Denov tadbirkorlik va pedagogika instituti o‘zbek tili va adabiyoti kafedrasi

       11-topshiriq
. 
 Matnni o‘qing. Biznesda muvaffaqiyatga erishish 
qonunlarini kichik guruhlarda muhokama qiling. O‘z fikrlaringiz asosida 
esse yozing.  
Biznesda muvaffaqiyatga erishish qonunlari. 

 
Biror bir ishga pul jalb qilishdan avval bu bilan bog‘liq shart- sharoitlarni 
chuqur va har tomonlamao‘rganing. 

 
Pul bilan muomala qilishning eng oson usuli – ularniyo‘qotishdir. 

 
Agar,  Siz  ozgina  pul  yo‘qotilishiga  yo‘l  qo‘ysangiz,  darhol  katta  pulni 
hamyo‘qotasiz. 

 
Investitsiyalar  bo‘yicha  maslahatlar  olishda  o‘z  pullari  bilan  muomala 

---

86 
 
qilishni biladigan va buni isbot qilgan mutaxassislargagina ishoning. 

 
Pullarni  xilma  xil  turdagi  banklarga  qo‘ysangiz,  ularning  murakkab  foiz 
tezligida o‘sishiga erishasiz va ma’lum vaqt o‘tgandan so‘ng boyib ketasiz 
(
bunda  inflyatsiya  kam  ta’sir  ko‘rsatadigan  pul  birliklari  ko‘zda 
tutilayapti
). 

 
Murakkab foizning ma’nosi shundan iboratki, pullarni bankka qo‘ygandan 
so‘ng, ularga hech qachon tegmasliklozim. 

 
Katta  moliyaviy  g‘alaba  yuzlab  kichik  harakatlar,  qurbonlar,  tadbirlar 
evaziga kelib, ularni hech kim ko‘rmaydi vabaholamaydi. 

 
Jamg‘armangizning yig‘ilish jarayonida harakat inertsiyasi vujudga keladi 
va u Sizni yangi moliyaviy maqsadlar tomonetaklaydi. 

 
Katta yo‘lni kichkina qadamlar vositasida bosibo‘tiladi. 

 
Qancha ko‘p pulni yig‘sangiz va saqlay olsangiz, shuncha ko‘p pul Sizga 
kelaboshlaydi. 

 
Pul qilish uchun pullar va g‘oyakerak. 

 
Siz  qanchalik  tezlik  bilan  moliyaviy  mustaqillik  tomon  harakatlansangiz, 
u ham Sizga shunchalik tezlik bilanharakatlanadi. 

 
Omadning  sakson  foyizi  sarflagan  vaqtingizning  oxirgi  yigirma 
foyizidakeladi. 

 
Sotuv bo‘lmasa – hech nimabo‘lmaydi. 

 
Sotuvlarning  sakson  foyizi  beshinchi  marta  sotuvga  undaganingizdan 
keyin amalgaoshadi. 

 
Qanchalik  yuqori  ko‘tarilishingiz  ko‘p  jihatdan  o‘zingiz  qaergacha 
ko‘tarilishni istaganingiz bilananiqlanadi. 

 
Agar,  tovuqlar  bilan  birga  bo‘lsangiz  hech  qachon  burgutdek  parvoz  qila 
olmaysiz. 

 
Insoniyatning  asosiy  talablari  shaxsiy,  emotsional  va  moliyaviy 
mustaqillikdir. 

---

87 
 

 
Tavakkalchilik  -  pul  va  vaqt  jalb  qilishning  eng  asosiy  elementi 
hisoblanadi. 

 
Sotuvchi  va  oluvchi  orasida  ishonch  hosil  bo‘lishi  muvaffaqiyatli 
sotuvningasosidir. 

 
Malakali sotuvchilar gapirgandan ko‘ra ikki marta ko‘prok eshitadilar. 

 
Xaridor  Sizni  va  kompaniyangizni  qanday  qabul  qilgan  bo‘lsa,  uning 
xaridor sifatidagi xatti-harakati ham xuddi shundaybo‘ladi. 

 
Sotuvchining, 
mahsulotning, 
o‘rovning,  yorliqning  va  reklama 
materiallarining  har  bir  tashqi  elementi  xaridorda  ma’lum  bir 
taasurotqoldiradi. 

