Dinamik tiplashtirilgan

istisno qilinadigan vaziyat
ma’nosi
BaseException	Barcha istisno qilinadigan vaziyatlar uchun bazaviy klass
GeneratorExit	generatorlarning .close() metodi bilan qoʻzgʻatiladi.
KeyboardInterrupt	Ishni toʻhtatish klavishasini bosish bilan qoʻzgʻatiladi. (odatda bu Ctrl+C)
SystemExit	dastur ishini yakunlash
Exception	dastur ishini yakunlash bilan bogʻliq boʻlmagan barcha istisnoli vaziyatlar uchun bazaviy klass
StopIteration	takrorlashlarni (iteratsiyalar) toʻhtatish uchun qoʻzgʻatiladi
StandardError	Exception klassining vorisi boʻlgan barcha istisnolar uchun bazaviy klass
ArithmeticError	Arifmetik amallar yordamida qoʻzgʻatiladigan istisnolar uchun bazaviy klass
FloatingPointError	koʻchuvchi vergulli sonlar bilan bogʻliq hatolik
ZeroDivisionError	nolga yoki modul boʻyicha nolga boʻlinish
AssertionError	assert koʻrsatmalari bilan qoʻzgʻatiladi
AttributeError	mavjud boʻlmagan attributga murojaat orqali qoʻzgʻatiladi
EnvironmentError	Tashqi sabablar bilan bogʻliq hatoliklar
IOError	fayllar bilan ishlashda kiritish-chiqarish hatoligi
OSError	operatsion tizim hatoligi
EOFError	faylning tugashi bilan sodir boʻladi
ImportError	import koʻrsatmasidagi hatolik
LookupError	Indeks yoki kalit boʻyicha murojaat hatoligi
IndexError	chetdagi indeks boʻyicha murojaat hatoligi
KeyError	lugʻatning mavjud boʻlmagan kalitiga murojaat hatoligi
MemoryError	Xotiraning yetishmasligi
NameError	Lokal yoki global nomni topib boʻlmadi
UnboundLocalError	hozircha qiymat olmagan oʻzgaruvchiga murojaat
ReferenceError	oʻchirilgan ob’yektga murojaat
RuntimeError	universal istisno
NotImplementedError	mavjud boʻlmagan metod yoki funksiyaga murojaat
SyntaxError	sintaktik hato
IndentationError	chetlanishlarni rasmiylashtirishdagi hatolik
TabError	tabulyatsiya belgisidan nooʻrin foydalanish (interpretatorni –tt kaliti bilan ishga tushirilganda yuzaga keladi)
SystenError	interpretatordagi qoʻpol boʻlmagan hatolik
TypeError	boʻlmagan tiplar ustida amal bajarishga urinish
ValueError	mumkin boʻlmagan tip yoki qiymat
UncodeError	Yunikod belgilari bilan ishlashdagi hatolik
UncodeDecodeError	Yunikod belgilarini qayta kodlashdagi hatolik
UncodeEncodeError	Yunikod belgilarini qayta kodlashdagi hatolik
UncodeTranslateError	Yunikod belgilarini translyatsiya qilishdagi hatolik

Yuqorida aytilganidek, istisno qilinadigan holatlarning sodir boʻlishi dastur ishining toʻxtashiga olib keladi.

Istisno qilinadigan holatlar raise koʻrsatmasi yordamida qoʻzgʻatiladi. Umumiy holda bu koʻrsatma quyidagicha yoziladi:
raise exception([value]),
bu yerda exception – istisno qilinadigan holatning tipi, value – istisnoli holat haqidagi qoʻshimcha axborot beruvchi majburiy boʻlmagan qiymat. Masalan,
raise RuntimeError(“Tuzatib boʻlmaydigan hatolik”)
Bu koʻrsatma uchun namuna keltiramiz:
a,b=int(input()),int(input()) # avval 1, soʻngra 0 ni kiriting
if b==0:
raise RuntimeError("Tuzatib boʻlmaydigan hatolik")

Yuqoridagi dastur javobidan koʻrinib turibdiki, RuntimeError hatoligi yuzaga kelsa, bu haqda qoʻshimcha "Tuzatib boʻlmaydigan hatolik" ma’lumoti ham ekranga uzatiladi.
Agar raise koʻrsatmasi qoʻshimcha parametrlarsiz qoʻllansa, u oxirgi istisno qilinadigan vaziyatni takroran qoʻzgʻaydi.
Istisno qilinadigan holatlarni koʻrsatmagan holda ham raise dan foydalanish mumkin. Bu holda u faqat sodir boʻlgan holatni qayd etadi. Shuning uchun bu operatorni except blogida qoʻllash lozim.
try :
print('1'+1)
except:
raise

