Dinlari tarixi

Qur’oni karim. Mumtahana surasi. 8-oyat

---

47
Ey mo‘minlar, 
mollaringiz ni 
o‘rtalaringizda 
nohaq (ya’ -
ni o‘g‘rilik, 
qaroqchilik, 
sudxo‘rlik, po-
raxo‘rlik, qimor 
kabi) yo‘llar bilan 
yemangiz!
Balki o‘zaro rizo-
lik bilan bo‘lgan 
savdo-sotiq orqali 
mol-dunyo kasb 
qilingiz.
Hamda bir-bir-
laringizni o‘ldir-
mangiz!
Albatta Alloh 
sizlarga mehribon 
bo‘lgan zotdir. 
Qur’oni karim, 
Niso surasi,
29-oyat
MUTAASSIBLIK ILDIZLARI
Mutaassiblik  ildizlari  o‘rta  asrlaga  borib  taqaladi. 
islomdagi ilk oqim Xalifa Ali ibn Tolib bilan umaviylar 
o‘rtasidagi kurash davomida 657-yilda vujudga kelgan.
Taxt uchun kurashda Ali ibn Tolib Muoviya tarafdor-
lari (umaviylar) bilan muzokara olib borishga ko‘ngan. 
Bu hol xalifa Ali haqiqiy vorislik huquqiga ega, deb hi-
soblagan tarafdorlarining o‘rtasida norozilik tug‘dirgan. 
Qo‘shinning  bir  qismi  Alini  kelishuvchilikda  ayblab, 
undan ajralib ketgan va keyinchalik Aliga ham, umaviy-
larga ham qarshi kurash boshlagan. Ular tarixda xorijiy-
lar deb nom qoldorgan.
Xorijiylar  o‘zlari  «dindan  qaytgan»,  deb  e’lon  qil-
gan siyosiy raqiblariga nisbatan o‘ta murosasiz bo‘lgan. 
Og‘ir  gunoh  qilgan  musulmonlarni  kofirga  chiqarib, 
ularga qarshi qurolli jihod olib borganlar.
Keyinchalik xorijiylar bir necha guruhlarga bo‘linib 
ketgan. Umaviy va abbosiy xalifalar VII-IX asrlarda 
xorijiylarga qarshi keskin kurash olib borganlar.
Xorijiylar  xalifalikdagi  ko‘pgina  qo‘zg‘olonlar-
da  qatnashganlar.  Hozir  xorijiyning  ibodiylar  firqasi 
mag‘rib mamlakatlarida (Jazoir, Liviya, Tunis va h.k.), 
Ummon va Tanzaniyada uchraydi.