 
Sizning  daromadingiz  miqdori  xaridor  Sizni  qanday  qabul  qilishiga 
bog‘liq. 

 
Agar,xaridor Siz uning uchun ishlayotganingizni ko‘rsa, Siz eng ko‘p pul 
oladigan sotuvchigaaylanasiz. 

 
Katta  daromad  oladigan  sotuvchilar  xaridorlar  uchun  sotuvchi  sifatida 
emas, balki maslahatchi, yordamchi va do‘st sifatidabo‘ladilar. 

 
Hamma sotib olishni yaxshi ko‘radi, lekin, hech kim unga bir nimani 
majburlab sotishlariniistamaydi. 

 
Muzokaralarda muvaffaqiyatga erishish ehtimolining sakson foyizi unga 
qanday tayyorgarlik ko‘rganingiz orqalianiqlanadi. 

 
Siz maqsadni qanchalik aniq tasavvur etsangiz, unga shunchalik tez 
erishasiz. 

 
Hayotingizning sifati Sizning vaqtdan foydalanish bo‘yicha aniq va 
ravshan prioritetlar tanlaganingiz bilananiqlanadi. 

 
Qandaydir 
yangi  narsani 
boshlash  uchun,  albatta, 
eskisi bilan 
xayrlashishingiz lozim. 

 
Sizning 
eng  qimmatli 
kapitalingiz 
–  daromad  topa olish 
qobiliyatingizdir. 

 
Mukofot doimo natijaga moskeladi. 

---

88 
 

 
Vaqtni boshqarish sizga hayotingizdagi hodisalar ketma-ketligini nazorat 
qilish imkoniniberadi. 

 
Ba’zi shug‘ullanayotgan ishlaringiz sizga boshqalaridan ko‘ra ancha 
ko‘proq foyda keltirishimumkin. 

 
Boshqalarga  nisbatan 
tezroq  harakat 
qila 
olishqobiliyatingiz 
sizning eng asosiy kapitalingiz bo‘lishimumkin. 

 
Barcha narsalarni qilishga hech qachon ham vaqt yetishmaydi, ammo, 
asosiy narsalarni qilishga doimo yetarli vaqtbo‘ladi. 

 
Eng muhim ishni boshlash va tugallay olish qobiliyati sizning ishingiz 
natijaviyligini aniqlabberadi. 

 
O‘z mehnatingiz samaradorligini oshirish uchun doimiy ravishda 
malakangizni oshirishingizkerak. 

 
Barcha voqea va hodisalar o‘z sababiga ega, har bir oqibatning esa o‘z 
sababimavjud. 

 
Agar, biror bir narsa yoki hodisaga chin dildan ishonsangiz, u siz uchun 
haqiqatgaaylanadi. 

 
Agar, Siz biror bir narsa yoki hodisani komil ishonch bilan kutsangiz, u 
Siz tomoningizdan amalga oshirilgan bashoratgaaylanadi. 

 
Siz  jonli  magnitsiz,  shuning  uchun,  ham  Siz  o‘z  fikrlaringiz  bilan  mos 
bo‘lgan  insonlarni,  holat  va  hodisalarni  hayotingizda  uchrataverasiz 
hamda o‘zingizgatortasiz. 

 
Sizning tashqi 
dunyoingiz ichki dunyoingizga mos va uning xuddi 
o‘zidir, u Sizning fikrlashingiz asosiy ko‘rsatkichlariga moskeladi. 

 
Siz o‘z hayotingizni qanchalik darajada boshqara olsangiz, shunchalik 
darajada o‘z-o‘zingizdanmamnunsiz. 

 
O‘zgarishlardan qochib qutulish mumkin emas, umuqarrardir. 

 
Boshqarila olinmaydigan o‘zgarishlardan ko‘ra, boshqarila olinadigan 
o‘zgarishlar ko‘proq muvaffaqiyatlarga olibkeladilar. 

---

89 
 

 
Hayotingizni nazorat qilish uchun, avvalo, o‘z tafakkuringizni nazorat qila 
boshlashingizlozim. 

