Dintaniw uzb



Download 255,84 Kb.
Pdf ko'rish
bet8/36
Sana06.09.2021
Hajmi255,84 Kb.
#166332
1   ...   4   5   6   7   8   9   10   11   ...   36
Bog'liq
Dinshunoslik

Milliy  dinlar  -  Ma`lum  bir  millatga  xos  bulib,  -  boshka  millat  vakillarin  uziga  kabul 

kilmaydigan  dinlar  –  Milliy  dinlar  deb  ataladi.  Ularga  yaxudiylik,  xinduiylik,  konfutsiychilik, 

sintoizm kiradi. 

 

Bandan  tashkari  yaxudiylikda  messiya  –  xaloskorning  kelishi  xakidagi  ta`limot  keng  urin 



olgan. Unga kura oxirzamonda Yaxve  yaxudiylar orasidan bir xalaskorni chakiradi va kuyidagi 

vazifalarni bajaradi: 1) Duneni kaytadan islok kilgan xolda kurish. 2) Butun  yaxudiylarni Sinion 

(Kuddus yakinidagi tepalik) atrofida tuplash 3) Ularning barcha dushmanlarini jazolash. 

Muso  tur  togida  Yaxve  bilan  uchrashganda  unga  10  ta  lavxani  tushuntirdi.  Ularda  ushbu 

din asosini tashkil kilgan 10 ta naxisat bor edi: 

1.

 



Yaxvedan boshkani ilox deb ushlamaslik. 

2.

 



But, sanam, rasmlarga siginmaslik. 

3.

 



Bekordan bekor Xudo nomi bilan kasam ichmaslik. 

4.

 



Shanba kunini xurmot kilish va Xudo uchun bagishlash 

5.

 



Ota onani xurmat kilish 

6.

 



Noxax odam uldirmaslik. 

7.

 



Zino kilmaslik. 

8.

 



Ugirlik kilmaslik. 

9.

 



elgon guvoxlik bermaslik. 

10.


 

Yakinlarning narsalariga kuz alaytirmaslik. 

Yaxudiylikta  Sadukiylar,  Farziylar,  esseylar  okimlari  bori.  Mukaddas  ezuvlari  –  Tora 

(Tavrot) va Talmud. Eng e`tiborli bayrami – Pesax (Pasxa). 

B) Eramizdan avvalgi 2 ming yilliklar urtalarida Xindstonga Shimoldan erlik axolidan fark 

kilgan  xalklar  kirib  kelib,  sanskrit  tilida  gaplashib,  uzlarini  oriylar  (aslzodalar)  dep  atar  edilar. 

Ularning mukaddas ezuvi – Vedalar (sanskrit tilida -bashorat) bulib, uz ichiga ibodat, marosim, 

falsafiy  ta`limotlar,  tarixiy  axborotlarni  olgan.  Eramizdan  avvalgi  1  ming  yilliklarga  kelib, 

oriylar  Xindstonda  uz  knyazliklariga  ega  bulib,  braxmanlik  diniga  asos  soldi.  Braxmanlik 

ta`limoti kastalarga asoslangan Braxmanlikning kastachilik asoslari er.avv. V asrlarda  yashagan 

Xindstonning yarim afsonaviy xukmdori Manu konunlarida  mustaxkamlangan. Braxmanlikdagi 

ruxning  kuchib  utish  ta`limoti  Xindstonning  deyarli  barcha  din  va  falsafalariga  ta`sir  etgan. 

Eramizdan avv. VI asrda Xindstonda Buddaviylik vujudga keldi. U kasta ta`limotini inkor etib, 



braxmanlik va buddaviylik urtasida kurash boshlanib, bu kurashni ifodalovchi xinduiylik yuzaga 

keldi. Xinduiylik kupxudolik dini bulib, braxmanlikning asosan uchta xudosi tan olinadi: 

1.

 

koinatni yaratuvchi Braxma. 



2.

 

Dune nizomini ushlab turuvchi Vishnu 



3.

 

Koinatni xalok kilish kudratiga ega Shiva. 



