Диктатурадан демократияга



Download 0,92 Mb.
Pdf ko'rish
bet9/21
Sana05.04.2022
Hajmi0,92 Mb.
#529805
1   ...   5   6   7   8   9   10   11   12   ...   21
Bog'liq
From-Dictatorship-to-Democracy-Uzbek

Ошкоралик

махфийлик
 
ва
 
юқори
 
стандартлар
Махфийлик

алдамчилик
ва
яширин
фаолият
юритиш
зўравонликсиз
курашдан
фойдаланадиган
ҳаракат
учун
жиддий
муаммони
келтириб
чиқаради

Кўпинча
сиёсий
полиция
ва
махфий
хизматлардан
мақсад
ҳамда
режаларни
яширишнинг
иложи
йўқ

Махфийлик
ҳаракатнинг
истиқболлилиги
нуқтаи
назаридан
қўрқувга
боғлиқ
бўлибгина
қолмай

балки
унинг
пайдо
бўлишига
ёрдам
беради

Бу
эса
қаршилик
кўрсатиш
руҳини
синдириб

ушбу
ҳаракатда
иштирок
этадиган
одамлар
сонини
камайтиради

Шу
билан
бирга

махфийлик
кўпинча
рақибнинг
хабар
етказувчиси
ёки
агенти
ким
бўлиши
мумкинлиги
тўғрисида
ҳаракат
ичида
ноҳақ
шубҳа
ва
айбловнинг
юзага
келишига
сабаб
бўлиб

ҳаракатнинг
куч
ишлатмаслик
қобилиятига
таъсир
қилиши
мумкин

Режа
ва
мақсадларнинг
ошкоралиги
эса
махфийликдан
фарқли
ўлароқ

аксинча
ҳаракат
жуда
қудратли
эканлиги
ҳақида
тасаввурнинг
пайдо
бўлишига
ёрдам
беради

Албатта

сиртдан
қараганда
ушбу
муаммо
анча
мураккабдек
туюлади

лекин
қаршилик
ҳаракатида
махфийликни
талаб
қиладиган
муҳим
жиҳатлар
ҳам
бор

Муайян
ҳолатларда
зўравонликсиз
курашнинг
ривожланишидан
воқиф
бўлган
ва
диктатуранинг
кузатув
воситаларини
билганлар
учун
воқеани
ишончли
маълумотга
асосланган
ҳолда
баҳолаш
талаб
этилади
.
Яширин
нашрларни
таҳрир
қилиш

чоп
этиш
ва
тарқатиш

мамлакат
ичида
радиоэшиттиришлардан
ноқонуний
фойдаланиш

диктатура
операциялари
тўғрисида
разведка
ахборотини
тўплаш
юқори
даражада
махфийликни
талаб
қиладиган
махсус
ҳаракатлар
ҳисобланади
.
Зўравонликсиз
курашда
тартиб
-
интизомни
сақлаш
қарама
-
қаршиликнинг
барча
босқичларида
талаб
этилади

Қўрқмаслик
ва
зўравонликсиз
кураш
тартиб
-
интизомига
риоя
қилиш
ҳар
доим
талаб
этилади

Шуни
эсдан
чиқармаслик
керакки

муайян
ўзгаришларни
амалга
ошириш
учун
кўпинча
кўплаб
одамларнинг
иштироки
талаб
этилади

Айни
пайтда
бунга
ҳаракатни
ташкил
этишнинг
юқори
стандартларини
қўллаб
-
қувватлаш
орқалигина
эришиш
мумкин
.


26 
Кучлар
 
нисбатини
 
ўзгартириш
Стратеглар
сиёсий
бўйсинмасликдан
фойдаланадиган
қарама
-
қаршилик
ҳаракат
ва
қарши
ҳаракатлар
узлуксиз
қўлланадиган
ўзгарувчан
кураш
майдони
ҳисобланишини
эсдан
чиқармаслиги
лозим

Бундай
курашда
нисбий
ва
мутлақ
кучлар
нисбати
доимо
ва
тез
ўзгариши
мумкин

Бу
ҳолат
қаршилик
иштирокчилари
қатағонга
қарамай

куч
ишлатмасдан
астойдил
ҳаракат
қилишни
давом
эттирганда
юзага
келиши
мумкин
.
Бу
каби
зиддиятли
вазиятда
курашда
иштирок
этувчи
томонлар
кучлари
нисбатининг
вариантлари
куч
ишлатиладиган
қарама
-
қаршиликларга
қараганда
анча
кўп
бўлиб

