Denov tadbirkorlik va pedagogika instituti tadbirkorlik va boshqaruv fakulteti raqamli iqtisod kafedrasi

Davlat pirovard sarflari - bu korxonalarning pirovard maxsulotlarini va iqtisodiy pesurslarni, xususan ishchi kuchini sotib olishga davlatning (boshqaruvning quyi va maxalliy organlari bilan birga) barcha sarflarini o‘z ichiga oladi. Ammo u davlatninr barcha ijtimoiy to‘lovlarini bartaraf qiladi, chunki bunday sarflar yuqorida ta`kidlanganidek joriy ishlab chiqarishning ko‘payishini aks ettirmaydi, balki davlat daromadlarining oila va alohida shaxslarga berilishi hisoblanadi.
Chet elliklarning milliy iqtisodiyot tovarlariga sarflari huddi mamlakat ichidagi iste`molchilik sarflari kabi milliy ishlab chiqarish darajasiga bog‘liq. Shu sababli YaMMni sarflar bo‘yicha hisoblashda tovar va hizmatlarga chet elliklarning sarflari, ya`ni eksport qiymati ham qo‘shiladi. Boshqa tomondan, iste`molchilik va investision sarflar hamda davlat mablag‘larining bir qismi import qilingan, ya`ni chet elda, ishlab chiqarilgan tovarlarga sarflanadi. Milliy ishlab chiqarish umumiy hajmi asossiz oshib ketmasligi uchun import hajmi YaMMdan chiqariladi. Buning uchun eksport va import miqdorlari o‘rtasidagi farq aniqlanadi. Bu farq tovar va hizmatlarning sof eksporti, yoki oddiy qilib sof eksport deyiladi. Sof eksport ijobiy va salbiy bo‘lishi mumkin. Agar eksport importdan ortiq bo‘lsa, bu ijobiy va salbiy bo‘lishi mumkin. Agar eksport importdan ortiq bo‘lsa. Bu ijobiy, aks holda salbiy bo‘ladi.
Qarab chiqilgan sarflarning to‘rt toifasiga uy ho‘jaliklariga hizmat ko‘rsatuvchi notijorat muassasalar (kasaba ittifoqlar, siyosiy partiyalar, diniy tashkilotlar va ijtimoiy tashkilotlar) pirovard sarflari va moddiy aylanma vositalari zahirasidagi o‘zgarishlarni qo‘shib chiqish yo‘li bilan.
1993 yil O‘zbekistonda sarflar (foidalanish) bo‘yicha YaIM 5095,2 mlrd. So‘mni tashkil qilgan.
Shu jumladan: