Dezinfeksiyadan tashqari mikroorganizmlarni yo’qotishning boshqa usullari ham mavjud

Dezinfeksiya qilish choralari foyda beradimi? Chunki, qator xorijiy ekspertlar bunday choralar samarasiz ekanini ta'kidlashmoqda”, - deya savol bilan murojaat qilgan jurnalist. 
“Dezinfeksion vositalarning samaradorligini muhokama qilishga hech kimning haqi yo‘q. Albatta, O‘zbekiston ob-havosi va iqlimini biz dezinfeksiya qila olmaymiz. 
Lekin ochiq joylar, bozorlar, yo‘laklar dezinfeksiya qilinishidan maqsad, odamlar u yerga tuflagani, kasallik qo‘zg‘atuvchilarning tushgani yoki odamlarning qo‘li bilan ushlagani yoki yurgani e'tiboridan dezinfeksiya qilinmoqda. 
Umuman, dezinfeksion vositalarni ishlatishdan asosiy maqsad kasallik qo‘zg‘atuvchi mikroorganizmlarni yo‘q qilish. Amaliyotda uchta usul bor: dezinfeksiya – kasallik qo‘zg‘atuvchi viruslar, bakteriyalar va zamburug‘larga qarshi ishlov berish. Dezinseksiya – bo‘g‘imoyoqlilarga qarshi ishlov berish. Derotizatsiya – kemiruvchilarga qarshi ishlov berish. Bu amaliyot, albatta, qo‘llanilishi kerak. 
Hozirgi kunda O‘zbekistonda ko‘plab kasalliklar bo‘yicha keskin kamayish holatlarini ko‘rayapmiz. Qator respirator kasalliklar, virusli gepatit-A turi, oshqozon-ichak kasalliklari keskin kamayib ketdi. Bularning barchasining tag zamirida o‘sha dezinfeksion ishlar samarasi yotibdi. Bularsiz hozirgidek barqaror muhitga aylana olmasdik.
Profilaktik dezinfeksiya

• 
  kasallik bor yoki yo’qligidan qat'iy nazar qilinadi. Oziq-ovqat bilan bog‘liq bo’lgan muassasalarda, bolalar muassasalarida, internatlarda, salomatlik davolash muassasalarida, tug‘ruq xonalarda bir sutkada bir marta yoki bir haftada 2-3 marta o’tkaziladi.
  
• 
  Bu rejali dezinfeksiya.
  

Dezinfeksiyadan tashqari mikroorganizmlarni yo’qotishning boshqa usullari ham mavjud:

• 
  1) sterilizasiya ( qaynatish, olovda, avtoklavlash).
  
• 
  2) pasterizasiya - suyuqliklarni 50-60 °ga qizdirish bilan mikroblarni o’ldirish( masalan sutni).
  
• 
  Kvartirani dezinfektsiyalash odatda dezinfektsiyalash vositalari (kimyoviy moddalar) yordamida amalga oshiriladi. Ba'zi dezinfektsiyalash vositalari juda samarali va keng spektrli bo'lishi mumkin (keng spektrli mikroorganizmlarni o'ldirish qobiliyatiga ega), boshqalari esa tor spektrli bo'lishi mumkin, lekin ulardan foydalanish osonroq, ko'pincha zaharli emas va ancha arzon.
  
• 
  Sterilizatsiya uchta usulda amalga oshiriladi: fizik, kimyoviy yoki fizik-kimyoviy. Jismoniy usullarga termik ishlov berish, nurlanish va filtrlash kiradi. Kimyoviy usullar suyuq va gazsimon kimyoviy moddalardan foydalanish bilan bog'liq. Fizik-kimyoviy usullar ikki guruh eritmalarining birikmasidir.
  