улар
тез
пайдо
бўлади
ва
сиёсий
жиҳатдан
аҳамиятга
эга
бўлган
турли
оқибатларга
олиб
келади

Бундай
хилма
-
хиллик
туфайли
қаршилик
иштирокчиларининг
муайян
ҳаракатлари
маълум
вақт
ёки
бу
ҳаракатлар
амалга
ошириладиган
жой
доирасидан
четга
чиқадиган
оқибатларга
олиб
келиши
мумкин

Бу
каби
натижалар
одамлар
орасида
кенг
тарқалиб

у
ёки
бу
гуруҳни
кучайтириш
ёхуд
заифлаштиришга
ёрдам
беради

Бундан
ташқари

куч
ишлатилмайдиган
ҳаракатни
қўллайдиган
гуруҳ
рақиб
гуруҳининг
нисбий
кучини
маълум
даражада
кучайтирадиган
ёки
камайтирадиган
таъсир
кўрсатиши
мумкин

Масалан

диктаторлар
шафқатсизлигига
куч
ишлатмасдан
интизомли
ва
мардонавор
қаршилик
кўрсатиш
диктаторларнинг
аскарлари
ва
аҳоли
орасида
безовталик

норозилик

ишончсизлик
ёки
экстремал
ҳолатларда
қўзғолон
кўтарилишига
сабаб
бўлиши
мумкин

Бундай
қаршилик
диктатурани
кенг
миқёсда
халқаро
ҳамжамият
томонидан
қоралашга
олиб
келиши
ҳам
мумкин

Шунингдек

сиёсий
бўйсинмасликдан
оқилона

тартибли
ва
изчил
фойдаланиш
қаршилик
кўрсатишда
одатда
диктатурани
пассив
қўллаб
-
қувватлайдиган
ёки
бу
каби
қарама
-
қаршиликларда
бетараф
бўладиган
одамларнинг
ҳам
кенг
иштирок
этишига
сабаб
бўлиши
мумкин
.
Ўзгаришларнинг
 
тўртта
 
механизми
Зўравонликсиз
кураш
тўртта
услуб
ёрдамида
ўзгаришларга
олиб
келади

Биринчи
механизмнинг
қўлланиш
эҳтимоли
кам

Агарда
рақиб
гуруҳи
аъзолари
зўравонликсиз
қаршилик
кўрсатишнинг
жасур
иштирокчиларига
нисбатан
қўлланилган
жазо
чораларидан
руҳан
таъсирланса
ёки
қаршилик
ҳаракати
амалга
ошираётган
ишнинг
адолатлилиги
мақсадга
мувофиқлигига
ишонч
ҳосил
қилса

улар
қаршилик
ҳаракати
иштирокчиларининг
мақсадларини
қабул
қилиши
мумкин

Бу
ишончни
ўзгартириш
механизми
дейилади

Зўравонликсиз
ҳаракат
давомида
ишончни
ўзгартириш
камдан
-
кам
ҳолларда
юз
беради
ва
кўпгина
зиддиятли
вазиятларда
унчалик
кузатилмайди
ёки
учрамайди
.
Кўпгина
ҳолатларда
зўравонликсиз
кураш
зиддиятли
вазият
ва
жамиятни
шунчалик
ўзгартириб
юборадики

бундай
ҳолларда
рақиб
ўзи
хоҳлаганча
ҳаракат
қила
олмай
қолади

Айнан
шундай
ўзгариш
қолган
учта
механизмнинг
пайдо
бўлишига
сабаб
бўлади

мослашиш

куч
ишлатмасдан
мажбурлаш
ва
вайрон
қилиш

Уларнинг
пайдо
бўлиши
кучларнинг
нисбий
ва
мутлақ
нисбати
демократлар
фойдасига
ўзгаришига
боғлиқ



27 
Агарда
кун
тартибида
жиддий
хусусиятга
эга
бўлмаган
масалалар
кўтарилса

чекланган
кампания
давомида
мухолифатнинг
талаблари
хавфли
деб
кўриб
чиқилмаса

қаршилик
кўрсатиш
эса
маълум
даражада
кучлар
нисбатини
ўзгартирса

ушбу
қарама
-
қаршилик
битим
тузиш
ёки
ўзаро
келишувга
олиб
келиши
мумкин

Мисол
учун

кўпгина
иш
ташлашлар
ҳар
бир
томон
ўз
мақсадларининг
айримларига
эришиши
билан
якунланиши
мумкин

