Din" va "e’tiqod" tushunchalarining o‘zaro farqli va o‘xshash jihatlarini yoritib bering?

6.Siddxarta-Rivoyatlarga koʻra, B.ga Siddhartha Gautama (Budda) asos solgan. B.da 2 asosiy yoʻnalish mavjud: xinayana va maxayana. Keyingisi juda koʻp sekta va mazhablarga boʻlinadi. Budda (Siddhartha Gautama) oliy haqiqatga yetishishning yorqin timsoli. Buddaviylik asoschisiga to’xtalib ketsak: Siddxartxa Gaautama (Gotama), Jina, Bxagavan kabi nomlar bilan ataluvchi shaxsdir. Tarixiy tadqiqotchilar buddaviylik asoschisini real shax ekanini e’tirof etadilar. Yuqoridagi similar Siddxartxa-shaxsiy ism, Gautama – urug’ nomi, Shakyamuni- Shakya qabilasidan chiqqan donishmand, Budda –nurlangan, Jina-g’olib va Bxagavan – tantanaqa qiluvchi degan manolarni beradi.Siddxartxa gautama Shakya qabilasining podshosi Shuddxodaning og’li.Onasi malika Mayya. Siddxartxa kamchiliksiz kotta b’oladi va qo’shni davalatniing podshosi Yashadxaraga uylanadi va Raxula ismli o’g’il farzandi bo’ladi. Qiyinchiliksiz kotta bo’lgan Siddxartxa bir kuni qari chol, kasal odam va og’ir mehnat qilayotgan rohibni uchratib, bir odamning o’limiga guvoh bo’ladi. 30 yoshida Siddxartxa bundan tasirlanib podsholikdan ketib qoladi va insoniyatni azob-uqubatdan qutqarish yo’llarini qidiradi. U besh rohib bilan qishloqlarni kezib yuradi. U bu rohiblar bilan ko’p vaqt birga bo’lganidan so’ng bu qilinayotgan ishlar befoydaligi va bu yo’l uning o’z oldiga qo’ygan maqsadiga olib bormasligini anglab , roiblar jamoasidan ketib qoladi.U chakalakzor o’rmonlarni juda ko’p vaqt kezib yurib, charchab bir daraxtning tagiga dam olishga o’tiradi va to o’z haqiqatini topmaguncha shu yerda qolishga qaror qiladi. U shu o’tirishda 49 kun o’tiradi. Shunda uning ichidan “San haqiqatni topding”degan tovush keladi.Shu paytdan boshlab U Budda deb atala boshlaydi. Keyin u o’zi birga yurgan besh ruhoniyni qidirib topadi va ularni o’zining birinchi shogirdlariga aylantiradi. Budda o’z rohiblariga “Rohiblar,boshqalarning baxt-saodati va farog’ati uchun boringlar – dunyo kezinglar ” deya uqtiradi. Budda mazkur shogirdalari bilan 40 yil mobaynida qishloqlarni kezib o’z ta’limotini hammayoqga tarqatadi. Budda 80 yoshida Kushtnagara degan joyda olamdan o’tadi. Budda o’lganidan so’ng u haqida juda ko’plab afsonalar paydo bo’ladi. Budda yer dagi turli mavjudotlar qiyofasida: 24 marta rohib, 13 marta savdogar, 18 marta maymun, 12 marta tovuq, 8 marta g’oz, 6 marta fil,baliq,qurbaqa,kalamush kabi qiyofada jami 550 marta tug’ilgan deyiladi.

7.Buddaviylik-Biza tarixdan bilamizki dunyoda 3 ta yirik din bor bular, ya’ni buddaviylik xristianlik va islom dinlaridir. Bularning ichida buddaviylik ular yosh va tajriba jihatida qisman ajralib turadi. Buddaviylikning keng tarqalganligiga sababi bu madaniyat, siyosat va iqtisod sohalaridagi boshqa xalqalr , dovlatlar bilan bo’layotgan uzoq yillik aloqalar bilan bogliqdir. Hozirda buddaviylik dini butun dunyoni keng qamrab olgan deb etsak mubolaga bo’lmaydi. Endi buddaviylikni paydo bo’lishiga qarasek. Bu din asoschisi budda bilan bogliq. Budda sozi sanskritcha “budx” ya’ni bo’lmoq deganidir va borliqning uygonishi anglatadi. Budda atamasini dunyodagi barcha tirik, aktiv mavjudotlarga qolasam ham boladi. Buddistlar ozlarining vaqt hisobini Buddaning bu olamdan ketishi bilan hisoblashadi. Buddaning kotta maktabining ananalariga muvofiq txeravedalarda Budda 624-yildan 544-yilgacha yashagan va shu dataga asosan 1956 yilda buddaviylik 2500 yilligi nishonlandi. Lekin boshqa grek olimlarining malumotlariga asosan buddaviylik Hind buyuk podshosi Ashoka davriga borib taqaladi.