Denov tadbirkorlik va pedagogika instituti o‘zbek tili va adabiyoti kafedrasi

Diplomatik uslub
(
nota, bayonotnoma, bitim, konvensiya va boshqalar
)
Idoraviy-devonxona uslubi (buyruq, ariza, talabnoma, bildirgi, 
tavsifnoma, tarjimayi hol, ishonchnoma, dalolatnoma)
Sof qonunchilik uslubi
(
qonun, farmon, fuqarolik va jinoiy aktlar, 
nizomlar) 
Rasmiy-idoraviy 
uslubda 
gaplar  ixcham  va 
aniq  bo`ladi.  Bu  uslubda 
qaror  qilindi,  inobatga 
olinsin,  ijro  uchun  qabul 
qilinsin,  tasdiqlanadi  kabi 
qoliplashgan  so‘zlar  va 
so‘z 
birikmalari 
keng 
qo`llaniladi. 
 
Qisqalik, aniqlik, 
soddalik rasmiy ish 
qog’ozlarining bosh 
belgilaridir. Bu uslubda 
ibora va jumlalar bir 
qolipda bo`ladi. Davlat 
hujjatlarida, rasmiy 
uslubda so`zlar ko`chma 
ma’noda ishlatilmaydi. 
 
Rasmiy uslub quyidagi turlarga bo`linadi: 
 

---

242 
 
Rasmiy  uslub  yozma  shaklda  ro‘yobga  chiqadi.  U  har  qanday  tasviriy 
vositalardan,  obrazlilikdan  holi  bo`ladi.  Bunday  uslubda  tilning  ikki  vazifasi 
-
axborot  uzatish  va  da’vat  etish,  buyurish
  vazifasi  amalga  oshadi.  M., 
ma’lumotnomada axborot berilsa, buyruqda da’vat etish, axborot o`z aksini topgan 
bo`ladi. 
Rasmiy  uslubga  mansub  har  qaysi  turning  o`ziga  xos  leksik,  grammatik 
xususiyatlari  mavjud.  M.,  qaror,  farmonlarning  o`ziga  xos  tomoni  shundaki, 
bunday  matnlardagi  gaplarning  kesimi  III  shaxs  majhul  nisbatdagi  fe’llar  orqali 
ifodalanadi  (
ogohlantirilsin,  topshirilsin
  kabi).  Ma’lumotnomada  esa  birinchi 
gapning  kesimi  gap  boshida  keladi.  Rasmiy  ish  qog‘ozlarining  sintaktik  tuzilishi 
qat’iy qoliplarga bo`ysunadi. 
6-topshiriq.
 
 
Uslub  yaratuvchi  vositalar.  Avvalo,  har  bir  uslub  turini  yaratuvchi  vosita 
uning  mazmunidir:  badiiy  tasvir  -  badiiy  uslubni,  ilmiy  fikrlar  (teorema,  aksioma, 
qoida,  tarif)  -  ilmiy  uslubni,  rasmiy  munosabatlar  -  rasmiy  uslubni,  axborotlar  - 
ommabop uslubni hosil qiladi. Shu bilan birga, har bir uslubni yaratuvchi 
leksik
 va 
grammatik 
vositalar ham bo`ladi. Masalan: ilmiy uslubda atamalar hamda 
deyiladi, 
ataladi,  zarur
  kabi  so`zlar,  mazmunan  aniq,  ravshan,  qat’iy  iboralar  qo`llanadi, 
tasviriy  vositalar  esa  badiiy  uslubni,  xabar  yoki  axborotning  manbayini 
ko`rsatuvchi  ibora  va  so`zlar  -  ommabop  uslubni,  rasmiy  so`z  va  iboralar  (
qaror 
qildi,  kun  tartibi,  qatnashdilar,  berildi,  buyuraman,  tasdiqlansin,  ishonch 
bildiraman
  va  b.)  -  rasmiy  hujjatlar  uslubini  tashkil  etadi.  Rasmiy  hujjatlar 
uslubiga 
qaror,  ariza,  tarjimayi  hol
  va  boshqalar  kiradi,  badiiy  uslubni  -  roman,