Depozitlar turi 2017

AT «Asaka» banki byudjetining depozitlarining passivlar hajmidagi salmog‘i (yil boshiga, foizda)

Depozitlar turi	2017-y.	2018-y.	2019-y.	2019-yilda 2017-yilga nisbatan o‘zgarishi, punkt
Passivlar jami	100,0	100,0	100,0	X
Shu jumladan: – depozitlar	43,2	14,8	12,2	–31,0

Ma’lumotlardan ko‘rinadiki, «Asaka» bankda, tahlil qilingan davr mobaynida byudjetining depozitlarning passivlarning umumiy hajmidagi salmog‘i yuqori darajada pasaygan. Bu esa, albatta, biznes reja tuzishda ushbu holatda noaniqlikga yo’l qo’yilgan deb o’ylayman va bu salbiy holat hisoblanadi. Chunki

birinchidan, depozitsiz resurs manbalari depozitlarga nisbatan bahosi sezilarli darajada yuqori bo‘lgan resurs manbalari hisoblanadi;

ikkinchidan, bank kapitali moliyalashtirishning nisbatan qimmat shakli hisoblanadi.

2017–2019-yillar mobaynida «Asaka» bankda depozitlar salmog‘i ko‘rsatkichining keskin pasayib ketishida banklararo kreditlar va kapital salmog‘ining yuqori sur’atlarda o‘sishi asosiy rol o‘ynadi. Masalan, 2017–2019-yillar mobaynida banklararo kreditlarning passivlarning umumiy hajmidagi salmog‘ining o‘sishi 960,9 foizni tashkil qildi. Bunday darajada yuqori o‘sish bankning xorijiy banklarning va xalqaro moliya-kredit tashkilotlarining kredit liniyalarini o‘zlashtirishdagi faolligi bilan izohlanadi.

Kapitalning o‘sishi esa, tahlil qilingan davr mobaynida 418,3 foizni tashkil qildi. Tijorat banklarining kapital bazasini o‘rganish natijalari shuni ko‘rsatayaptiki, respublikamizdagi yirik tijorat banklarining kapitali, asosan, za- xira kapitalining yuqori sur’atlarda o‘sishi, ustav kapitali esa, o‘z navbatida, devalvatsiya zaxirasining o‘sishi hisobiga ta’minlanmoqda.

Rivojlangan industrial davlatlar bank amaliyotida kapitalning bank passivlari umumiy hajmidagi salmog‘ining o‘rtacha darajasi 5-6 foizni tashkil etadi. Chunki kapital tijorat banki faoliyatini moliyalashtirishning nisbatan qimmat shakli hisoblanadi. Banklararo kreditlarning foiz stavkasi depozitlarning foiz stavkasiga nisbatan yuqori bo‘lganligi sababli, ular ham tijorat banklari faoliyatini moliyalashtirishning nisbatan qimmat shakli hisoblanadi. Shuning uchun ham mazkur mamlakatlarning bank amaliyotida muddatli depozitlar va aholining muddatli omonatlarini keng ko‘lamda jalb qilish amaliyotiga katta e’tibor beriladi. Bu borada, ayniqsa, Yaponiya tijorat banklarining tajribasi katta amaliy ahamiyatga ega. Buning boisi shundaki, Yaponiya tijorat banklari balansining passivida salmog‘iga ko‘ra birinchi o‘rinni aholining muddatli omonatlari egallaydi.

Endi «O‘zsanoatqurilishbanki» misolida biznes rejasida ko’rsatilgan depozitlarning sifat ko‘rsatkichlarini, shu jumladan, ularning passivlar umumiy hajmidagi salmog‘ini tahlil qilamiz.

«O‘zsanoatqurilishbanki»da 2017–2019-yillar mobaynida transaksion depozitlarning umumiy hajmidagi salmog‘ining sezilarli darajada pasayishi yuz berdi. Ushbu pasayish, asosan, muddatli depozitlarning umumiy hajmidagi salmog‘ini yuqori sur’atlarda o‘sishi hisobiga yuz berdi.

5-jadval