Didaktikalıq oyın texnologiyaları

2. Didaktikalıq oyınlardıń túrleri hám olardı alıp barıwǵa tiyisli talaplar.

Didaktikalıq oyınlardıń tiykarǵı túrleri intellektuallıq ( intellektual ) hám háreketli hám de aralas oyınlardan ibarat. Bul oyınlar qatnasıwshılarda intellektual - fizikalıq, etikalıq, psixologiyalıq, estetik, kórkem isbilermenlik, miynet hám basqa kónlikpelerdi rawajlandırıwǵa járdem beredi. Tálim tárbiya processinde tiykarınan oqıwchlarda tálim alıw motivların olardıń túrli baǵdardaǵı uqıplılıǵı hám qızıǵıwshılıqların asıratuǵın qandayda bir kásibi uqıpların kórsetetuǵın didaktikalıq oyınlardan paydalanıladı. Didaktikalıq oyınlar teoriyalıq, ámeliy, fizikalıq, ro'lli, ıskerlik hám basqa jónelisler boyınsha túrlerge ajratıladı. Házirde kompyuter jardemindegi didaktikalıq oyınlardan paydalanıladı hám bólek orınǵa iye bolıp barıp atır. Ulıwma oyınlar teoriyasına kóre ámeldegi barlıq oyın túrlerin klassifikaciyalawda olardı funksional temalı konstruktiv, didaktikalıq, sport hám áskeriy oyınlarǵa isletiledi. Bulardıń arasında didaktikalıq oyınlar tálim - tárbiya wazıypaların ámelge asırıw múmkinshiligin barıwı menen bólek orınǵa iye. Oyınlar mektepge shekem jas daǵı balalardıń tiykarǵı iskerlik formaları esaplanadı. Bul bolsa pedagog hám psixolog ilimpazlar tárepinen sol jas dáwirindegi oyınlardıń tálim - tárbiyalıq áhmiyetin úyreniw hám jáne de asırıw boyınsha izertlew aparıwına tiykar boldı. Nátiyjede aldınǵı ásirdiń 60 -jılları basında AQSH keyininen basqa Batıs mámleketlerinde ıskerlik oyınları qollanila baslandı. Ískerlik oyınları izertlewshilerdińi bul usıldı eń tiykarǵı nátiyjeli hám qolaylı tálim metodlarınan ibarat dep aytıp otkenler. Didaktikalıq oyınlardıń taǵı bir túri intellektual hújim usılın birinshi ret 1939 - jılda A. F. Osborn qollaǵan. Bul usıldı ideyalar banki dep da ataǵan. Ol mashqalalardi tómendegishe sheshiwge tiykarlanadı.

-mashqalalı jaǵday jaratıw

-ideyalardı qáliplestiriw

-eń jaqsı ideyalardı tekseriw hám bahalaw hám tańlaw

Ískerlik oyın sabaǵı - sabaq teması boyınsha máselelerdi sheshiw processinde oqıwshılardıń aktiv qatnas etiwin támiyinlew arqalı jańa bilimlerdi ózlestiriw shınıǵıwı.

Ro'lli oyın sabaǵı - sabaq teması boyınsha máselelerdi úyreniwde oqıwshılarǵa aldınan málim ro'llarni bólistiriw hám sabaq processinde sol ro'lni orınlawların shólkemlestiriw tiykarında bilimlerdi bekkemlew sabaǵı.

Teatrlashtirilgan sabaq - sabaq teması menen baylanıslı saqna kórinisleri shólkemlestiriw arqalı sabaq teması boyınsha tereń, anıq maǵlıwmatlar beriw sabaǵı.

Kompyuter sabaǵı - tiyisli oqıw páni boyınsha sabaq temasına tiyisli kompyuter materialları ( multimediya, virtual oqıw stul hám sol sıyaqlılar ) tiykarında ótiletuǵın sabaq.

Kim asdı sawdası sabaǵı - oqıw páni ayırım bólimi boyınsha bilimlerdi hár bir oqıwshı qanshellilik kóp biliwin kórsetiw sabaǵı.

Yamarka sabaǵı - sabaq temasın bólekler boyınsha aldınan ózlestiriw oqıwshılardıń óz-ara baylanıs tiykarında klasqa qızıqlı túsindiriw arqalı ótiletuǵın sabaq.

Formulalar sabaǵı - oqıwshılardıń formulalardı puqta ózlestiriwleri boyınsha túrli oyınlar formasındaǵı shınıǵıwlar ótkeriw sabaǵı.

Oyın sabaǵı - sabaq temasına uyqas oyın arqalı oqıwshılardıń ózlestiriwlerin shólkemlestiriw sabaǵı.

Sud sabaǵı - oqıwshılar menen sabaq temasına uyqas “sud” procesin shólkemlestiriw arqalı jańa temanı shólkemlestiriw sabaǵı.

