Dinshunoslik ma'ruza doc

Islomiy qadriyatlar va hozirgi davr. Kishilarni o'tmishga, undagi qadriyatlarga, ma'naviy madaniyatga 

hurmat  bilan  qarash  ruhida  tarbiyalash  ularga  shaxsiy  va  ijtimoiy  hayotda  to'g'ri  yo'l  topishda  yordam 

beradi. Bunday yo'l topa olmagan kishilar o'zlarini qiyin ahvolga solib qqo'yadilar. Haddan tashqari chetga 

chiqishlar esa ko'pincha haqiqatning ayon bo'lmay qolishiga olib keladi. 

Dinda  umuminsoniy  qadriyatlar  juda  ko'p.  Hozirgi  zamon  ruhoniylari  ham  dahriylar  kabi  unutgan  bu 

qadriyatlarni  tiklamoqdalar;  zamona  ehtiyoji  va  manfaatlariga  xizmat  qiladiganlarni  qayta  tilga 

kirgizmoqdalar. Biz ularga bu xayrli ishda ittifoqchi va xayrixohmiz. 

PDF created with pdfFactory trial version 

www.pdffactory.com

---

Hozirgi  diniy  uyushmalar  rahbariyatining  xalq  ommasi,  jumladan  oddiy  dindorlar  orasida  hurmat  va 

obro'ga tobora ko'proq ena bo'lib borayotganligining o'z sabablari bor. Bulardan biri, ular dunyoviy bilim, 

ilm-fan, madaniyat, ma'naviyat, e'tiqod va imonni tan olib,e'tirof etmoqdalar. 

Hozir  oliy  islom  o'quv  yurtlarida  19-20  turdagi  fanlardan  dars  o'tilib,  imtihon  olinadi.  Bu  o'quv 

predmetlarining  yarmidan  ko'pi  dunyoviy  bilimlar  ekanligi  hammamizga  ma'lum.  Bu  hol  hozirgi  zamon 

ruhoniylarining  ilm-fandan  iborat  qadriyatlarga  har  qachongidan  ham  katta  e'tibor  berayotganliklarining 

ishonchli, diqqatga sazovor dalilidir. Yana bu – Muhammad (s.a.v.)ning «Ilmga nisbatan go'yo cho'pon kabi 

posbon  bo'linglar,  lekin  ilmni  faqat  rivoyat  qiluvchi  bo'lmanglar»,  «Ilm  o'rganish  har  bir  mo'min  uchun 

farzdir»,  «Shahid  qonidan  ko'ra  olimning  siyohi  muqaddasdir»,  «Ilm  ibodatdan  afzaldir»  -  degan  da'vatu 

hikmatlariga  hozirgi  zamon  din  ahllari  sobitqadamlik  bilan  amal  qilmoqdalar.  Biz  ham  ularni  targ'ib 

qilamiz. 

Islomning muhim talablaridan biri har bir inson imonli, e'tiqodli bo'lishi lozimligidir. 

Biz xalqimizning diniy e'tiqodini endi g'oyat hurmat qilamiz, uni umuminsoniy ma'naviy madaniyatning 

uzviy  qismi,  deb  qadrlaymiz.  Chunki    hozirgi  diniy  ta'limotda  birinchi  navbatda  insoniy  elementlar  ustun 

turadi. 

Hadislardagi  da'vat,  pand-nasihatlarning  hozirgi  zamon  bilan  hamohang  bo'lgani,  ayniqsa 

mamlakatimizdagi  turli  millatlar  orasida  noxush  voqealar  yuz  berib  turgan  davr  taqozosiga  muvofiq 

keladigan  odamlarni  do'stliq  hamkorlikka  chaqiriqlardir.  Hadislarning  birida  «Salomlashib  yuringlar, 

odamlarga taom  yediringlar… uzaro birodar bo'linglar» deyilgan. Ularning  yana birida,  «Mo'minlar uzaro 

do'stlashishda,  rahm-shafqatda  va  mehru-oqibatda  go'yoki  bir  tananing    a'zolaridir.  Uning  biror  a'zosi 

og'risa, unga qo'shilib qolgan a'zolari ham bedorlik va og'riq bilan alam chekadi». 

Hadislarda  xayriya,  ya'ni  saxovat,  muruvvat,  shafqat,  hadya,  xayru  sadaqa  kabi  masalalarga  juda  ko'p 

o'rin  va  e'tibor  berilgan.  Ularning  birida  «sadaqa  va  xayru  ehson  qtltsh  yuli  bilan  rizqu  nasibalaringizga 

baraka  tilanglar»,  deyilsa,  ikkinchisida,  «Tangri  g'am-tashvishli  odamlarga  yordam  beradiganlarni  do'st 

tutadi» deb ta'kidlanadi; uchinchisida «ochlarga ovqat bering, bemorlarni borib ko'ring va  hojatmandning 

hojatini chiqaring» deyiladi. Yana birida «bir-biringizga ehson qilinglar, chunki ehson muhabbatni oshiradi 

va dildagi g'amliklarni yo'qotadi», degan da'vatlar, hikmatlar olg'a suriladi. 

Shuni e'tirof etishimiz kerakki, dingina emas, balki ilm-fanning birgina o'ziyoq insonni yuksak fazilatli 

qilishga  qodir  emas.  Buning  uchun  ijtimoiy  tuzum,  moddiy  omil,  iqtisodiy  zamin,  ahloqiy  tarbiya,  boy 

ma'naviy hayot va hokazolar mavjud bo'lishi kerak. Bunda dinning real qadriyatlari ishtirok etishi mumkin.