0,4
Нср йилига ўртача таъмирлаш сони – 1
Таъмирлаш пайтида алмаштириладиган қисмларнинг CД нархи 1500 РУБ

5.2 дастурни ишлаб чиқиш харажатларини ҳисоблаш

Дастур ишлаб чиқишнинг умумий харажатлари қуйидаги formula бўйича ҳисобланади (5.1):
КП = КП + КНАК, (5.1)
бу ерда КП-дастурий таъминот муҳандисининг иш ҳақи харажатлари;
КНАК-қўшимча харажатлар.
Дастурий таъминот муҳандисининг иш ҳақи харажатлари (5.2)formula бўйича ҳисобланади:
КЗП = УЗП * (1+ксоc) * (1+cд) * три, (5.2)
қаерда: ОЗП бир ой давомида дастурий таъминот муҳандисининг асосий маоши (15000 рубл);
тпи-дастурни ишлаб чиқиш учун зарур бўлган вақт и-тоифали дастурчи (шахс-ой);
cд-дастур тузувчининг қўшимча иш ҳақини ҳисобга олувчи коеффициент бўлиб, асосий иш ҳақи суммасига улушларда;
cсоc-бу дастур ишлаб чиқувчисининг иш ҳақи учун ижтимоий суғурта органларига ҳисоб-китобларни, ишлаб чиқувчининг асосий иш ҳақи миқдорига улушларни ҳисобга оладиган коеффициент.
Дастур 20 кун давомида ишлаб чиқилган бўлиб, бир ойда 22 иш куни борлигини ҳисобга олиб, кейин:
Тп2 = 20/22 = 0.9 (kishi-ой)
Шундай қилиб, дастурий таъминот муҳандисининг иш ҳақи харажатлари қуйидагича бўлади:
КЗП = 15 000 * (1+0,3) * (1+0,20) * 0,9 = 21 060 (
Қўшимча харажатлар (5.3)формулага мувофиқ ташкилотнинг қўшимча харажатлари даражасини аниқлайдиган кн коеффициентини ҳисобга олган ҳолда ҳисобланади:
КНОК = УЗП * кн * тп12, (5.3)
КНОК гилган = 15000 * 1,25 * 0,9 = 16 875 (
Шундай қилиб, дастурни ишлаб чиқишнинг умумий қиймати:
КП = 21060 + 16875 = 37,935 (рубл)
5.3 ишлаб чиқилган дастур нархини ҳисоблаш
Ишлаб чиқилган дастурнинг улгуржи баҳоси қуйидаги formula бўйича аниқланади (5.4):
Cпу = Кп + (1 + пҳ), (5.4)
бу ерда: CП улгуржи нарх (ишлаб чиқувчининг нархи) (руб.);
КП-бу дастурни ишлаб чиқишнинг умумий қиймати (руб.);
пҳ-бу дастурни ишлаб чиқаётган ташкилотнинг фойдасини ушбу ташкилотнинг дастурни ишлаб чиқиш учун барча харажатларига улушларда ҳисобга оладиган рентабеллик стандарти.
CПУ =37 935 * (1+ 0,20) = 45 522 (
Дастурнинг чакана нархи (18)формулага мувофиқ қўшилган қиймат солиғини (ҚҚС = 5.5%) ҳисобга олган ҳолда ҳисобланади:
КПР = CПУ + вот = Cпу + CПУ*18/100 = CПУ*(1+0.18) (5.5)
Cпр = 45 522 * (1+0,18) = 53 715,96 ( ишқаламоқ.)
Савдо даромади пп = 1-дастурни сотиб олишни истаган ташкилотлар сони (5.7):
Б = КПР * пп, (5.7
) Б = 53,715.96 * 1 = 53,715.96 (ишқаламоқ.)
5,4 ҳисоблаш капитал қўйилмалар
Етказиб берувчи компания томонидан дастурий маҳсулотни яратиш харажатларидан ташқари, компютернинг ишлаши билан боғлиқ капитал қўйилмалар, шунингдек бутун тизимнинг ишлашини таъминлайдиган ускуналар талаб қилинади.
Компютернинг ишлаши билан боғлиқ инвестициялар(5.8)formula бўйича ҳисобланади:
КЕВ = КЕВ+КТ+КМ + КЗ+ КПЛ , (5.8)
қаерда: Кн компютернинг нархи (руб.);
CТ-бу компютерни ташиш нархи (руб.);
КМ-компютерни ўрнатиш харажатлари (руб.);
КЗ-бу еҳтиёт қисмларнинг нархи (руб.);
КПЛ-бу компютерни ўрнатиш майдонининг нархи (руб.).
Бу ҳолда компютерни ўрнатиш учун ажратилган майдон аҳамиятли бўлмаганлиги сабабли, ушбу коеффициентни еътиборсиз қолдириш мумкин.
Шундай қилиб, капитал қўйилмалар миқдорини ҳисоблаш формуласига киритилган коеффициентларни ҳисоблаймиз:
КТ = 0.05 * Кн; КТ = 0.05 * 20,000 = 1,000 (рубл);
КЗ = 0.15 * Кн; КЗ = 0.15 * 20,000 = 3,000 (рубл);
КМ = 0.03 * (Кн + К3); = 0,03 * (20 000 +3 000) = 690 ( ишқаламоқ.).
Компютерларга инвестициялар:
КЕВ = 20 000 + 1 000+ 3 000 + 690 = 24 690 (
5.2 - жадвал-тизимни харид қилиш харажатлари.
Кўрсаткич номи ўлчов бирлиги
кўрсаткич қийматининг
Дастурий таъминот муҳандисининг иш ҳақи харажатлари 21060 РУБ
Қўшимча харажатлар 16,875 РУБ
ҚҚС РУБ 8,193. 96
Компютерларга инвестициялар 24,690 РУБ
Компютер руб 70 818.96 қиймати, шу жумладан, умумий харажатлар