Konsert sabaǵı - sabaq temasın saqnalastırǵan haldaǵı konsert formasında ańlatıw shınıǵıwları bolıp, oqıwshılardı aktivlestiriw hám bilimin bekkemlew múmkinshiligin beredi.

Tergewshi bilgirler júrgizetuǵın sabaǵı - sabaq temasın aldınan puqta úyrengen oqıwshılar járdeminde qızıqlı soraw - juwaplar, analizler tiykarında tastıyıqlap, túsindiriw shınıǵıwları bolıp, bunda oqıwshılar sabaq temasın ózlestirip eslep qalıwları ushın qolaylıq jaratadılar.

Integral ( integraciyalanǵan ) sabaq - bir neshe pánlerge tiyisli integraciyalaw ushın qolay bolǵan temalar boyınsha tashkil etilgen sabaq bolıp, oqıwshılardıń túrli pánlerge qızıǵıwshılıqların arttırıp tálim processindegi aktivliklerin támiyinleydi.

Bunday sabaqlar oqıwshılarǵa pánler baylanıslılıqtı úyretiw arqalı olarda adam dúzilisiniń ilimiy tiykarların tolıq aqıl etrok etiw, ilimiy dúnyaǵa kóz qarasın qáliplestiriw dóretiwshilik oylawlardı rawajlandırıwǵa xizmat etedi.

Didaktikalıq oyınlı shınıǵıwlar arasında konfrensiya shınıǵıwları da zárúrli orın tutadı. Konfrensiya shınıǵıwları studentlerdiń biliw iskerligin aktivlastiriwde ilimiy dúnya qarawın keńeytiwde, qosımsha hám jergilikli materiallar menen tanıstırıwda, ilimiy hám ilimiy-ommabob ádebiyatlar menen ózbetinshe islew kónikpe hám ilmiy tájriybelerdi artırıw, ǵárezsiz turmısqa sanalı tayarlawda zárúrli áhmiyetke iye boladı. Konfrensiya shınıǵıwların studentlerdiń biliw iskerlikti aktivlestiriwde ilimiy dúnyaǵa kóz qarasın ózbetinshe islew kónlikpe hám ilmiy tájriybelerdi artırıw keńeytiwde, ilimiy hám ilimiy kópshilikke arnalǵan ádebiyatlar menen ǵárezsiz turmısqa sanalı tayarlawda zárúrli áhmiyetke iye boladı.

Didaktikalıq oyın - tálim beretuǵın usıl bolıp, bul usıl arnawlı bir bilimlendiriwge tiyisli maqsetlerge erisiwge yaǵniy ótilgen oqıw materialların anıqlawǵa, bekkemlewge jáne onı tereńlestiriwge qaratılǵan boladı. Hár bir didaktikalıq oyındı ótkeriwde arnawlı bir bir wazıypa maqset etip alınadı. Mısalı : dóńgelek mısallar oyınında ekinshi onlıq ishinde esaplaw ilmiy tájriybelerin bekkemlewden ibarat bolǵan didaktikalıq tapsırma qóyıladı. Didaktikalıq tapsırma sabaqǵa qoyılatuǵın ulıwma maqsetiniń bir bólegin quraydı. Hár bir didaktikalıq oyındıńda, hár qanday oyındaǵı sıyaqlı qaǵıydaları boladı. Sol qaǵıydalarǵa ámel etilmese oyındıń oyın retindegi áhmiyetli sonlıqtan oyınnıń tálim tárbiyalıq hám psixologiyalıq áhmiyeti joǵaladı. Oyın qaǵıydaları oyın tapsıriǵiga kiritiledi. Oyın tapsırig'i - oqıtıwshınıń balalarǵa oyındıń qanday oynalishini, kim jeńimpazlıǵın

anıqlawdan ibarat. Hár bir didaktikalıq oyın óz gezeginde tómendegi komponentlerden dúziledi: oyın maqseti, qaǵıydaları, úskenesi, mazmunı nátiyjesi.

1. Oyın qaǵıydaları. Oyındı aparıw hám oǵan qatnasıw quramın anıqlap beredi. Qaǵıydalar oyın maqsetindegi uyqas halda oqıwshılar iskerligin tártipke salıw ushın kerek boladı.

2. Oyın mazmunı oqıwshılardıń orınlawı kerek bolǵan háreketleri menen anıqlanadı, matematik sabaǵında bul háreketler kóbirek mısal hám tájiriybe máseleler sheshiwden ibarat boladı. Oyın úskenesi oyındı ótkeriw ushın kerek bolǵan predmet - modeller real hám shártli predmetler, kartochka hám kórgezbelerden ibarat.

3. Oyın nátiyjesi. Qoyılǵan wazıypanıń atqarılıwı menen anıqlanadı. Nátiyje oqıwshılardı qanaatlandirıwı kerek.