Јділет Ќабылов

қымсына 
күлімсіреу 
 
не айтарын білмей 
қысылып, 
қымсына 
күлімсіреу
 
Сосын бұған әлдене айтқалы оқталды да, не 
айтарын білмей қысылып, қымсына 
күлімсіреді 
қыран-топан күлкі 
 
 
...көшпенді қымыз орнына қысы-жазы бір 
сары ала суды ертелі-кеш ысылдап-
пысылдап тартар да отырар отырықшыны 
мазақтап, қыран-топан күлкіге батар-ды. 
Жұрт қыран-топан күлкіге батты.
 
қырыла күлу 
 
қыран-топан болып 
қырыла күлу 
Ол айтқанын істетіп, ән салудан 
құтылғанына мәз, ал мынау айналасындағы 
біреулері көздерін сүртіп, біреулері іштерін 
ұстап, енді біреулері бетін шымшып, 
қыран-топан боп қырыла күліп жатқан көп 
халықтың неменеге қағанағы қарк, сағанағы 
сарқ бола қалғанында оның шаруасы жоқ. 
лақылдақ күлкі 
асып-төгіліп жататын 
лақылдақ күлкі
 
Сол-ақ екен Ержановтың әрдайым асып-
төгіліп жататын лақылдақ күлкісі естілді. 
лекілдей күлу 
 
Елпілдей сөйлеп, лекілдей күледі. 
лекілдек күлкі 
 
 
Келіншектің ақ сүйрік саусағына ернін 
апара беріп еді, әйелінің сылқылдақ 
күлкісіне Ержановтың лекілдек күлкісі 
қосылды. 
масаттанған күлкі 
 
 
Тек тырсиған бетіндегі зілді ашу тарап, 
езуінде масаттанған күлкі тұрды.
 
марғау күлкі 
 
төңірегімен де, кең 
дүниемен де шаруасы 
жоқ марғау күлкі
 
Оның орнын әуелі мәз-мейрам күлкі 
иемденіпті, енді о да өшіп, төңірегімен де, 
кең дүниемен де шаруасы жоқ марғау күлкі 
орнығыпты. 
миығынан күлу 
 
мүсіркеп 
миығынан 
күлу 
Қаумалаған қалың жұрт та, былайғы 
жігіттер де оған мүсіркеп, миықтарынан 
күліп тұр екен. 
мұртынан күлу 
 
Итжемес мұртынан күлді
 
мырс етіп күлу
 
 
...кәрі би мырс етіп күліп жіберді. Мына сөз 
насырын қасыса да, Балпан бай жаман 
неменің бұл айтқанының жаны бар шығар 
деп бір мырс етіп күлген де қойған. Торғын 
мырс етіп күліп қойды.
 
мырс-мырс күлу 
 
 
Шебер жігіт есік алдындағы саяжайда 
бұның бәрін естіп, ішінен мырс-мырс күліп 
отырады. 
мысқылдай күлу 
 
 
Бәлкім, анау зират басындағы манағы бір 
опыр-топырға мысқылдай күліп тұрған 
шығар. 

---

163 
мысқылдай 
күлімдеу 
 
 
Менің далбаса үмітімді тәлкек қылғандай 
күн көзі мысқылдай күлімдеп ұясына батып 
бара жатты.
 
монтаны күлкі 
 
Апыр-ай, осы бір монтаны күлкіні тағы 
қайдан, тағы кімнен көріп еді?
жымсиған монтаны 
күлкі 
 
Әлгіндей жымсиған монтаны күлкіні 
әлдебір қуқыл мұрт пен қуқыл сақалдың 
арасындағы суға салып жаншыған бүркіттің 
жеміндей қан-сөлінен айырылып әбден 
бозарып кеткен жұп-жұқа қаймыжық ерінге 
ілініп тұрғанын талай рет көрген секілді. 
мошқап күлу 
 
 
...әдемі келіншектің бұлтиған бетінде жылт 
ете қалған бір жұмбақ күлкіні аңдап 
үлгерді. Қоштап күлгені де, мошқап күлгені 
де белгісіз. Қалпақ мошқап күліп тұрғаны, я 
аяп тұрғаны белгісіз, мұның қарсы алдында 
тісі ақсиып, талтайып тұрып алды.
 
мошқау-мазақ 
кім түрткі мошқау-
мазақ
 
Енді, міне, мына бір құр қаңқаны 
салдырлатып қара жолға бір салмай тұрып, 
сол қол шошайтқан кім түрткі мошқау-
мазақтан құтыла алмайтынына көзі біржола 
жетіп болды.