Dinamik tiplashtirilgan

13.11. Sinflarning dekoratorlari
Python tilida funksiya dekoratorlaridan tashqari, sinf hulqini oʻzfartirishga imkon beruvchi sinf dekoratorlari ham mavjud. Decorator parametr sifatida hulqini oʻzgartirish talab qilingan sinf obyektiga havolani qabul qiladi va yoki ana shu sinfning oʻziga, yoki boshqa sinfga havolani qaytaradi.
def deco(С): # sinf obyektini qabul qiladi
print("dekorator ichida") # qandadir amalni bajaradi
return С # sinf obyektini qaytaradi
@deco
class Namuna:
def __init__(self, value) :
self.v = value
c = Namuna(5)
print(c.v)

MA’LUMOTLAR BAZASI BILAN ISHLASH ASOSLARI

Ma’lumotlar bazasi (MB) bilan ishlash – bu kompyuter xotira qurilmalaridan birida bir yoki bir nechta jadvallar shaklidagi ma’lumotlarni tashkil qilish va ularni qayta ishlashga moʻljallangan dasturlar majmuasini ishlab chiqishdan iborat boʻlgan jarayondir.

Hozirgi kunda, MB yaratish va ulardan foydalanish uchun juda katta sondagi dasturiy sistemalar mavjud: dBASE, FoxPro, Access, Paradox, Interbase, Oracle, Sysbase, Microsoft SQL Server va x.k.
Deyarli barcha dasturlash tillari, shu jumladan Python tili ham oʻz ichiga ma’lumotlar bazasi bilan ishlash uchun yetarli boʻlgan vositalarni oladi.
.1. Ma’lumotlar bazasining klassifikatsiyasi
MB ma’lumotlardan foydalanuvchi dasturlarning holati, ma’lumotlar va ularni foydalanuvchilar oʻrtasida taqsimlanishiga qarab lokal va masofadan joylashgan MB larga boʻlinadi.
Lokal ma’lumotlar bazasi. Lokal MB ning ma’lumotlari bitta (lokal) qurilmada (kompyuter diski yoki tarmoq diski) joylashadi. Bunday bazalar bilan bir yoki tor doiradagi bir nechta foydalanuvchilar ishlashi mumkin. Ularga ma’lumotlar bilan ishlashga ruxsat berish uchun foydalanuvchilar oʻrtasida taqsimlash (lokal MB larda fayllarni toʻsish) deb ataladigan metodi qoʻllanadi. Bu metodning mohiyati shundaki, bitta foydalanuvchi MB dan foydalanayotgan vaqtda, boshqa foydalanuvchilar undan foydalana olmaydi, ya’ni ma’lumotlar ulardan toʻsib qoʻyiladi. Lokal MB larga misol qilib Paradox, dBase, FoxPro va Access kabi dasturiy vositalarni olish mumkin.
Masofada joylashgan MB. Bunday MB lar (fayllar) bir-biridan ma’lum bir masofada joylashgan kompyuterlarda saqlanadi.
Masofada joylashgan MB bilan ishlash dasturlari ikki turga boʻlinadi: mijoz va server dasturlari. Foydalanuvchi kompyu’terida ishlayotgan dasturning mijoz qismi server dasturi bilan oʻzaro aloqani ta’minlaydi, kompyuterlarga uzatiladigan soʻrovnomalar vositasida ma’lumotlar bilan ishlashga ruxsat beradi yoi ta’qiqlaydi.
Masofada joylashgan kompyuterlar uchun dastur bir vaqtning oʻzida MB bilan bir nechta foydalanuvchilarga ishlash imkonini beradi. Ma’lumotlar bilan ishlash uchun tranzaksiyalar mexanizmi qoʻllanadi.
Tranzaksiya — bu ma’lumotlarni uzatishdan avval, ular ustida bajarilishi majburiy boʻlgan amallar ketma-ketligidir. Biror amalni bajarish jarayonida hatolik uchrab qolsa, tranzaksiyani tashkil qiluvchi barcha amallar ketma-ketligi qayta bajariladi. Bu mexanizm apparat buzilishlari va MB ga tahdidlardan himoya qiladi hamda bir nechta foydalanuvchilarga bir vaqtda ishlash imkoniyatlarini ta’minlaydi.