Diktantlar

Boyan-shıpalı ósimlik
Saylanba diktantı

Padaǵa ere almay, zorǵa ilinip kiyatırǵan bir eshki otaqlı jerge barǵanda shapqılap ketip artqı eki ayaǵına qadalıp, aldıńǵı eki ayaǵın búgip, ósip turǵan boyanlardıń tek ushabasın qırtıldatıp jep turǵanına dıqqatımızdı awdarǵan edik. Sol eshkiniń sol kúni mal jataqta tórt ayaǵın jayıp jiberip, túrtsekta oyanbay, ház etip uyıqlaǵanın, al keshte bolsa qaqańlap kiyatırǵanın kórdik. Sonda qıtaylılardıń boyandı tiriltiwshi ósimlik dep, biykarǵa sıyınbaǵanı yadıma tústi. Keyin bilsek, eshkiniń ókpesiniń isinip qabınǵanı, qala berse qarnı-bawırı awırıp turǵanı belgili boldı. Boyannan islengen dárilerdiń adamnıń on eki múshesi menen alpıs eki tamırınıń nawqasına taptırmaytuǵın dawa ekenligin qıtaylı hám tibetli táwipler álle qashan-aq dálillegen edi. Dárilik qásieti bar boyannıń jalańash tamırı biziń respublikamızdıń aymaǵında kóplep ushırasadı. Hesh nársege teń kelmeytuǵın bul boyannıń jalańash tamırları mazalı bolıp, óziniń quramına qant-glyukoza menen pektiń zatların jıynaydı.

Qıtay kitaplarında boyannıń tamırı dári islep shıǵaratuǵın eń qádirli shiyki zat retinde joqarı bahalanǵan. (146 sóz) (“Ámiwdárya” jurnalınan)


Ustaz-atańday ullı
Dóretiwshilik diktantı

Ustaz-keleshektiń tárbiyashısı. Sebebi búgingi oqıwshı erteńgi jańa jámietimizdiń belsendi dúziwshisi, atalar ármanın iske asırıwshı haqıyqıy shın azamat. Sonlıqtan ustazlarǵa qoyılatuǵın talap eń ullı hám húrmetli. Sebebi, ustazǵa jámietimiz óziniń eń qádirli, eń qımbat bahalı zatı, yaǵnıy balalardı isenip tapsiradı. Usı oǵada iygilikli, juwapkerli kásipti ózlestirgen adamnan mudamı tazalıqtı, ádep-ikramlıqtı, balalarǵa degen mehir-muhabbatı, iske shın berilgenlikti talap etedi. Onıń aldında oqıwshılardıń bilimli, adamgershilikli bolıp shıǵıwın támiyinlewden turatuǵın eń juwapkerli wazıypa tur. Sol sebepli ustazlıq jámietimizdegi eń qádirli, eń húrmetli kásip, onnan xalqımız hám jámietimiz eń jaqsı nárselerdi kútedi.

Ustaz oqıwshıǵa bilim beredi, minez-qulqın tárbiyalaydı. Ol óz shákirtleriniń ósiw jolların anıqlap, solardı alǵa ilgerletiwshi, ósiriwshi, jaqsı ádep – ikramlı minez qulıqlarınıń kónlikpelerin qáliplestiriwshi insan.
Xalqımızda sonday bir danalıq sózler bar. “Ustaz – atańday ullı”, “Ustazlıq etken jalıqpas”, “Bir hárip úyretkenge qırıq jıl sálem ber!” degen. Bul sózler biykardan – biykarǵa aytılmaǵan. (143 sóz) (Ádepnamadan)