 
Hayot   tasodifiy   hodisalar   zanjiridir   vaunda barcha hodisalar 
faqatgina tasodifiy ravishda yuzberadi. 

 
agar, 
rejalashtira 
olmasangiz, 
Siz 
muvaffaqiyatsizlikni 
rejalashtirganbo‘lasiz. 

 
Siz o‘z hayotingiz va kelajagingiz uchun to‘la va batamommas’uldirsiz. 

 
Siz doimo fikr hamda harakat erkinligigaegasiz. 

 
Mas’uliyat o‘zingizni 
va fikringizni to‘la nazorat qila olishni 
uddalashdanboshlanadi. 

 
Hech kim Sizga yordam beraman deb yuguribkelmaydi. 

 
Omadli insonlar hayotning barcha jabhasida aniq maqsadga va faoliyat 
yo‘nalishiga egabo‘ladilar. 

 
Siz o‘zingizning barcha ijobiy va salbiy xatti-harakatlaringizga to‘la javob 
berasiz va shunga yarasha haqolasiz. 

 
Sizning  hayotdan  olayotgan  mukofotlaringiz  Siz  tomoningizdan 
boshqalarga ko‘rsatilayotgan xizmatlar qiymatiga to‘g‘ri proportsionaldir. 

 
Har qanday boylik xizmat ko‘rsatish va uni sotishdanboshlanadi. 

 
Agar,  Siz  o‘zingiz  olayotgan  mukofot  miqdorini  ko‘paytirmoqchi 
bo‘lsangiz, avvalo o‘zingiz tomoningizdan ko‘rsatilayotgan xizmatlarning 
soni va sifatini oshirishingizlozim. 

 
Har bir inson xizmat ko‘rsatishdan olingan komission to‘lov uchun 
ishlaydi. 

 
Har qanday muvaffaqiyatga ham doimiy mehnat orqalierishiladi. 

 
Har  qanday  katta  muvaffaqiyatga  juda 
uzoq  muddat 
davomidagi intensiv mehnat sababbo‘ladi. 

 
Qanchalik intensiv mehnat qilsangiz, shunchalik ko‘p omadingizkeladi. 

---

90 
 

 
O‘rtacha odamga nisbatan ko‘proq narsaga erishish uchun unga nisbatan 
ko‘proq va yaxshiroq ishlashingiz kerakbo‘ladi. 

 
Agar, Siz hozirgidan ko‘ra ko‘proq ish bajarsangiz, Sizga hozirgidan 
ko‘proqto‘lashadi. 

 
Samarali natijaga puxta tayyorgarlik orqalierishiladi. 

 
Ishda doimiy ravishda xalaqit beradigan muammolarni yaxshilab tahlil 
qiling va ulardan qutulish yo‘llarini o‘ylabtoping. 

 
O‘ylamasdan  qilingan 
xatti-harakatlar 
barcha  omadsizliklarning 
sababidir. 

 
Barcha bajaradigan ishlaringizni qilish uchun doimo vaqtetmaydi. 

 
Qat’iy 
harakatlar 
va  urinishlar 
bilangina 
Sizo‘zingizning 
imkoniyatlaringizni yuzaga chiqarishingizmumkin. 

 
Ishda 
o‘z  imkoniyatlaringiz 
cho‘qqisiga  chiqmoqchi  bo‘lsangiz,   
o‘z vaqtingizni optimal ravishdataqsimlang. 

 
Hayotdagi har bir katta o‘zgarishga aniq ifodalangan maqsad va ishga 
sodiqlik sabab bo‘ladi. 

 
Qo‘rqmasdan dadillik bilan harakat qiling va Sizga ko‘zga ko‘rinmas 
kuchlar yordamgakeladi. 

 
Omadsizlik mumkin bo‘lmaganday faoliyat ko‘rsatsangiz, haqiqatan ham 
xuddi shundaybo‘ladi. 

 
Inson hayotidagi har bir qadam uning miyasida paydo bo‘lgan g‘oyadan 
boshlanadi. 

 
Har qanday yo‘nalishda yangi g‘oyalar o‘ylab topish imkoniyatingiz 
cheksizdir va shuning uchun, ham Sizning potentsialingizcheksizdir. 

 
Inson u ishonishi mumkin bo‘lgan va uning tafakkuri his qila oladigan 
barcha narsalarga erishaoladi. 

