Didaktika talim nazariyasi sifatida

MAVZU:DIDAKTIKANING PREDMETI VAZIFALARI.
R e j a:


1. Didaktika xaqida tushuncha.

2. Didaktikaning predmeti va vazifalari.

3. Didaktikaning tashkil topishi va rivojlanishi.

Foydalanilgan adabiyotlar.

Insonning faoliyatida o’qitish xar doim juda muxim axamiyatga ega bo’lgan. Tàlim tasodifiy, intuitiv xususiyatga ega bo’lganda xam va asosan tasodifan axborotlarni berish xamda taklid kilishdan iborat bo’lganda xam shunday bo’lgan; keyinchalik xam, tàlim maqsadga muvofik muntazam va rejalashtirilgan jarayonga aylanganda, maktab paydo bo’lganida xam shunday bo’lgan. Biroq uzok vaqt davomida tàlimni nazariy taxlil qilish va o’rganish ishlari olib borilmadi, shuning uchun o’z nazariyasiga ega bo’lmadi.

Faqatgina XVII asr bu soxada muxim o’zgarishlar olib keldi: aynan o’sha paytda tàlim aloxida nom oldi va tarixda birinchi didaktik faoliyatning ilmiy asoslangan tizimiga asos solindi.
Didaktika (tàlim nazariyasi: yunoncha «didaktikos» “o’rgatuvchi”,
«didasko» esa – “o’rganuvchi” mànosini bildiradi) tàlimning nazariy jixatlari (tàlim jarayonining moxiyati, tamoyillari, konuniyatlari, o’qituvchi va o’quvchi faoliyati mazmuni, tàlim maqsadi, shakl, metod, vositalari, natijasi, tàlim jarayonini takomillashtirish yo’llari va xokazo muammolar)ni o’rganuvchi fan.
Bu suz 1613 yili Germaniyada nemis pedagogi Volfgang Ratke (1571-1635 yillar) tomonidan kiritildi.
Bu tushunchani shunga uxshash usulda buyuk chex pedagogi Yan Amos Komenskiy (1592-1670 yillar) “Buyuk didaktika” nomli mashxur asarida tilga oladi. Lekin Komenskiy “didaktika bu fakat tàlimgina emas, balki tarbiyalash xam”, deb tàkidlaydi. Mazkur asarda olim tàlim nazariyasining muxim masalalari:tàlim mazmuni,tàlimning kurgazmaliligi,ketma-ketligi kabi tamoyillari, sinf-dars tizimi borasida so’z yuritadi.
Didaktikaning predmeti, funksiyalari va vazifasi. Pedagogika fani tàlim va tarbiya jarayonini ularning yaxlitligi va birligi asosida o’rganadi. Ikki faoliyatning xar birining moxiyatini aniq bayon etish uchun didaktika (tàlim nazariyasi) va tarbiya nazariyasini ajratib kursatadilar.
Xozirgi davrda didaktika o’qitishning mazmuni, metodlari va tashkiliy shakllarini ilmiy asoslab beruvchi pedagogika soxasi sifatida tushuniladi.
Umumiy didaktikadan tashqari xususiy didaktikalar yoki aloxida fanlar bo’yicha tàlim metodikasi deb ataluvchi didaktikalar xam mavjud.
Ularning mazmuni tàlimning màlum bosqichlarida u yoki bu fanlarni o’rganish va tàlim berishning nazariy asoslarini belgilaydi. Xar bir ukituvchi didaktika asoslarini puxta bilishi va ularga tayangan xolda faoliyatni tashkil etishi zarur.
Didaktika predmetini aniqlash buyicha turli qarashlar ilgari surilgan.
qarashlarning turlicha bulishi didaktikaning metodologik kategoriyalarini anik ajratilmaganligi bilan bogliq.
Ko’pchilik olimlar tàlim obyekt deb o’qitish jarayonining maqsadi, mazmuni, konuniyatlari, metodlari va tamoyillarini kursatadilar.
Didaktika tàlimni ijtimoiy tajribani berish vositasi sifatida ètirof etadi. Tàlim yordamida yoshlarni xayotga tayyorlash amalga oshiriladi.
Tàlimiy faoliyatini tashkil etishda ukituvchi - ukuvchi, ukuvchi – ukuv materiali, ukuvchi - boshka ukuvchilar urtasidagi munosabatlar yuzaga keladi.
Pedagogik adabiyotlarda ulardan kaysi biri didaktika uchun asosiy xisoblanishi kerakligi borasida xam turli fikrlar keltiriladi xamda ukuvchining ukuv materialiga bulgan munosabati, yàni, bilimlarni urganish munosabatini asosiy deb ètirof etuvchi karashlar soni nisbatan kup.