Dermatovenerologiya va estetik tibbiyot

моХов (леПра) касаллигиДа тери, нерв тизими ва кЎриШ 
органларининг зарарланиШи
Э.Х. ЭшБОЕВ, я.М. САЛИЕВ
РИД ва КИАТМ, ТТА, 
Республика ихтисослаштирилган кўз микрохирургияси илмий-амалий тиббиёт маркази 
Қорақалпоғистон Республикаси минтақавий филиали
мохов касаллиги микобактериялар (м. leprae) 
келтириб чиқарадиган асосан тери, периферик 
нервлар, юқори нафас йўллари ва кўриш ор-
ганлари зарарланадиган сурункали касаллик 
ҳисобланади. касалликнинг қўзғатувчиси ҳаво 
томчи йўли билан юқишига қарамасдан, ма-
бодо бемор даволанмайдиган бўлса, кейинча-
лик унинг бутун организми зарарланади, охир-
оқибатда бемор бутунлай ногирон бўлиб қолади. 
расмий маълумотларга қараганда, дунёнинг 6 
минтақасига кирувчи 159 дан ортиқ мамлакатлар-
да мохов касаллиги ҳанузгача қайд қилинмоқда 

---

98
Дерматовенерология и эстетическая меДицина № 3 / 2021
ва уни ўрганиш долзарб ҳисобланади. айтиш жо-
изки, республикамизда ҳам спорадик ҳолатда, 
айниқса, Қорақалпоғистон ҳудудида ҳанузгача 
қайд қилинмоқда. Ҳозирги кунда мохов касалли-
ги бўйича бу мамлакатда 200 дан ортиқ бемор 
рўйхатда туради. дарҳақиқат, ҳанузгача мохов 
касаллиги учрар экан, биз унинг терида, пери-
ферик нерв тизими ва кўриш аъзоларида пайдо 
қиладиган клиник белгиларни билишимиз зарур. 
Қуйида биз ҳозирги кун талаби асосида тайёр-
ланган ва ўрганилган касалликнинг клиник бел-
гиларини баён қилишни мақсад қилиб қўйдик. 
аввало, касалликнинг теридаги дастлабки клиник 
белгиларини тубдан ўрганиш учун бутун танани 
табиий қуёш нури тушган ёруғ ва кенг хонада тек-
ширган маъқул. 
мохов касаллигида терининг зарарланиши 
қуйидагича кечади:
– битта ёки бир нечта;
– аниқ ёки ноаниқ кўринувчи;
– ўлчами ўзгарувчан;
– макулалар (ясси зарарланишлар);
– папулалар (кучли зарарланишлар);
– тугунли;
– инфильтратив;
– 
гипопигментли 
(атрофидаги 
теридан 
оқишроқ);
– эритематоз, қизғиш;
– сезувчанликнинг бузилиши (ҳарорат, теги-
ниш ёки оғриқни ҳис қилишнинг пасайиши);
– терлашнинг йўқолиши билан қуруқ тери ва 
соч тўкилиши бўлиши мумкин.
теридаги зарарланишлар тананинг исталган 
жойида пайдо бўлиши мумкин, лекин одатда, 
қўлтиқ ости ва чов соҳаси зарарланмайди.
периферик нервларнинг зарарланиши
периферик нервларни текшириш клиник 
баҳолашнинг муҳим қисми бўлиб, нервларнинг 
кенгайиши моховнинг туб белгиларидан бири 
ҳисобланади. м. leprae тананинг паст ҳароратли 
жойларида яхши кўпаяди ва шу боис юзароқ жой-
даги нервларни зарарлайди.