 
Dunyoni fikr va ijodiy tafakkur boshqaradi. 

 
Tafakkur dalillardan ko‘ramuhimroqdir. 

---

91 
 

 
Siz maqsadni aniq va ravshan ko‘rib tursangiz hamda unga erishish uchun 
sobitqadamlik  bilan  harakat  qilsangiz,  muvaffaqiyatga  erishishingiz 
tayinbo‘ladi. 

 
Agarda,  Sizning qattiq mehnatingiz uzoq vaqt davomida bekor ketsa va 
natija keltirmasa, demak, Siz nimanidir boshqachaqilyapsiz. 

 
Talofat yoki kasod bo‘lmoq – amalga oshirilishi mumkin bo‘lgan 
potentsialo‘zgarishdir. 

 
Har qanday muvaffaqiyatsizlikning asosida noto‘g‘ri farazlaryotadi. 

 
Sizning muvaffaqiyatsizliklarga bardosh bera olishingiz - Sizning 
o‘zingizga ishonchingizo‘lchamidir. 

 
Hech qachon, hech bir sharoitda, hech ham taslimbo‘lmang. 

 
Har qanday biznesning asosi – iste’molchini paydo qilish va uni ushlab 
turishdir. 

 
Foyda - firma o‘z faoliyatini qanday amalga oshirayotganio‘lchamidir. 

 
Foyda -  biznes yurgizishning narxi va kelajakdagibahosidir. 

 
Tashkilot 
–  iste’molchi  qidirish 
va  uni  ushlab  turishumumiy 
maqsadida birlashgan insonlarguruhidir. 

 
Iste’molchi har doimhaqdir. 

 
Eng yaxshi xodimlar doimo eng yaxshi kompaniyalardaishlaydilar. 

 
Menejmentning  asosiy  ahamiyati  va  roli  –  iste’molchilarning  talablarini 
qondirish  maqsadida  inson  resurslariga  qilingan  sarf-  xarajatlardan  iloji 
boricha ko‘proq nafolishdir. 

 
Iste’molchi doimo o‘z maqsadlari yo‘lida harakat qiladi va eng yaxshi 
narsalarni minimal narxlarda sotib olishgaintiladi. 

 
Iste’molchilar  talabchan  va  kechirmaydigan  bo‘ladilar,  ular  eng  yaxshi 
xizmat  ko‘rsatuvchi  firmalarni  mukofotlaydilar,  boshqalarga  esa 
xonavayron bo‘lishga imkonberadilar. 

---

92 
 

 
“Sifat” tushunchasi o‘ziga mahsulot yoki xizmatni ham, ularning sotish 
usulini ham qamraboladi. 

 
Kompaniyaning  foyda  miqdori  iste’molchilar  nuqtai-nazaridan  uning 
mahsulotlari/xizmatlarining 
sifat 
darajasi 
qandayligiga 
to‘g‘ri 
proporsionaldir. 

 
Bor narsalar - eskirib borayotgannarsalardir. 

 
Ertagi kun bugungisidan albatta, farqqiladi. 

 
Yashash uchun doimiy yangilanish va rivojlanish absolyutkerakdir. 

 
Kelajakni bashorat qilishning eng yaxshi usuli – uniyaratishdir. 

 
Biznesdagi  har  qanday  ilgari  ketishlar  yangilanish  tufayli,  qandaydir 
yaxshi,  arzon,  tezroq,  original  va  samaraliroq  narsani  bozorga  chiqarish 
natijasida amalgaoshadi. 

 
Har  qanday  biznes  qandaydir  miqdordagi  asosiy  ko‘rsatkichlarga  ega 
bo‘lib,  korxonaning  muvaffaqiyati  yoki  inqirozi  o‘shalar  orqali 
o‘lchanadi. 

 
Har  bir  inson  muvaffaqiyatning  kritik  ko‘rsatkichlariga  ega  bo‘lib,  uning 
kelajagi xuddi o‘sha ko‘rsatkichlar orqalianiqlanadi. 

 
Erkin  bozor  –  millionlab  insonlarning  talablarini  qondirishning  eng 
samaraliusulidir. 

