Denov tadbirkorlik va pedagogika

Ёзилган қоидалар ва 
стандартлашган тартиблар
Ишни аниқ тақсимоти
Max Weber 1864-1920
2-chizma. M.Veber tomonidan boshqaruvga berilgan oltita 
xarakteristika
3
 
Bu maktabning vakillari tashkilotlarning umumiy ta‘riflari va qonuniyatlarini 
aniqlashga harakat qilganlar. Ularning maqsadi boshqaruvning ikkita jihatiga 
daxldor bo‘lgan universal tamoyillarni yaratishdan iborat bo‘lgan. Birinchisi-
tashkilotni boshqarishning ratsional tizimini ishlab chiqish. Bu nazariyachilar 
biznesning asosiy xizmatlarini belgilab olib, tashkilotni bo‘linmalarga bo‘lishning 
eng yaxshi usulini belgilash mumkinligiga ishonganlar. Ular moliya, ishlab 
chiqarish va marketingni xuddi shunday xizmatlar deb hisoblanganlar. Ikkinchi 
jihat – tashkilot va xodimlar boshqaruvining tuzilishini qurish. Yakkaboshchilik 
tamoyili bunga misol bo‘lib xizmat qilgan, unga ko‘ra odam faqat bitta boshliqdan 
bo‘yruqlar olishi va fakat bitta unga bo‘ysunishi kerak. 
Boshqaruvdagi insoniy munosabatlar maktabi (1930-1950). 
M.Follett 
(Angliya), E.Meyo va A.Maslou (AQSH) uning eng yirik obro‘li vakillaridir. Bu 
maktab vakillari, agar rahbarlik o‘z xodimlari haqidagi g‘amxo‘rlikni oshirsa, unda 
xodimlarning qanoatlanganligi darajasi oshadi, bu esa muqarrar unumdorlikni
ko‘payishiga olib keladi deb ishonganlar. Ular bevosita boshliqlarning samarali 
harakatlari, xodimlar bilan maslahatlashishlar va ularga ishda muloqot qilishga 
kengroq imkoniyatlarni berishni o‘z ichiga oluvchi insoniy munosabatlarni 
boshqarish usullaridan foydalanishga tavsiya berganlar. 
3
Richard L.Daft. Management. Ninth edition.201. y. 3
8
p.

---

9 
Ahloqiy fanlar yoki bixevioristik maktab (1950 yildan hozirgi 
vaqtgacha). 
Eng ko‘zga ko‘ringan vakillari – F.Gertsberg, R.Laykert, D. Mak 
Gregor. Ushbu maktab insoniy munosabatlar maktabidan ancha uzoqlashib ketgan. 
Ushbu yondashuvga ko‘ra xodimga tashkilotlarni boshqarishga nisbatan ahloqiy 
fanlar kontseptsiyalarini qo‘llash asosida o‘zining shaxsiy imkoniyatlarini his 
qilishga ko‘proq darajada yordam ko‘rsatish kerak. Bu maktabning asosiy maqsadi 
tashkilot faoliyati samaradorligini uning insoniy resurslari samaradorligini
oshirish yo‘li bilan oshirishdan iborat. Uning asosiy qoidasi: ahloq haqidagi 
fanni to‘g‘ri qo‘llash hamma vaqt, ham alohida xodimning, ham umuman 
tashkilotning samaradorligini oshishiga yordam berishi kerak.