Denov tadbirkorlik va pedagogika

5.6. Tashkilotni strategik boshqarish 
Strategik boshqaruv- bu strategiyani, ya‘ni tashkilotni rivojlanishining 
ma‘lum bosh yunalishini sifatli ishlab chiqish va uni resurslarni shakllantirish va 
ulardan samarali foydalanish, istiqboldagi raqobot afzalliklarini ta‘minlash va 
maqsadlarga erishish uchun tashqi muhit o‘zgarishlariga adekvat javob qaytarish 
asosida amalga oshirish bo‘yicha faoliyatdir. 
Yana boshqa, O.N.Juchkevich tomonidan berilgan g‘oyatda muvaffaqiyatli 
ta‘rifni ham keltirish mumkin: strategik resurslarni muvofiqlashtirish va 
taqsimlash, hisobga olish va uzoq muddatli istiqbolda raqobot afzalliklariga 
erishish maqsadida tashqi muhit omillari o‘zgarishiga adekvat javob qaytarish 
asosidagi korxona (firma)ni rivojlanishining sifatan belgilangan yo‘nalishidan 
iborat bo‘ladi. 
Strategik boshqaruvni dinamik tizim, beshta o‘zaro bog‘langan boshqaruv 
jarayonlarining majmuasi sifatida ko‘rib chiqish mumkin. Bu jarayonlar mantiqan 
bir birlaridan kelib chiqadilar (yoki keyin keladilar), bunda barqaror teskari aloqa 
va har bir jarayonni qolganlariga va ularning majmuasiga ta‘siri mavjud bo‘ladi.
Strategik boshqaruvning dastlabki jarayoni tashkilot muhitini tahlil qilishdir. U 
quyidagilarni o‘rganishni ko‘zda tutadi: 

makroatrofni (iqtisodiyot va siyosatning holati, huquqiy kenglik, tabiiy 
muhit va resurslar, jamiyatni ilmiy-texnik, ijtimoiy-madaniy rivojlanganligi 
darajasi va h k.); 
Muhitning tahlili 
Missiyalar (vazifalar) va 
maqsadlarni belgilash 
Strategiyani tanlash 
Strategiyani bajarish 
Bajarilishini baholash va nazorat 
qilish 

---

86 

bevosita ishga doir muhitni ( xaridorlar, raqiblar, yetkazib beruvchilar va 
h.k.); 

ichki muhitni (xodimlar, boshqaruvni tashkil qilinishi, ishlab chiqarish, 
moliya, marketing, tashkiliy madaniyat va h.k.). 
SHundan keyin tashkilotning missiyasi (vazifalari) belgilaniladi, uning ostida 
tashkilotni mavjud bo‘lishining ma‘nosi va uning boshqa tashkilotlardan farqini, 
ya‘ni u nima uchun tashkil qilinganligini ochib beruvchi shakllantirilgan tasdiqni 
tushunish kerak. 
Aniq bir tashkilotning missiyasi odamlarning o‘zlarining faoliyati bog‘liq 
bo‘lgan har xil guruhlarining maqsadlari va mafaatlarini aks ettiradi. Tashkilotga 
uning missiyasini belgilashda manfaatlarini hisobga olish kerak bo‘lgan quyidagi 
asosiy sub‘ektlar ta‘sir ko‘rsatadilar: tashkilotning mulk egalari, uning xodimlari, 
ishlab chiqarilayotgan (sotilayotgan) mahsulotning xaridorlari, tashkilotning ish 
bo‘yicha sheriklari. mahalliy hamjamiyat, hamda umuman, birinchi navbatda, 
davlat idoralari shaxsidagi jamoa. Bunda tashkilot missiyasiga eng kuchli ta‘sirni 
mulk egalari, xodimlar va xaridorlar (iste‘molchilar) ko‘rsatadi. 
F.Kotlerni hisoblashicha, tashkilot missiyasini belgilashda quyidagi beshta 
omillarni hisobga olish kerak: 

tashkilotning tarixi, uning jarayonida tashkilotning falsafasi ishlab chiqilgan, 
faoliyatning qiyofasi va uslubi, bozordagi o‘rni va h.k. shakllantirilgan; 

mulk egalari va boshqaruv xodimlari hulkinig uslubi va harakatlari usuli; 

tashqi muhitning holati; 

tashkilot o‘z maqsadlariga erishishi uchun foydalaniladigan resurslar; 

tashkilot ega bo‘lgan ajralib turuvchi xususiyatlar. 
Bundan tashkari tashkilotning maqsadiy muljallari, faoliyat sohasi, 
falsafasi(qadriyatlari va ishonchlari) faoliyatni amalga oshirish imkoniyatlari va 
usullari kabi ta‘riflarini ham hisobga olish zarur. 
SHunday qilib, missiya tashqi muhit sub‘ektlariga tashkilot nimadan iborat 
ekanligi haqida umumiy tasavvur yaratishga imkon beradi. Bundan tashqari, u 
tashkilotni faolroq boshqarish uchun korporotiv ruhni va sharoitlarni yaratishga 
imkon beradi. Tashkilot faoliyatining umumiy yo‘nalishlari unga ko‘ra 
belgilanadilar. 
Keyinchalik