Диктантлар тўплами

O`rgimchak bilan ipak qurti 
 
O`rgimchak ipak qurtini ko`rib, uning ustidan kuldi va:
- Omonmisan, do`stim! Sen juda sekin, juda og`ir ish qilyapsan. Qara, men oz 
vaqtda kattakon bir to`rni bir zumda to`qib tashlayman., - dedi.
Ipak qurti o`rgimchakka dedi:
- To`g`ri sen haqsan. Ammo bir zumda qilingan bu uyingdan nochorroq uy 
bormi? Sening ingichka iplaring juda zaifdir. Men sekin ishlayman, ammo pishiq ish 
qilaman. Shu bois ipagimni hamma qadrlaydi. Ipagim oz bo`lsa ham, senikidan 
ustundir va qimmatdir.
 
 
 
 
 
 
 
 
(Sharq hikoyasi)
 
3-namuna.
Matnni o`qing. Fe‟llarning yasalishiga diqqat qiling va ularni 
izohlang.
Mirza Bobur yoshligidanoq ziyrak bola bo`lib o`sibdi. Kunlardan bir kuni 
Umarshayx saroy a‟yonlari bilan qasrda o`ltigan ekan, bir kabutar uchib kelib ayvon 
peshtoqiga qo`nibdi-da, «g`ulu-g`ulu» qilaveribdi. Umarshayx a‟yonlaridan 
«Kabutar ne deydur» deb so`rab qolibdi. Anchadan buyon urush ko`rmay qilichlari 
qonsirab qolgan a‟yonlar: «Oliy hazrat, kabutar qilichlarni qindan sug`urmoq kerak 
deydur?», - deb javob berishibdi.
Gapga aralashmay bir chekkada jim o`ltirgan Mirzo Babur: «Yo`q, kabutar 
unday demaydur. Bobo qovun sayliga chaqiribdur. Jonivor shu xushxabarni 
keltiribdur», - debdi. Umarshayx kabutarni tutib keltirishini buyuribdi. Kabutarni 
tutib kelib, oyog`idagi mis xalqani olib qarashsa, ichidan bir xat chiqibdi. Xatda: 
«Oliy hazrat, qovun ayni pishdi. Kelib qo`l urib bersalar», - deb yozilgan emish. 
Mirzo Boburning gapi to`g`ri chiqqandan hayratga tushgan Umarshayx o`g`lidan: 
«Mirzoning bunchalik bilag`on va topqirligiga bois nedur?» - deb so‟rabdi. «Ota», - 
debdi Bobur. – Bu kabutarga e‟tibor qilmadingiz. O`tgan yili ham qovun sayli 
xushxabarini xuddi mana shu jonivor xabar qilg`on erdi, kaminaning ko`zi 
kabutarning o`ng qanotidagi qora xolga tushgan zahoti ani tanidim va shu so`zni 
taxmin etdim», - deb javob beribdi.
Yosh Mirzoning hushyorligi, topqirligiga qoyil qolgan Umarshayx a‟yonlariga 
qarab: «qilichni emas, aql-idrokni ishga solmoq lozimdir. Xabar qilinglar, barcha 
qovun sayliga otlansin» - deb buyuribdi.
(«Allomalar ibrati» kitobidan)
4-namuna.
Qavs ichida berilgan yordamchi so‟zlardan mosini qo‟yib, matnni 
ko‟chiring. Yordamchi so‟zlarga izoh bering.

---

32 
Millatning kelajagi bugundan boshlanadi. O‟zligini anglamagan, manqurtlik 
(beri, tomon, ko‟ra) ketayotgan odamlar bilan yangi jamiyatni qurib bo‟lmaydi. 
Ma‟naviyati yuksak insonlar (nahotki, nafaqat, agar) o‟z davri rivojiga, (-ki, balik, 
shuning uchun) millat kelajagi (hamda, yoki, yohud) ravnaqiga ham munosib hissa 
qo‟shadi.
Ma‟nan boy, ruhan komil insonlargina ozod (bilan, ham, va) obod Vatanni 
qurishga qodirdirlar. 
(Y. Do‟stmatova)