V) Kadimgi Xitoyda miloddan avvalgi V-VI asrda Konfutsiy ta`limoti paydo buldi. Xitoy 

faylasufi,  pedagogi  Konfutsiy  ta`limot  asoschisi.  Konfutsiyning  falsafiy  va  axlokiy  goyalari 

markazida  inson,  uning  akliy  va  ma`naviy  kiefasi,  olamdagi  xamda  jamiyatdagi  urni,  vazifasi 

muammalari turadi. Konfutsiy fikricha olamdagi barcha mavjudot singari insonning takdiri xam 

samoviy kudratga boglik. Shuning uchun odamlarning oliy janobligi eki tubonligi, oliy eki past 

tabakaga mansubligini uzgartirib bulmaydi. Shuning bilan birga Konfutsiy  ideal, olin inson asl, 

mard  kishi  kontseptsiyasini  ishlab  chikdi.  Unga  kura  odamlar  ijtimoiy  kelib  chikishi  eki 

jamiyatdagi mavkei orkali emas, balki odamiylik, adolatguylik, xakguylik, samimiyat, farzandlik 

izzat  xurmati  kabi  yuksak  ma`naviy  fazilatlarga  erishish  tufayli  .ksak  kamolatga  etishuvi 

mumkin.  

Konfutsiychilikda ijtimoiy axlokiy masala aloxida urin egallaydi. 

G)  Daosizm  aslida  falsafiy  ta`limot  bulib  u  miloddan  avvalgi  IV  –  III  asrlarda  Xitoyda 

paydo bulgan. Uning asosida miloddan avvalgi  II asrda daosizm dini shakllanadi. Daosizmning 

falsafiy  printsiplari  «Dao  -  Denzin»  kitobidan  baen  etilgan.  Bu  asar  utmishdagi  Xitoy 

donishmandi  Lao  –  Tszi  kalamiga  mansub.  Asarning  asosiy  tushunchasi  «dao»  (yul)  bulib,  u 

olamning  moxiyati  va  bosh  sababi,  dunening  turli  tumanligi  manbai,  barcha  narsalarning  onasi 

deb tushunilgan. Bu gue kandaydir yul bulib, atrofni urab olgan olam va barcha kishilar shu yul 

bilan borishi lozim.  «Dao» diniy mazmun kasb  etgan  yulgina bulib kolmay, ayni paytda u xaet 

tarzi,  usuli,  printsiplari  xam  edi.  Daosizm  dinining  asosiy  ramzi  Dao  bulib  u  osmon  xudosi 

ramziga  yakin,  unga  kura  xar  bir  baxtier  bulishni  istagan  odam  Daoni  taniy    olishi  va  u  bilan 

birlashib  ketishi  zarur.  Daosizmda  xaet  moxiyati  abadiylikka,  uz  ildizlariga  kaytish  deb 

tushuniladi. 

D) Sintoizm yaponlarning an`anaviy milliy dini. U melodiy VI – VII asrlarda shakllangan. 

Sintoizm –«xudo yuli» degan ma`noni anglatadi. Sintoizm da buddaviylikning ta`siri juda kuchli, 

lekin  uz  akidalarining  soddaligi  bilan  fark  kiladi.  Sintoizm  ta`limotining  asosini  imperator 

xokimiyatining iloxiyligi tugrisidagi akida tashkil etadi. 

Sintoizm dini uzining butun borligi bilan er yuzidagi xaetga karatilgan din. Bu dinda narigi 

dune  masalalariga  kizikish  va  juda  kam.  Shuning  uchun  xam  bu  dinning  moxiyati  Yaponiyada 

tarixan  vujudga  kelgan  ijtimoiy  siesiy  tuzumni  diniy  eritib  berishdan  iborat  bulgan.  Bugungi 

Yaponiyada  dindorlik  an`anaviy  marosimlarni  asosan  uy  sharoitida  ijro  etishda  namoen  buladi. 

Ommaviy  diniy  tadbirlar  esa  kupchilikni  jalb  etsa  da,  u  kizikarli  tomosha  vositasi  sifatida 

nishonlanadi xalos. Yaponiyada diniy fanatizm, diniy karama karshiliklar yuk. Bular ming yillab 

davom etgan ijtimoiy iktisodiy xaet asoslarining tubdan yangilanganligi natijasidir. 

 




Download 255,84 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   4   5   6   7   8   9   10   11   ...   36




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish