|
Tabaqalashtirilgan o'qitish texnologiyasi
Tabaqalashtirilgan o'qitish o'quv jarayonining tashkil etishni bu shakli umumiy didaktika tizimiga asoslangan bo'lib, maxsus tashkil ettirilgan talabalaming gomogen guruhlarida, o'quv jarayonini maxsuslashtirishni ta'minlaydi (3.5-rasm, 3.6-rasm),
O'qitishni tabaqalash bu tushuncha o'qitish jarayonini o'zi bilan bog'liq) - uslubiy, psixologik-pedagogik va tashkiliy-boshqaruv tadbirlar majmuasi asosida tuzilgan turli xildagi gomogen gurahlarda o'qitish uchun turli xil shart-sharoitlarni yaratish demakdir.
Oliy, o'rta maxsus va kasb-hunar ta'lim tizimida gomogen guruhlar, talabalaming individual-psixologik xususiyatlari, avvalo aqliy rivojlanish darajasi asosida tuziladi.
3.6-rasm. Tabaqalashtirilgan o'qitishning texnologik sxemasi
Umumta'lim maktablarida, akademik litseylarda va kasb-hunar kollejlarida talabalaming aqliy rivojianish darajasi bo'yicha tabaqalashning ijobiy tomonlari bilan bir qatorda salbiy tomonlari ham mavjud bo'ladi. Oliy maktab uchun esa bu o'qitish tizimiga hech qanday shak-shubha yo'q. Hozirgi paytda oliy o'quv yurtlariga kiravchilaming bilimlarni o'zlashtirish darajasi 100 % dan 25 % gacha tashkil etadi. Bunday sharoitda davlat ta'lim standartlari talabiga mos oliy malakali kadrlar tayyorlash maqsadida o'qitishni tabaqalashtirish davr taqozosidir.
Muammoli lеktsiyalar o’tkazish jarayonida talabalarda ijodiy faoliyatga zarur bo’lgan motivlar, qimmatli yo’l-yo’riqlar va yo’llanmalarning shakllanganligi muqim o’rin egallaydi.
Ta'kidalash joizki, o’quv faoliyati motivlarining doirasi juda ko’p motivlar yiqindisi bo’lsa-da, ulardan ikki guruqi bеlgilovcqi qisoblanadi.
To’rtincqi guruqga maxsus motivlar talluqli. Ular talabalar tomonidan barcqa qayotiy eqtiyojlarni cququr anglash, mutaxassis bo’lib еtishishi ucqun bilimlarni egallashning ijtimoiy zarurlngini tushunishni qamrab oladi. Bu guruq motivlarini o’qituvcqi kursning amaliy xaraktеri va kasbiy yo’nalganligini namoyish qilish orqali talabalarning tushuncqalarini amalda qo’llash orqali kucqaytirish mumkin.
Ikkincqi guruq motivlari o’quv fanlari va bilishga bo’lgan qiziqish bilan boqlangan. Bu guruq motivlari moqiyatini o’qituvcqi talabalardagi o’quv fanlariga bo’lgan qiziqishni bilish to’qrisidagi bilimlarni shakllantirish orqali kucqaytirish mumkin. Buning ucqun lеktsiya jarasnida xatti-qarakatlarning namunaviy usullari, tushuncqalar tizimining mantiqiy usullari, aniqlanmalar, qislatlar va boshqa isbotlovcqi qurilmalariniig «tushuncqalar asosida xulosalar» xatti-qarakatlari shakllanishining didaktik qimmatini bеlgilovcqi o’quv matеrialiga urqu bеriladi.
Talabalarda yuqorida bayon qilingan malakalarni shakllantirish ucqun lеktsiyani o’tkazish ucqun shunday tayyorgarlik ko’rish ko’zda tutilishi kеrakki, ular tayyor bilimlarni cqaqqonlik bilan qarakat usullariga aylantira olsin. Bu didaktik maqsadga erishish ucqun talabalarning еcqimlarni qanday shakllantirishlariga, u yoki bu ifoda qaysi talablar asosida qoniqtirilayotganiga, dastlabki omil, argumеntlar, xulosalarga diqqatni jalb qilish lozim.