 
Bozor  qanchalik  darajada  davlat  aralashuvidan  holi  bo‘lsa,  taklif 
etilayotgan  tovarlar  va  xizmatlarning  soni  ham  shunchalik  ko‘p  bo‘ladi 
hamda insonlarning hayoti ham shunchalik yaxshibo‘ladi. 

 
Raqobat  bozorida  g‘olib  bo‘lish  uchun  mahsulot  yoki  xizmat  qandaydir 
raqobat  afzalligiga  yoki  boshqalaridan  keskin  farqqa  ega  bo‘lishi  kerak 
bo‘lib, u boshqa mahsulot va xizmatlardan ijobiy tarzda ajralib tura olishi 
kerak. 

 
Har  qanday  muvaffaqiyatli  reklama  yoki  savdoning  asosi  –  noyob 
taklifdir. 

---

93 
 

 
Kompaniyalar  katta  sotuv  hajmlariga  erishish  uchun  iste’molchilarning 
konkret  guruhlariga  yoki  tegishli  bozor  segmentlariga  e’tiborni 
qaratishlarilozim. 

 
Noma’qul  bozorga chiqqan, keraksiz  mahsulot  yoki  xizmat taklif  qilgan 
va  maqsadga  muvofiq  bo‘lmagan  usullar  bilan  ishlayotgan  kompaniyalar 
kasodga uchraydilar. 

 
Bozorning 
ideal 
segmenti 
- 
mahsulotingizning 
raqobatbardosh 
xususiyatlari 
eng 
hayotiy 
talablarini 
qondirish 
mo‘ljallangan 
iste’molchilardaniboratdir. 

 
Agar, 
Siz 
mahsulotingizning 
noyob 
xususiyatlari 
tufayli 
iste`molchilarning  talablarini  maksimal  darajada  qondira  olsangiz 
bozordagi muvaffaqiyatga erishdimdeyavering. 

 
Bozorning  katta  foyda  keltiradigan  segmentida  katta  foyda  keltiradigan 
mahsulot va tovarlar bilan chiqish hamda uni maksimal darajada egallash 
sotuvlardan,  investitsiyalardan  va  aktsiyalardan  maksimal  daromad 
olishnita’minlaydi. 

 
Bozor  ajoyib  ishni,  ajoyib  tovarni  va  ajoyib  xizmatni  ajoyib 
tarzdamukofotlaydi. 

 
Bozor  o‘rtacha  bajarilgan  ishni,  sifati  yomon  mahsulotni  va  saviyasi  past 
xizmatni qoniqarsiz darajadamukofotlaydi. 

 
Biznesdagi  haqiqiy  yo‘lboshchi  har  qanday  sharoitda  ham  har  bir  inson 
bilan  o‘zaro  munosabatda  rostgo‘ylik,  haqiqatgo‘ylik  va  to‘g‘rilik  bilan 
ishyuritadi. 

 
Oliy  darajadagi  yo‘lboshchi  qiyinchiliklar  va  omadsizliklarga  duch 
kelganda  qat’iylik  bilan  qarorlar  qabul  qiladi  va  shunga  mos  ravishda 
harakatqiladi. 

 
Yo‘lboshchilar  olamni  o‘zlari  istaganday  emas,  balki  u  qanday  bo‘lsa, 
shundayligicha qabulqiladilar. 

 
Hokimiyatni  shunday  inson  egallaydiki,  u  kerakli  natijalarni  olish  uchun 

---

94 
 
engsamarali usullarni qo‘llayoladi. 

 
Yo‘lboshchilar  ish  boshida  bo‘lishni  juda  ham  istaydilar,  ular  kelajakni 
boshqalardan  ko‘ra  yaxshiroq  ko‘radilar  va  shu  asosda  boshqaruvni 
amalgaoshiradilar. 

 
Haqiqiy  yo‘lboshchi  har  qanday  qiyinchilikni  yenga  olish  va  har  qanday 
maqsadga erisha olishga juda qattiqishonadi. 

 
Yo‘lboshchilar 
o‘zlariga  tobe’  bo‘lgan  insonlarning  talablarini, 
tuyg‘ularni hamda intilishlarini tushunadilar vasezadilar. 

 
Biz yashayotgan dunyoda barcha pulga muxtoj aqlli insonlar va pul topish 
qonunlarini tushungan hamda ularga bo‘ysunishga tayyor turganlar  uchun 
yetarli darajadagi pul miqdorimavjud. 

