Dinamik tiplashtirilgan

13.9. Sinf ichidagi identifikatorlar bilan ishlashga cheklovlar oʻrnatish

Python tilida sinfning barcha identifikatorlari ochiq hisoblanadi, ya’ni ularni bevosita oʻzgartirish uchun ruhsat berilgan. Hususiy identifikatorlardan foydalanish uchun __getattr__(), __getattribute__() hamda __setattr__() metodlari nazarda tutilgan. Bu metodlar sinf hususiyatlariga qilingan murojaatlarni tutib qolishi mumkin. Bundan tashqari, nomi ikkita tagiga chizish belgisi (“__”) bilan boshlanadigan identifikatorlardan foydalanish mumkin Bunday identifikatorlarni psevdohususiy deb ataladi. Ular bilan faqat sinflarning ichida ishashga ruhsat berilgan holos. Shunday boʻlsada, identifikatorlarni sinf nusxalari yordamida oʻzgartirish mumkin va bunda identifikator nomi “buziladi”. Masalan, Class1 sinfi ichidagi __privatevar identifikatori bilan _Class1__privatevar nomi ostida ishlashga ruhsat beriladi. Koʻrish mumkinki, bu yerda identifikator nomi oldiga ikkita chiziqli sinf nomi qoʻshilmoqda. Quyidagi namunaga e’tobor bering:

class Namuna:
def __init__(self, x) :
self.__privateVar = x
def set_var(self, x): # qiymatni oʻzgartirish
self.__privateVar = x
def get_var(self): # qiymat olish
return self.__privateVar
c = Namuna(10) # sinf nusxasi yaratilmoqda
print(c.get_var()) # chiqaradi: 10
c.set_var(20) # qiymat oʻzgartirilmoqda
print(c.get_var()) # chiqaradi: 20
try: # hatoni tutib qolish
print (c.__privateVar) # Hato!!!
except AttributeError as msg:
print(msg) # chiqaradi: 'Namuna' object has no attribute '_privateVar'
c._Namuna__privateVar = 50 # psevdohususiy hususiyat qiymatini
# oʻzgartitish mumkin
print(c.get_var()) # chiqaradi: 5S0
Sinf nusxasi uchun ruhsat berilgan hususiyatlar roʻyhatini chegaralash mumkin. buning uchun ruhsat berilgan hususiyatlar roʻyhatini sinfning ichida __slots__ hususiyatida koʻrsatilishi lozim. Uning qiymatlari sifatida identifikatorlarning satr shaklidagi roʻyhati beriladi. Agar __slots__ da koʻrsatilmagan identifikatorlarga murojaat qilishga urinish boʻlsa, AttributeError istisnoli vaziyati yuzaga keladi:
class Namuna:
__slots__ = ["x", "y"]
def __init__(self, a, b) :
self.x, self.y = a, b
c = Namuna(1, 2)
print(c.x, c.y) # chiqaradi: 1 2
c.x, c.y = 10, 20 # hususiyat qiymati oʻzgarmoqda
print(c.x, c.y) # chiqaradi: 10 20
try: # iztisnoli vaziyatni tutib qolishga urinish
c.z = 50 # z hususiyat __slots__ da koʻrsatilmagan,
except AttributeError as msg:
print(msg) # chiqaradi: 'Namuna' object has no attribute 'z'