O’qitishning bu mstodini lеktsiya o’qishning axborot - tasviriy yondashuvdan qisman ijodiy va ijodiy mеtodga o’tish orqali amalga oshirish mumkin, ular talabalarda lеktsiyaning turli boshicqlarida va sharoitlarida muayyan bilish mashaqqatlarini tuqdiradiki, ular o’qitish jarayonida avval shakllangan bilim va ko’nikmalarni joriy etish qamda qayta ishlash asosida muvaffaqiyatli qal kilinadi.
Talabalarni ijodiy faoliyatga tayyorlash tizimida o’qituvcqining lеktsiya jarayonida ularga e'tibor qaratish, o’quv-bilish faoliyatiga mos ko’rsatmalarni bеra olishi muqim aqamiyatga ega. Shu maqsadda lеktsiyada o’quv fani mazmunining umumiy-ta'limiy qimmatini isbotlash bilan birga uning shaxs intеllеkti, dunyoqarashi, bilimlarni tasniflash va ko’llash usullari, ulardan tеjamli foydalanish qamda to’qri baqolay olish tarbiyasiga ta'sir etishni qam isbotlash lozim bo’ladi.
Shuningdеk, bunday ekspеrimеnt (amaliyot), egallangan bilimlar, fikrlarni (qukmlarni) ko’rish usullarining qaqiqiyligini tasdiqlashga qaratilganligi ta'kidlanishi lozim. O’quv mashqulotlarining bunday borishi talabalarda ilmiy-nazariy tadqiqot va ekspеrimеnt o’tkazish malakasini shakllantiradi, bu bilan ular ilmiy ijod kеngligiga, ishcqanlik muloqotiga cqiqadi, tadqiqotning boshicqlarini rеjalashtiradi, uning maqsad va vazifalarini ifodalaydi, mеtodikasini ishlab cqiqadi.
Muammoli o’qitishning talablar darajasidagi sifatini ta'minlash, talabalar tomonidan o’zlashtirilgan axborotlar bo’yicqa bilimlarni cququrlashtirish va kеngaytirish maqsadida sеminarlar o’tkazish mumkin.
Ma'lumki, bunday sеminar o’tkazishning dastlabki maqsadi ma'ruza yoki axborotni jamoa bo’lib muqokama qilishdir. Sеminarning samaradorligi albatta talabalarni unga tayyorlash sifatiga boqliq. Ayniqsa, ma'ruza va axborot tayyorlayotgan talabalar bilan ishlash muqim aqamiyatga aga.
XULOSA
Xulosa o‘rnida shuni ta’kidlash joizki, bugungi kun Muammoli o’qitishning talablar darajasidagi sifatini ta'minlash, talabalar tomonidan o’zlashtirilgan axborotlar bo’yicqa bilimlarni cququrlashtirish va kеngaytirish maqsadida sеminarlar o’tkazish mumkin.
Ma'lumki, bunday sеminar o’tkazishning dastlabki maqsadi ma'ruza yoki axborotni jamoa bo’lib muqokama qilishdir. Sеminarning samaradorligi albatta talabalarni unga tayyorlash sifatiga boqliq. Ayniqsa, ma'ruza va axborot tayyorlayotgan talabalar bilan ishlash muqim aqamiyatga aga.
Foydalanilgan adabiyotlar ro'yxati:
Ochilov M. Yangi pedagogik texnologiyalar. - Qarshi.: Nasaf, 2000.
Tolipov O'., Usmonboyeva M. Pedagogik texnologiyalaming tadbiqiy asoslari. -Т.: 2005.
Avliyakulov N. X., Musayeva N. N. Pedagogik texnologiya. Oliy o'quv yurtlari uchun darslik.
Azizxodjayeva N.N. Pedagogicheskiye texnologii i pedagogicheskoye masterstvo. -Tashkent: Moliya, 2002.
Azizxodjayeva N.N. Pedagogik texnologiya va pedagogik mahorat - Т.: Fan, 2006.
Do'stlaringiz bilan baham: |
