Dilorom qosimova menejment nazariyasi

4.2.  U m um iy  fa lsa fiy  va  iq tisod iy  qonunlar
U m u m iy   falsafiy  va  iqsodiy  q o n u n la rd a n   to 'g 'r i  fo ydalanilgan 
h o ld a g in a  iq tiso d iy o tn i  m u v affaq iy atli  b o sh q a rish   m u m k in .  U m u m iy  
falsafiy  q o n u n la r  t a ’siri  iq tiso d iy   a m a liy o td a   iq tiso d iy   riv o jla n ish  
q o n u n iy a tla ri  va  y o 'n a lish la rin i  an iq lash   sh a k lid a   n a m o y o n   bo'ladi. 
Ish lab   c h iq a rish n i  b o sh q a rish d a g i  tu rli-tu m a n   ijtim o iy   m u n o s a b a t­
lar  fani  um u m iy -falsafiy   h a m d a   u m u m iy -iq tiso d iy   n a z a riy a   qonun- 
la rig a   b o 'y su n a d i.
U m u m iy -fa lsa fiy   q o n u n la r  bu,  av v a lo ,  q u y id ag i  m a te ria lis tik  
d ia le k tik a   q o n u n la rid ir:
61

---

1.  M iq d o r  o 'z g a ris h la r in in g   sifat  o 'z g a ris h la rig a   o*tish  q o n u n i 
n a rs a   va  h o d isa la r  m iq d o r  va  sifat  jih a tla rin i  o ‘za ro   b o g iiq lig i  va 
t a ’sirini  tav siflay d i.
2.  Q aram a-qarshiliklar  birligi  va  kurashi  qonuni  harakatiantiruvchi 
k u c h ,  o ‘z -o ‘z id a n   h a ra k a t  qilib  am a lg a   o sh u v c h i  riv o jlan ish   m an - 
b ain i  k o 'rs a ta d i.
3.  In k o rn i  in k o r  e tis h   q o n u n i  c h e k siz   riv o jla n ish   v a   ta k o m il- 
la s h is h   y o 'n a lis h in i  b e lg ila y d i.  E s k ir g a n   n a r s a n i  in k o r  e tm a y , 
riv o jla n ish g a   e rish ib   b o 'lm a y d i,  c h u n k i  in k o r  n a tija sid a   y an g i  n a r­
s a   u c h u n   jo y   y a ra tila d i.  S h u n in g   u c h u n   in k o r  y a n g i  b ila n   esk i 
b o g 'la n g a n   v a q td ir.
4.  B o z o r  m u n o s a b a tla ri  sh a ro itid a   m e n e jm e n t  eski  b u y ru q b o zlik  
sh a k l  v a  u slu b la rin i  in k o r  e tib ,  u la r  ilm iy  a so s la n g a n   y a n g ila ri  bilan 
a lm a s h tirila d i.
5.  Ijtim o iy   b o r liq n in g   ijtim o iy   o n g d a n   b ir la m c h i  e k a n lig in i 
b elgilovchi  q o n u n   m e h n a t  ja m o a si,  alohida  m e h n a tk a s h   h a y o tin in g  
b irlam ch i  ek an lig in i  k o 'rs a td i.  M e n e jm e n tn i  u m u m la s h tiris h ,  z a ru r 
b o 'lg a n   ijtim o iy ,  ja m o a ,  s h a x s iy   m a n fa a tla rn i  a n iq la sh n i  bu  q o n u n  
a m al  qilishini  h iso b g a   o lm ay   a m a lg a   o sh irib   b o 'lm ay d i.
6.  Is h la b   c h iq a r is h   k u c h la r in in g   ijtim o iy - iq tis o d iy   m u n o s a - 
b a tla rg a   n is b a ta n   b elg ilo v ch i  ek a n lig in i  ifodalovchi  q o n u n   m e n e j­
m e n t  u c h u n   k a tta   a h a m iy a tg a   eg a.  A ynan  m e n e jm e n t  v o sita sid a  
ish lab   c h iq a ris h n in g   ikki  to m o n i  -   ish lab   c h iq a ru v c h i  k u c h la r  v a  
ijtim o iy -iq tiso d iy   m u n o s a b a tla r   alo q asi  y uz  berad i.
F a lsa fa n in g   y u q o rid a   sa n a b   o 'tilg a n   va  b o sh q a  q o n u n la ri  m e n e j­
m e n t  u slu b iy o ti  aso sin i  ta s h k il  e ta d i.  U la r  m e n e jm e n td a   m a rk a z iy  
k a te g o riy a la r   b o 'lib ,  u n in g   k o n s e p s iy a s i  b irligini  m u s ta h k a m la s h , 
barcha  kategoriyalar  o'rtasidagi  bog'liqlikni  aniqlashga  imkon  yaratadi.
Iq tiso d iy o tn i  b o sh q a rish   tiz im id a   iq tiso d iy   q o n u n la r  y e ta k c h i- 
lik  qiladi.  In so n la r  m e h n a tin i  e rk in   b irla sh tiru v c h i  va  ta r tib g a   soluv- 
chi  m e n e jm e n t  tiz im i  m a q s a d la rn i  a n iq   b e lg ila sh ,  u la rn i  a m a lg a  
o sh irish   y o 'lla rin i  iz lash ,  e rish ilg a n   n a tija la rg a   b aho  b e rish d a   iq ti­
so d iy   s a m a r a d o r lik d a   a k s   e tu v c h i  iq tis o d iy   q o n u n la r   ta la b ia rin i 
aniq  h iso b g a   olish  lozim .