Dilorom qosimova menejment nazariyasi

259

---

3.2.  L okalizatsiya  dasturi  uchun  SW OT-tahlil:
L okalizatsiya- 
n in g   k uchli 
to m o n lari
K om p an iya- 
n in g   k u ch siz 
to m o n la ri
Tashqi  xavf- 
xatar
K om p an iya- 
n in g  asosiy 
im koniyatlari
M a h s u lo t  ta n - 
narxini  pasayti- 
r is h g a   im k o n  
beradi
Korxonalarda  lo­
kalizatsiya uchun 
ishlab  chiqarish 
v o s it a la r in i n g  
yetishmasligi  va 
eskirib  qolganligi
Jahon  bozorida 
import mahsulot­
lari  narxining lo­
kalizatsiya  qilin­
gan  tovarlar ba- 
hosidan  pastligi
Korxona  tom o­
n id a n   im p o rt 
q i l i n a y o t g a n  
t e x n i k a l a r g a  
soliq imtiyozlari 
berilishi
Sifatli  va  arzon 
mahsulot  ishlab 
c h iq a rish   n a ti ­
jasida  ichki  bo­
zorda  sotuv  ulu­
shi  ko‘payadi
M a h s u lo tla r n i 
lokalizatsiya  qi­
lish jarayoni uchun 
malakali  kadrlar- 
ni  ta ’minlab  be­
rish  muammosi
Ichki  va  tashqi 
raqobatchilar
Xorijga  (Ukrai- 
na, Rossiya, Belo- 
russiya va boshqa 
mamlakatlarga) 
m a h s u lo tla rn i 
eksport  qilish
3.3.  A m aldagi  lo k a liza tsiy a   d astu rin i  baholash
«Foton»  OAJ  korxonasida  mavjud  lok alizatsiya  
dastu ri  sam arasini  baholash
M ahsulot 
qismi  turlari 
nomi
M ahsu­
lotlarni 
lokali­
zatsiya 
qilishga 
sarflan- 
gan jami 
mab- 
lag'lar 
(m ing 
so 'm )
Lokali­
zatsiya
mahsulot
qismlari-
ning
import-
dagi
tannarxi,
(ming
so'm )
Baholash
1
2
3
4
5
T ele vizo r  ishlab  chiqarish
260

---

1 Diodlar
24,8
23,5
2
T ranzistorlar
17,8
16,4
3
P resslangan
polipropilen
34,1
33,3
4
K orpus
82,2
80,1
5
Pult  uchun 
jihozlar
10,6
9,8
6
Boshqa  yarim 
fabrikatlar
37,3
36,8
Jam i:
2 0 6 ,8
1 9 9 ,9
Quyosh  batareya la ri  ishlab 
chiqarish
7
Planar
plastinalar
395,7
385,7
8
Steklopaketlar
432,7
438,3
9
Priborlar
2D327
386
377,8
10 Turli  diametr- 
dagi  simlar
124,8
117,2
Jam i:
13 3 9 ,2 1319,0
M a ’lu m o tla rd a n   k o 'rin ib  
tu rg an id ek ,  «Foton»  OAJ 
korxonasi  tayyor  mahsulot- 
ni  yaratish  uchun  uning  bir 
necha  qismlarini  mahalliy- 
lashtirgan  va  ishlab  chiqa­
rish d a  q o 'lla g a n .  B u n in g  
natijasida  lokalizatsiya  qilin­
gan  m ahsulotlar  narxining 
jami tannarxdagi ulushi televi­
zor  uchun  50,5% ,  quyosh 
batareyalari  uchun  59,2 %ni 
tashkil  etmoqda.  Shuni  alo­
hida  ta ’kidlash  joiz-ki,  agar 
ushbu  m ahsulotlar  im port 
qilinganda  edi  uning  tan- 
narxi  amaldagidan  o'rtacha 
1,5%  kam  bo'lar  edi.  Buning 
natijasida  korxona  umumiy 
hisobda  28  min.  so'm   qo‘- 
shim cha  foyda  ko'rgan  bo‘- 
lar  edi.  Buning  oldini  olish 
uchun  va  import  mahsulot- 
laridan  past  narxdagi  milliy 
tovarlar  qismlarini  yaratish 
uchun unga sarf bo'layotgan 
xom  ashyoning  arzon  va  si- 
fatlisini tanlash zarur bo'ladi. 
Buning  uchun  ishlab  chiqa­
rishda  tovarlar  uchun  m ar­
k e tin g   siy o satini  q o'llash  
kerak.
261

---

3.3.2.  Narx  siy osati
Kom paniya  narx  siyosatig a  o 'z g a rtirish i  kiritish  kerak  va 
an’naviy  «qat’iy»  belgilangan  narx  o'rniga,  «moslashuvchan»  narx 
strategiyasidan  foydalanishi  kerak.  Chunki  mahsulot  narxi  iste’molchi 
manfaatlariga va to'lov qobiliyatiga mos kelishi kerak.  Nafaqat  tashqi 
bozorlarda,  balki  m am lakat  ichida  ham  narx  ehtiyoj  va  talabdan 
kelib  chiqqan  holda  belgilanishi  kerak.  Tashqi  bozorlar  uchun  «bo­
zorga  kirib  olish»  strategiyasidan  foydalanish  m a’qul.  Chunki  tash­
qi  bozorlarda  kom paniya  keskin  raqobat  sharoitiga  m oslashishi 
shart.  Shu  bilan  birga  moslashuvchan  narxni  belgilash  uchun  loka­
lizatsiya  qilingan  ehtiyot  qismlarni  qayta  ko‘rib  chiqish  talab  etila­
di.  Misol  uchun  televizor  ishlab  chiqarish  uchun  kerak  bo'lgan 
ehtiyot  qismlar  narxlariga  nazar  tashlaydigan  bo'lsak,  bunda  ular­
ning  import  narxi  m ahalliylashtirish  bahosidan  bir  m uncha  past 
ekanligini  ko'ram iz.  B uning  natijasida  tayyor  m ahsulot  tannarxi 
o'rtacha  2% ga  yuqori  ekanligi  uning  omborlarda  qolib  ketishiga  va 
sotuv  darajasining  pasayishiga  sabab  bo'lmoqda.  Shuni  inobatga 
olgan  holda  lokalizatsiya  qilinayotgan  mhsulot  qismlari  uchun  kerak 
bo'ladigan  xom-ashyo  yarim  fabrikatlarning  arzon  va  sifatlisini  sotib 
olish  va  uni  qayta  ishlovchi  ishchi  kuchi  narxlarini  ratsionallashti- 
rish  zarur  bo'ladi.
M ahsulotlarning  doimiy  iste’molchilariga  chegirmalar  belgila­
nadi  (8%   miqdorida).