Лекин
уларнинг
ҳеч
бири
мақсадларининг
ҳаммасига
эга
бўла
олмайди

Ҳукумат
эса
бундай
битимни
кескинликни
юмшатиш
, “
одиллик
” 
таассуротини
юзага
келтириш
ёки
тузумнинг
халқаро
обрўсини
мустаҳкамлаш
учун
ижобий
сифатида
кўриб
чиқиши
мумкин

Шу
сабабли
муаммоларни
синчковлик
билан
танлаб
олиш
зарур
ва
кейинчалик
мослаштириш
механизми
орқали
шартномалар
тузиш
мумкин

Диктатурани
ағдариш
учун
кураш
бундай
муаммолар
сирасига
кирмайди
.
Зўравонликсиз
кураш
ишончни
ўзгартириш
ёки
мослашиш
механизмига
нисбатан
анча
кучли
бўлиши
мумкин

Ҳамкорлик
қилишдан
оммавий
воз
кечиш
ва
итоатсизлик
ижтимоий
ва
сиёсий
вазиятни

айниқса
кучлар
нисбатини
шу
даражада
ўзгартириб
юборадики

диктатураларнинг
жамиятни
ижтимоий
ҳамда
сиёсий
жиҳатдан
бошқариш
қобилияти
ўз
-
ўзидан
йўқолади

Бундай
ҳолларда
рақибнинг
қуролли
кучлари
ишончсиз
бўлиб
қолади
ва
қаршилик
иштирокчиларига
қарши
жазо
чораларини
қўллашга
доир
буйруқларга
бўйсинмай
қўяди

Рақиб
етакчилари
ҳокимият
тепасида
қолиши
ва
аввалгидек
ўзларининг
бошланғич
мақсадларига
интилишига
қарамай

самарали
ҳаракат
қилиш
қобилиятини
йўқотади

Бу
зўравонликсиз
 
мажбурлаш
дейилади
.
Айрим
экстремал
вазиятларда
зўравонликсиз
мажбурлашга
сабаб
бўлувчи
шартлар
аҳамиятли
натижаларни
юзага
келтиради

Бунда
рақиб
раҳнамолари
ҳаракат
қилиш
қобилиятини
йўқотади
ва
унинг
ҳокимият
тузилмаси
инқирозга
юз
тутади

Қаршилик
ҳаракати
иштирокчиларининг
ўзини
ўзи
бошқариши

ҳамкорликни
рад
этиши
ва
итоатсизлиги
кўлами
шу
даража
кенгаядики

рақиб
уларни
ҳатто

назорат
қила
олмай
қолади

Бюрократик
аппарат
ўз
раҳбариятига
бўйсинмай
қўяди

Рақиб
қўшинлари
ва
полицияси
исён
кўтаради

Рақибнинг
домий
издошлари
ва
аҳоли
собиқ
раҳбариятдан
ажралиб
чиқади
ва
уни
бошқарув
ҳуқуқидан
маҳрум
этади

Шу
боис
уларни
ҳеч
ким
қўллаб
-
қувватламайди
ва
бўйсинмай
қўяди

Ўзгартишларнинг
тўртинчи
– 
рақиб
тизимини
барбод
 
қилиш
механизмининг
мукаммаллиги
туфайли
унга
таслим
бўлмасликнинг
иложи
йўқ

Негаки

бу
механизм
тузумни
бўлакларга
бўлиб
юборади
.
Озод
этиш
стратегиясини
режалаштиришда
ушбу
тўртта
механизм
ҳисобга
олиши
даркор

Баъзида
улар
кутилмаганда
самара
беради

Бироқ
зиддиятлар
пайтида
бундай
ўзгартишлар
механизмининг
битта
ёки
бир
қанчасини
танлаш
стратегиянинг
бир
-
бирининг
ўрнини
тўлдирадиган
ўзига
хос
элементларини
шакллантириш
имконини
беради

Механизмни
(
ёки
механизмларни

танлаш
кўплаб
омиллар

жумладан

курашаётган
гуруҳлар
кучларининг
мутлақ
ва
қиёсий
нисбати

зўравонликсиз
курашаётган
гуруҳнинг
ёндашув
ва
мақсадларига
боғлиқ
.

Download 0,92 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   5   6   7   8   9   10   11   12   ...   21




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish