Destinatsiya turizmdan ijobiy emas, balki salbiy iqtisodiy ta’sir ko‘rsatishi mumkin bo‘lgan sharoitlarni aniqlang

Destinatsiya turizmdan ijobiy emas, balki salbiy iqtisodiy ta’sir ko‘rsatishi mumkin bo‘lgan sharoitlarni aniqlang.
Sayohat shunday o`ziga xos tijorat birligidirki, uni iste`mol qilgan tashrif buyuruvchi, mustaqil iqtisodiy faoliyat olib boradigan mehmonxona, restoran, transport, gid va hokazo xizmatlarni yetkazib beradigan korxonalar faoliyati sifatiga alohida baho bermay, balki umumlashtirgan holda sayohat faoliyati amalga oshgan hudud haqida ma`lum xulosalarga kelib, qoniqish hosil qiladi yoki qilmaydi. Ya`ni, sayohat faoliyati integratsiyalashgan mahsulot birligi sifatida iste`molchilar tomonidan qabul qilinadi va uni iste`mol qilish shu yondashuv asosida amalga oshadi. Shunday ekan, zamonaviy turistik o`lkalar xalqaro bozorda boshqa turistik hududlar bilan munosib raqobat olib boradigan, turistik oqimning barqarorligini ta`minlashga qodir bo`lgan va undan samarali foydalanadigan, turistik hududning sifatini kafolatlovchi nufuzga ega bo`lishiga erisha olgan milliy turistik taklif tizim (TTT) larini innovatsion boqshqaruv konsepsiyalariga asoslangan holda boshqarishni taqazo etadi. Shu bois, turizm sohasining ayni rivojlanish bosqichida “destinatsiya”(sayohatgoh) ilmiy tushunchasi muhim mohiyatni aks ettiradi. Turistlarning qolish muddatini va uni belgilovchi omillardan biri bu destinatsiyadir. Demak destinatsiyaning salbiy va ba’zi ijobiy nuqtalarini ko‘ramiz.
Turizmda destinatsiya - bu barcha turistlar qoniqish uchun yengib o‘tishlari (yoki zavqlanishlari) kerak bo‘lgan xususiyatdir. Sayyohlarning kelib chiqishi va boradigan joyi orasidagi masofa turizmga xos bo'lgan sezilarli fazoviy o'lchov tufayli ayniqsa muhimdir (ya'ni, turizm bir joydan ikkinchi joyga ko‘chishni talab qiladi). Albatta, fazoviy turistik iste’mol konfiguratsiyasi masofani turistik talabning asosiy atributiga aylantiradi. An’anaviy tadqiqot nuqtai nazari bu masofani ushlab turadi Destinatsiyani tanlash turistning ko‘chishi jismoniy, vaqtinchalik va moliyaviy harakatiga bog‘liqdir. Boshqacha qilib aytganda, masofa ya’ni destinatsiya foydalilikni kamaytiradigan omil hisoblanadi. Ushbu yondashuvdan so‘ng, Silberman (1985) taklif qiladi.
Virjiniya Plajining sayohat turizmi sifatidagi misoliga ko‘ra parvoz manzili, kelib chiqish va manzillar orasidagi masofa oshgani sayin turistning qolish muddati ortadi. Bu sayohat xarajatlarining qat’iy va mustaqil bo'lishi bilan bog‘liq. Belgilangan joyda o‘tkazgan kunlar soni, ya'ni uzoqroq qolish turistlarga imkon beradi. Bu doimiy xarajatlarni uzoqroq muddatga ulashish hisoblanadi. Xususan, sayyohlar bunga tayyor bo‘lishadi. Agar ular belgilangan joyda kamida minimal sonda qolishsa, uzoq safarga chiqishgan paytlarida qilinadigan xarajatlar bu sayohatda qilingan sa’y-harakatlarning o‘rnini to‘ldiradi. Shuning uchun, kattaroq masofalar uzoqroq turishga olib kelishi kerak. Bu destinatsion turizmning turistlarga salbiy ta’siridir. Masofa va qolish muddati o‘rtasidagi (ya’ni, masofa qanchalik katta bo‘lsa, shunchalik uzoqroq bo'ladi qolish muddati) masofaning kattaligi 2-3 kundan ortiqqa yetadigan turmahsuloti oz davlatlar uchun salbiy oqibatini beradi. Ya’ni turist sarf qilgan mablag‘ini hordiqdan chiqarolmaganligi turistning tur mahsulot taklif qilgan mamlakatga kelishi nisbati anchayin kamaytiradi.
Biroq, masofa har doim turizmga salbiy ta’sir ko'rsatadi, degan argument talab universal bo‘lishi mumkin emas. Uzunroq masofalar to‘xtatuvchi omil bo'lsada, bir guruh sayyohlar uchun uzoq joylarga sayohat qilish diqqatni tortuvchi omil bo‘lishi mumkin. Misol uchun, turist chet elga sayohat qilishda sarf qiladigan mablag‘iga mos dam olish maskaniga borishiga tayyor bo‘lishi ham mumkin. Shunga ko‘ra,turistik mahsulotning tarkibiy qismi sifatida sayohatning o'zi ham mumkin o‘z-o‘zidan qoniqish beradi.
Ba'zida, turist shaxsiy mashinasida yoki poyezdda uzoqroq masofalarga sayohat qilishni afzal kuradi. Ya’ni, turist uzoq masofani tanlashi mumkin agar avtomashina yoki poyezdda xuddi shu uzoq manzilga havoda tezroq sayohat qilish, manzilga boradigan yo‘lda bir nechta joylarni ko‘rish va to‘xtash imkoniyati tufayli va harakatlanuvchi turistik landshaftdan zavqlanish maqsadida bosib o‘tilgan masofa ham qoniqishni oshirish uchun talab bo‘lishi mumkin; masalan, “qush tomosha qilish” yoki “qushlarning yangi turlarni topish” uchun boshqa joylarga shaxsiy mashina yoki poyezdda sayohat qilishni talab qiladi. Masofa har doim ham to‘sqinlik qilmaydi. Chunki vaqt uzoq masodaga sayohatga chiqqan turist masofaning uzoqligidan rohatlanishni boshlagan vaqti undan kelib chiqadigan o‘ziga xos hislar ma'lum bir chegaradan o'tgandan keyin yo‘qoladi va u maqsadli foydaning qulay atributiga aylanadi.
Iqtisodchi Beamanning xulosasiga ko‘ra bu xatti-harakatni masofani marjinal tahlil qilish, reaksiyani kuzatish orqali tushuniladi. Shunga ko‘ra, ba’zi odamlar uzoq masofani bosib o'tishga tayyor bo'lishi, masofa neytral bo'lishi mumkin va bu qolish muddatiga ta’sir qiladi, Agar ular sayohatdan zavqlansa, yashash muddatidan qat’iy nazar, biror joyga tashrif buyuradi.