Istisno qilinadigan holatlarni try va except buyruqlari yordamida tutub qolish va qayta ishlash mumkin. Bu joʻrsatmalar umumiy holda quydagicha yoziladi:
try:
qandaydir amalni bajariish
except 1-hatolik tipi as oʻzharuvchi:
# 1-hatolikka mos qayta ishlash blogi
...
except 2-hatolik tipi as oʻzharuvchi:
# 1-hatolikka mos qayta ishlash blogi
...
except n-hatolik tipi as oʻzharuvchi:
# n-hatolikka mos qayta ishlash blogi
...
else :
# koʻrsatilgan istisnoli vaziyatlar sodir boʻlmasa bajariladigan blok
...
Masalan:
try:
f = open(‘fooʻ)
except IOError as e:
buyruqlar
Istisno qilinadigan vaziyat yuzaga kelganda interpretator oʻz ishini toʻhtatadi va boshqaruv sodir boʻlgan hatolikka mos except blogiga oʻtadi. Bu blokdagi buyruqlar toʻla bajarilganidan soʻng, dasturning ishi try-except blogidan keyin koʻrsatilgan buyruqlarning birinchisidan boshlab davom ettiriladi. Aks holda istisno qilinadigan vaziyat ichki try koʻrsatmasini oʻz ichiga olgan dastur kodiga uzatiladi. Ushbu kod oʻz navbatida boshqa try-except operatorlari ichida joylashgan boʻlishi mumkin. Agar istisno qilinadigan vaziyat dasturning eng yuqori bosqichiga oʻtganda ham tutib olinmasa interpretator oʻz ishini toʻhtatadi va ekranga tizimda nazarda tutilgan ma’lumotni chiqarib, oʻz ishini yakunlaydi.
Zarur hollarda, barcha tutib olinmagan hatoliklarni sys.excepthook() funksiyasi yordamida qayta ishlash mumkin.
Except buyrugʻida uchraydigan va majburiy boʻlmagan as var modifikatori yuzaga kelgan istisnoli vaziyatning tipi yoziladigan oʻzgaruvchini anglatadi. Hatoliklarni qayta ishlagichlar bu quymatlardan istisno qilinadigan vaziyat haqida toʻlaroq ma’lumot olish uchun foydalanishi mumkin. Masalan, yuzaga kelgan hatolik tipini aniqlash uchun isinstance() metodidan foydalanish mumkin.
Masalan:
try:
koʻrsatilgan amallarni bajarish
except IOError as e:
# kiritish-chiqarish hatoligini qayta ishlash
...
except TypeError as e:
# obyekt tipi bilan bogʻlik hatolikni qayta ishlash
...
except NameError as e:
# mavjud boʻlmagan nomga murojaat hatoligini qayta ishlash
...
Bir nechta istisno qilinadigan vaziyatlarni bitta qayta ishlagich yordamida qayta ishlash ham mumkin. Masalan:
try:
koʻrsatilgan amallarni bajarish
except (IOError, TypeError, NameError) as e:
# kiritish-chiqarish yoki tip hatoligi
# yoki mavjud boʻlmagan nomga murojaatni qayta ishlash
...
Istisno qilinadigan vaziyatlarni pass koʻrsatmasi yordamida inkor qilish mumkin. Quyidagi namunaga e’tibor bering:
try:
koʻrsatilgan amallarni bajarish
except IOError:
pass # hech qanday amalni bajarmaslik.
Dastur ishini toʻhtatib qoʻyishi mumkin boʻlgan barcha istisnoli vaziyatlarni Exception tipi orqali tutib qolish mumkin:
try:
koʻrsatilgan amallarni bajarish
except Exception as e:
yerror_log.write('hatolik yuaga keldi: %s\n’ % e)

Ihtiyoriy tipdagi istisno qilinadigan vaziyatlarni tipini koʻrsatmagan holda except yordamida tutib qolish mumkin.

try:
koʻrsatilgan amallarni bajarish
except:
error_log.write(‘Hatolik\n’)
Oxirgi try blogidan keyin else blogi uchrashi mumkin. Bu holda try jismida koʻrsatilgan ilistisno qilinadigan vaziyatlar sodir boʻlmaganda else blogi bajariladi. Masalan:
try:
f = open(‘fooʻ, ‘r’)
except IOError as e:
error_log.write(‘foo: faylini ochib boʻlmadi%s\n’ % e)
else:
data = f.read()
f.close()

Hatolik yuzaga kelganda ham, kelmaganda ham bajarilishi lozim boʻlgan buyruqlar blogi finally operatori yordamida koʻrsatiladi. Agar try blogida belgilangan hatoliklar sodir boʻlmasa, finally blogi ishga tushadi.

f = open(‘fooʻ,’r’)
try:
koʻrsatilgan amallarni bajarish
...
finally:
f.close()
# nima boʻlishidan qat’iy nazar, fayl yopiladi

Agar istisno qilinadigan vaziyat yuzaga kelib qolsa, boshqaruv finally blogining birinchi buyrugʻiga uzatiladi, son’gra shi vaziyatning oʻzi boshqa qayta ishlagich uchun takroran qoʻzgʻotiladi.