Dilnavoz Yusupova

Epilog
– badiiy asar oxirida qahramonlarning keyingi taqdiri haqida 
ma‘lumot beruvchi xotima.
8.
Kompozitsiya
– badiiy asarning tuzilishi, qismlarining asar g‗oyasi, xarakteri 
va vazifasiga muvofiq joylashtirilishi. Biror asar kompozitsiyasi, ya‘ni tuzilishi haqida fikr 
yuritish uchun undagi voqealar, hodisa va shaxslar nima maqsadda asarga kiritilgani 
xususida o‗ylab ko‗rish kerak bo‗ladi.

TRAGIK OBRAZLAR
badiiy asarda kundalik hayotning mayda-chuydalaridan 
baland turadigan, turmush tashvishlarini hal qilish to‗g‗risida emas, balki umr ma‘nosini 
anglash haqida o‗ylaydigan boshqacharoq obrazlardir. Bu obrazlar fojianing qahramoni 
yoki qurboni bo‗la oladi. Shunday odamlarning hayotidagina fojia ro‗y beradi. Fojia 
buyuk odamlarning buyuk maqsadlar yo‗lidagi omonsiz kurashlari va halokatlaridangina 
tug‗iladi. Fojiaviy timsollardagi shu xil boshqachalik ularning xatti-harakatlari ham, gap-
so‗zlari ham o‗zgacharoq bo‗lishini taqozo etadi. Shuning uchun tragediyalarda, ayniqsa, 
yirik tragik timsollar tasvirida hayot haqiqatiga to‗la amal qilinmasligi, shartlilikka yo‗l 
qo‗yilishi mumkin. Tragik timsollar duch kelgan nohaqlikning ko‗lami yirik bo‗lgani 
uchun bunday obrazlarning halokati tufayli tug‗iladigan fojia ham dahshatli bo‗ladi. 

BADIIY ASAR PAFOSI
. 
Pafos
yunoncha «
ehtiros
»
, 
«
hissiyot
»
, 
«
iztirob
» 
ma‘nolarini anglatuvchi 
«
pathos
»
so‗zidan olingan. Adabiy atama sifatida esa asarga 
singib ketgan, undagi badiiy tasvirning yo‗nalishini belgilab beradigan jo‗shqin tuyg‗u va 

---

143 
ko‗tarinki ruhni anglatadi. Bu tuyg‗u va ruh ijobiy xarakterda bo‗lib, xayrixohlikni, salbiy 
tabiatga ega bo‗lib, inkorni bildirishi ham mumkin. Pafos bilan yozilgan asarda adib o‗z 
nuqtayi nazari va qarashlarini berkitmaydi. Aksincha, o‗zi ilgari surgan va o‗tkazmoqchi 
bo‗lgan hayotiy-estetik fikrni kuchli hayajon hamda jo‗shqin ehtiros bilan yoqlaydi. Shu 
tariqa pafos bilan yozilgan asarning o‗quvchisi ko‗pincha yozuvchi qarashlarining 
tarafdoriga aylanadi. Chunki asarning pafosi uni xolis kuzatuvchi emas, balki astoydil 
tarafdor bo‗lishga undaydi. Asarning pafosi uning o‗quvchisiga o‗z nuqtayi nazarini aniq 
belgilab olishda yordam beradi.