• 
  Xavfsizlik texnikasi - mehnat muhofazasi boʻlimlaridan biri; i.ch.dagi jarayonlarda vujudga keladigan xavfli omillarning ishlovchilarga zararli taʼsiri oldini olishga doyr tashkiliy va texnik tadbirlar qamda vositalar majmui. Ularni yaratish va i.ch.da qoʻllash ishlari belgilangan tartibda tasdiqlangan meʼyoriytexnik hujjatlar (standartlar, qoidalar, meʼyorlar, instruksiyalar) asosida amalga oshiriladi. Tashkiliy tadbirlar: ishchilarga xavfsiz va zararsiz ish usullari toʻgʻrisida yoʻlyoʻriqlar berish, i. ch. sanitariyasi va mehnat gigiyenasi asoslarini oʻrgatish; mehnat qilish va dam olish qonunqoidalarini ishlab chiqish va i.ch.ga tatbiq qilish.
  
• 
  Texnik tadbirlar maʼlum meʼyorlar va qoidalarga asoslanadi. Bunda insonning ruhiy, anatomik, fiziologik xususiyatlari hisobga olinadi. Mas, mashinaning boshqarish organlarini inson uchun qulay yerga joylashtirish, ish vaqtida zararli chang , gaz chiqmasligini taʼminlash zarur, xavfli taʼsirlardan himoya qilish uchun toʻsiqlar qilinadi, ogohlantiruvchi belgilar va plakatlar osib qoʻyiladi. Koʻpincha ishlayotgan mashinalarning uzellari bilan bogʻliq qurilmalar (elektron qurilmalar, fotoelement, avtomatik saqlagich) dan foydalaniladi. Bularga saqlagich klapanlari, vklyuchatellar, eruvchan saqdagichlar, shtiftlar va boshqa kiradi. Xavfli, zararli ishlarni bajarishda jarayonlarni uzokdan turib boshqarish usuli yaxshi samara beradi. Himoya qilishda signalizatsshdan foydalaniladi. Jihozlarni yurgizib yuborishdan oldin ularning ishi tekshiriladi hamda sinaladi. Juda xavfli jihozlar (bosim ostida ishlaydigan idishlar, yuk koʻtarish mashinalari) davlat inspeksiyasi nazorati ostida boʻladi, namlik, tra, havoning tozaligi, shovqinlar, nurlanish taʼsiri va boshqa doimo nazorat qilinadi. Xavfsizlik texnikasi ning muayyan sohalarida ishlaydigan kishilar qoidalarga muvofiq shaxsiy himoya vositalari (kiyimbosh, poyabzal, ehtiyot belbogʻi, koʻzoynak va boshqalar)dan foydalanadi. Xar bir korxonada Xavfsizlik texnikasi uchun maʼmuriyat javobgar hisoblanadi.
  
• 
  Oʻzbekistonda Xavfsizlik texnikasi nuqtai nazaridan eng xavfli va maʼsuliyatli korxonalar — paxtani dastlabki ishlash zavodlari, toʻqimachilik korxonalari, teri oshlash korxonalari va boshqahisoblanadi, chunki bu korxonalarda presslar ishlatiladi, zararli chang va gazlar ajraladi va boshqa Shu tufayli mehnat xavfsizligi standartlariga qatʼiy amal qilish talab qilinadi. Xavfsizlik texnikasi texnika taraqqiyoti, ishlab chiqarishni avtomatlashtirish va kompleks mexanizatsiyalash bilan uzviy bogʻliq boʻladi. XAGGINS (Huggins) Charlz Breton (1901.22.9, Galifaks, Kanada) — amerikalik xirurg va onkolog; AQSH milliy FA aʼzosi (1949 yildan). 1927 yildan Chikago universitetida ishlagan (1936 yildan xirurgiya prof.i). 1951—69 yillarda BenMey klinikasida rakni tadqiqot qilish lab. direktori. X. prostata bezi rakini davolashda ilk bor gormonlarni qoʻllab, gormonoterapiyaga asos soldi, bu rak kimyoterapiyasi rivojiga olib keldi. Nobel mukofoti laureati (1966, Rous F.P. bilan hamkorlikda).