 
Insonlar 
boy 
bo‘lishga 
qat’iy  qaror  qilganliklari  tufayligina 
boylikkaerishadilar. 

 
Insonlar  boy  bo‘lishga  qat’iyatlari  yetmaganliklari  va  sustkashliklari 
tufayligina kambag‘aldirlar. 

 
Pul  insonlarning  mahsulot  va  xizmatlarga  ko‘chirilgan  mehnatining 
boshqa  insonlarning  mahsulot  va  xizmatlariga  almashtirishga  imkon 
beradiganvositachidir. 

 
Pul  insonlarning  mahsulot  va  xizmatlarga  bergan  qiymatining 
o‘lchamidir. 

 
Siz  topayotgan  pul  miqdori  boshqalar  nuqtai-nazaridan  Siz  jamiyatga 
berayotgan foydaningo‘lchamidir. 

 
Pul oqibat, sababemas. 

 
Olayotgan  pulingizning  miqdorini  ko‘paytirish  uchun  bajarayotgan 
ishingizning sifatini oshirishingizkerak. 

 
Pul  ko‘paytirish  uchun  kerak  bo‘lgan  eng  qiymatli  kapital  Sizning  aqliy 
qobiliyatingiz, fizik xususiyatlaringiz va pul topa olish qobiliyatingizdir. 

 
Eng qimmatli resurs - buvaqtdir. 

---

95 
 

 
Vaqt va pulni yo‘qotish yoki investitsiya qilishmumkin. 

 
Pul  va  vaqtdan  foydalanishning  eng  yaxshi  usuli  –  ularni  qo‘shimcha 
mablag‘ topa olish uchun sarflashdir. 

 
Har  qanday  jamiyatdagi  muvaffaqiyatli  insonlar  qarorlar  qabul  qilishda 
uzoq muddatlarni hisobga oladilar. 

 
Mukofot olishni kechiktirish – moliyaviy muvaffaqiyatgarovidir. 

 
Hozirgi  paytda  nimadandir  voz  kechib,  kerakli  ishni  bajarsangiz,  bu 
Sizning kelajakdagi muvaffaqiyatingizgarovidir. 

 
Agar, inson butun hayoti davomida doimiy ravishda o‘z  daromadlarining 
o‘n  foizini  jamg‘arma  sifatida  saqlay  olsa,  u  albatta,  moliyaviy 
mustaqillikkaerishadi. 

 
Sizning moliyaviy kelajagingiz Siz qancha daromad qilayotganingiz bilan 
emas, balki Sizda qancha mablag‘ qolayotgani bilananiqlanadi. 

 
Sarf-xarajatlar doimo daromadga parallel ravishdao‘sadi. 

 
Agar,  Siz  sarf-xarajatlaringiz  daromadga  nisbatan  kamroq  o‘sishini 
ta’minlay  olsangiz  va  bundan  hosil  bo‘lgan  farqni  jamg‘arsangiz  yoki 
investitsiya  qilsangiz,  bir  qancha  muddatdan  so‘ng  albatta,  moliyaviy 
mustaqillikkaerishasiz. 

 
Moliyaviy  mustaqillik  stulining  to‘rt  oyog‘i  bor  –  harakat,  jamg‘arma, 
sug‘urta vainvestitsiya. 

 
Kutilmagan  hodisalardan  batamom  himoyalangan  bo‘lish  uchun  Siz  
oddiy  xarajatlaringizning  besh-olti  oylik  miqdoriga  teng  likvid 
jamg‘armaga ega bo‘lishingizkerak. 

 
Ko‘zda  tutilmagan  voqea  va  hodisalardan  himoyalanish  hamda  bu 
sharoitlarda  to‘lov  qobiliyatiga  ega  bo‘lish  uchun  Siz  sug‘urta 
qildirishingiz lozim. 

 
Sizning asosiy moliyaviy maqsadingiz shunday miqdordagi kapital yig‘ish 
bo‘lishi  kerakki,  bunda  investitsiyalar  tufayli  olayotgan  foizlaringiz 

---

96 
 
miqdori  ishxonada  olayotgan  pulingiz  miqdoridan  sezilarli  darajada  ko‘p 
bo‘lishikerak.