5.5 операцион харажатларни ҳисоблаш

Дастурни ва у билан ишлайдиган тизимни ишлатиш харажатлари харидор томонидан қопланади.
Компютернинг операцион харажатлари (5.9)formula бўйича ҳисобланади:
Е = (Тмв * уз) + Cпу/Ц (5.9)
қани ТМ.V. ишлаб чиқилган дастур ёрдамида муаммоларни ҳал қилиш учун машина вақти, (машина соати / йил);
еc-компютернинг 1 соатлик ишлаши учун операцион харажатлар;
CПУ-дастур сотиладиган нарх (руб.);
ТC-дастурнинг хизмат муддати (г).
Компютернинг ишлаш вақтининг фойдали фонди (5.10)formula бўйича ҳисобланади:
Тпул = Тобш* цм *(1-цехлар/100), (5.10)
бу ерда ТОБШ-компютер ишлаш вақтининг (кунларининг) умумий фонди; ТОБСЧ = ТР;
НCМ-компютер иш сменалари сони;
тcм-бир иш куни (соат)вақти;
- компютернинг ишламай қолиши (компютернинг ишлаш вақти умумий фондининг% сифатида).
Биз компютернинг ишлаш вақтининг фойдали фондини оламиз:
Тпол = 264 * 8 *(1-5/100) = 2006,4 ,
Ушбу дастур ёрдамида муаммоларни ечиш учун машина вақти(5.11)formula бўйича ҳисобланади:
Тмв = ни * тмби (5.11)
бу ерда ни-истеъмолчи томонидан йилига ҳал қилинадиган и-вазифалар сони (дона.);
тм. Ин. И-дастур томонидан ишлаб чиқилган и-масалани ечиш вақти (мач.соат).
TM.In. = 50 * 1 = 50 (мач.соат / йил).
Компютернинг 1 соатлик ишлаши учун операцион харажатлар (5.12)formula бўйича баҳоланади:
АЖ = (Еа + Ааб + Аал + Ерм ) / Тпул, (5.12)
бу ерда Еа амортизация тўловлари (рубл);
ЕЕП-бу муҳандиснинг йилига иш ҳақи (рубл / йил);
Илон-истеъмол қилинадиган енергия қиймати (рубл);
ЕРМ-компютер таъмирлаш қиймати (рубл);
ТПОЛ-компютер ишлашининг фойдали йиллик фонди, (мач.соат / йил).
Амортизация тўловлари амортизация ставкасини ҳисобга олган ҳолда ҳисобланади (ан = 12,5%);
Еа = он * КЕВ = 0.125 * 24,690 = 3 086.25 (рубл).
Муҳандиснинг йил учун иш ҳақи қиймати қуйидаги formula бўйича ҳисобланади:
ЕСП = (1+cсоc) * (1 + cд) * ОЗП * 12/ бўш ,
бу ерда cс-бу дастур ишлаб чиқувчисининг иш ҳақи учун ижтимоий суғурта органларига ҳисоб-китобларни ҳисобга оладиган коеффициент, ишлаб чиқувчининг асосий иш ҳақи миқдорининг фракцияларида.
cд-дастур тузувчининг қўшимча иш ҳақини ҳисобга олувчи коеффициент бўлиб, асосий иш ҳақи суммасига улушларда;
ОЗП-8-тоифадаги бир ой учун муҳандиснинг асосий маоши (15000 рубл);
бўш-муҳандис хизматидаги объектлар сони.
Биз муҳандис учун иш ҳақи ва ижтимоий бадаллар йиллик харажатларини ҳисоблаш:
ЕСП = (1+ 0,3) * (1+ 0,20) * 15000 * 12/9 = 31 200 ( руб / йил)
Истеъмол қилинган енергия қиймати (5.13)formula бўйича баҳоланади:
Илонбалиқ = П * ТПОЛ * гал , (5.13)
бу ерда П-компютер томонидан истеъмол қилинадиган қувват (квт);
ТПОЛ-компютернинг фойдали йиллик фонди (машина соати / йил);
ГЕЛ-1 квт/соат учун тариф (рубл / квт).
Шундай қилиб, истеъмол қилинган енергия нархини ҳисоблаймиз:
ЕЕЛ = 0,4 *2006,4* 1,86 = 1492.76 (рубл).
Компютерни таъмирлаш харажатлари (5.14)formula бўйича ҳисобланади:
ЕРМ = НСР * CД, (5.14)
бу ерда нср-йилига ўртача таъмирлаш сони;
CД-битта таъмирлаш пайтида алмаштириладиган қисмларнинг нархи ўртача.
ЕРМ = 2 * 1500 = 3000 (рубл).
Компютернинг 1 соатлик ишлаши учун операцион харажатларни ҳисоблаб чиқамиз:
еч = (3 086,25 + 31 200 + 1 492,76 + 3 000 ) /2 006,4 = 19,33 руб/соат ,
Кейинчалик, биз компютернинг операцион харажатларини ҳисоблаймиз: