Denov tadbirkorlik va pedagogik

Kurs ishining obyekti va predmeti: Mahsulot ishlab chiqaruvchi korxonalar hamda ularning moliyaviy hisobotlari mazkur ishimizning obyekti xisoblanadi. Ushbu sanoat korxonasida mahsulot ishlab chiqarish tannarxi, uni bugungi kundagi holati va uni yanada kamaytirish yo’llarini aniqlash mazkur ishimizning predmeti hisoblanadi. Kurs ishining tuzilishi: Kurs ishi kirish, 2 ta bob, xulosa hamda foydalanilgan adabiyotlar ro‘yhatidan iborat.

I-bob. Firma tushunchasining iqtisodiy tasnifi
1.1. Firmalar daromadlari va foydasi
Iqtisodiyotda tarkibiy islohotlar va iqtisodiyotni modernizatsiyalashni yanada chuqurlashtirish, uning koʼlamini kengaytirish bilan bogʼliq masalalarning nazariy va amaliy tomonlarini oʼrganishda
― Mikroiqtisodiyot muhim ahamiyat kasb yetadi. Аyniqsa, bugungi kunda iste`molchilar talabining oʼzgarishi, real sektorda yaratilayotgan tovar vaxizmatlar narxining shakllanishi, foydani maksimallashtirish, noaniqlik sharoitida qaror qabul qilish, shuningdek, narxga va boshqa omillarga bogʼliq talab va taklif elastikligining mazmun-mohiyati, davlatning bozorga aralashuvi, tovarlarga minimal va maksimal narxlarni oʼrnatish va uning oqibatlari bilan bogʼliq tushunchalar, qarashlarni sababiy bogʼliqlikda tizimli tahlil yetishda ― Mikroiqtisodiyot alohida oʼrin tutadi. Shuningdek, bugungi kunda koʼplab rivojlangan va jahon iqtisodiyotida yetakchi oʼrin tutadigan mamlakatlar tajribasi shuni soʼzsiz isbotlab bermoqdaki, raqobatdoshlikka yerishish va dunyo bozorlariga chiqish, birinchi navbatda iqtisodiyotni izchil isloh yetish, tarkibiy jihatdanoʼzgartirish va diversifikatsiya qilishni chuqurlashtirish, yuqori texnologiyalargaasoslangan yangi korxona va ishlab chiqarish tarmoqlarining jadal rivojlanishini ta′minlash, faoliyat koʼrsatayotgan quvvatlarni modernizatsiya qilish va texnik yangilash jarayonlarini tezlashtirish hisobidan amalga oshirilishi mumkin.
“Oʼzbekiston Respublikasi Prezidentining 2017 yil 7 fevraldagi
PF-4947-sonli Farmoni bilan tasdiqdangan ― 2017-2021 yillarda Oʼzbekiston Respublikasini rivojlantirishning beshta ustuvor yo`nalishi boʼyicha Harakatlar strategiyasi” da ishlab chiqarishni modernizatsiyalash va texnik texnologik yangilash, ishlab chiqarishga innovatsion texnologiyalarni qoʼllash, mahsulot ishlab chiqarish turlarini diversifikatsiyalash, chuqur tarkibiy oʼzgarishlarni amalga oshirish hamda tarmoqlarning raqobat bardoshligini mustahkamlash borasida izchil chora-tadbirlarni amalga oshirish belgilab berilgan. Bozor iqtisodiyoti sub′ektlari faoliyatiga bevosita taʼsir yetuvchi talab va taklif, foydalilik va isteʼmolchilarning bozodagi narxlarga munosabati, ishlab chiqarish xarajatlari va mahsulot bahosi, raqobat shakllari, ishlab chiqarish omillari va ulardan oqilona foydalanish yo`llari, umumiymuvozanat va davlatning bozorni boshqarishdagi roli va shu kabi qatorboshqa masalalar yechiladi.
1.Firma daromadlari va foydasi Korxonaning daromadi yuridik shaxs oʼz xizmatlarini taqdim yetish, tovarlar sotish, ishlarni bajarish va h.k. olish uchun olgan puldir. Odatdagidek, daromad, kompaniyaning oʼz funktsiyalarini bajarish uchun sarflagan harajatlaridan keyin olingan mablagʼlardan tushadi. Daromad maʼlum bir hisobot davri uchun hisoblab chiqilgan va har qanday maqsadga muvofiq ishlatilishi mumkin.
Daromad - kompaniyaning asosiy ishlarini bajarishdan olgan mablagʼlari, shuningdek korxona asosiy faoliyatining bir qismi hisoblanmaydigan qoʼshimcha imkoniyatlarni amalga oshirishdir. Bunday imkoniyatlar, masalan, kvadrat yoki korxonaga tegishli mol-mulkni ijaraga berish, ortiqcha inventarizatsiya qilish va boshqalarni oʼz ichiga oladi. Keyinchalik bu haqda. Koʼplab boshlangʼich tadbirkorlar oʼzlarining birinchi daromadlarini oladilar, bu biznesning daromadliligi kafolati deb hisoblaydilar. Biroq, daromadni ishlab chiqarish va sotish xarajatlarini qoplashini tushunish muhim. Qolgan qism (foyda) taʼsischilarning toʼliq tasarrufida boʼlgan korxona va kapitalni rivojlantirish uchun zarur boʼlgan mablagʼlar oʼrtasida taqsimlanadi. Daromad daromadlarini yanada yaxshiroq tushunishga yordam beradigan daromad va daromadlarning bir necha koʼrsatkichlari mavjud. Yaʼni, yalpi tushum korxona ishlab chiqarilgan mahsulot (xizmatlar) ni sotishdan, shuningdek, oʼz moddiy aktivlarini jami pul daromadlari hisoblanadi. Oʼz navbatida, sof daromad - qoʼshilgan qiymat soligʼi, aktsizlar, qaytarilgan tovarlar va narx-navoning chegirmalari bundan mustasno. Ushbu koʼrsatkich korxona daromadlari va rentabelligini keyingi hisoblash uchun real asosdir. Va nihoyat, sotishdan olingan yalpi foyda, sotilgan mahsulot uchun ishlab chiqarish xarajatlarini hisobga olmaganda, sotishdan tushadigan daromad hisoblanadi. Moliyaviy jadvallar va soliq qonunchiligi uchun daromadlarning taʼriflari ham mavjud. Ammo umuman olganda, bu taʼriflar daromadlarning tasnifiga qarab, ular olingan manbaga qarab kamayadi.
Korxonaning foydasi - ishlab chiqarish jarayonlari va xarajatlarni qoplashdan keyin qolgan jami daromadning bir qismi. Davlatimizning zamonaviy iqtisodiy hayoti bozor iqtisodiyotining barcha vositalarini har tomonlama yegallashga qaratilgan boʼlib, ulardan biri korxonaning foydasi hisoblanadi. Bozor munosabatlarining infratuzilmasi va vertikal tuzilishining bosqichma-bosqich rivojlanishi innovatsion texnologiyalarni va buxgalteriya hisobi, hisoblash, tahlil qilish va bozorni prognozlash usullarini bilish va qobiliyatini oshirishni talab yetadi. Bu uchun katta ahamiyatga yega, uning zamonaviy kontseptsiyasi buxgalteriya hisobi barcha nozik bir toʼliq va aniq mahorat hisoblanadi, muvozanat va hisobot va boshqa qoʼllarini boshqa yirik shakllarini iqtisodiy tahlil korxona ishini faollashtirish.
Hisobot davrining daromadlari va daromadlarining asosiy qismi qaysi manbadan olinganligini aniqlash uchun tushum manbalari boʼyicha daromadlarni aniq tasniflash zarur. Har bir manbaning jami daromaddagi ulushini tahlil qilib, biznesning bu qismi sizni boshlash rejalashtirilganidek, kutilayotgan daromad keltiradimi yoki yoʼqmi, tushunishingiz mumkin. Shundan soʼng korxonaning ushbu yoki uning qismini oʼzgartirish yoki yaxshilash choralari koʼrilmoqda. Xoʼsh, qaerda (natijada) kompaniya daromad olishni boshladi? Keling, ikkita asosiy daromad turini koʼrib chiqaylik: Mahsulot yoki xizmatlarni sotishdan olingan daromadlar; Faoliyatsiz daromad. Qisqacha taʼriflar va ushbu daromadlarni oshirishning asosiy usullari haqida toʼxtalib oʼtamiz. Sotishdan tushgan tushum tovarlar, ishlar, xizmatlar sotishdan olingan daromadlar, shuningdek mulkiy va mulkiy huquqlarni sotishdan tushgan tushumlar hisobiga olinadi. Daromadning bunday turlari kompaniyaning daromadlari tarkibida asosiy boʼlib qolishi kerak, negaki bu maqsad uchun u yaratilgan. Biroq, sotishdan olingan daromadlarni dastlabki bosqichda prognoz qilish qiyin. Bozor raqobati sharoitida bitta mijozning (xaridorning) yoʼqolishi savdo daromadlarining pasayishiga olib keladi. Shuning uchun, bugungi kunda olgan daromad miqdori yertaga bir xil natijaga yerishishingizga kafolat bermaydi. Mavjud mijozlarni saqlab qolish va yangi ish joylarini jalb qilish uchun, ayniqsa, biznes boshlanishida ushbu daromadni korxonangizni yanada rivojlantirishga sarflash juda muhimdir. Ushbu rivojlanish quyidagicha ifodalanishi mumkin:
Mahsulotlar va tarqatish punktlari hajmining oshishi; Qoʼshimcha xizmatlar, tegishli mahsulotlarni joriy qilish; Mahsulotni takomillashtirish va / yoki mijozlarga xizmat koʼrsatish va h.k. Sizning kompaniyangiz, uning mahsuloti (xizmati) haqida mijozlaringiz maʼlumotlarini takomillashtirish. Ish har doim ham xavfli, lekin u ham minimallashtirilishi mumkin. Siz ishlayotgan bozorga yaqindan qarab chiqsangiz, tovarlar (xizmatlar) hajmining oshishi qanchalik oqilona yekanligini va qachon boʼlmaganligini aniqlay olasiz. Koʼp hollarda bu sizning maqsadli auditoriyangizning daromadlari va nima va qanday amalga oshirilayotganingizdan qoniqishidir. Ehtimol, dastlabki olingan daromadni mahsulot yoki xizmatni yaxshilash uchun yuborish kerak. Keling, ikkinchi turdagi daromadni davom yettiramiz. Sotishdan tushmagan daromad asosiy mahsulotlarni ishlab chiqarish va sotish, olingan foizlar, jarimalar va jarimalar bilan bogʼliq boʼlmagan daromad hisoblanadi. Bunga maʼlum daromad turlari kiradi: boshqa tashkilotlarning kapital ishtirokidan mulkni lizingga berish yoki unga taqsimlash va boshqalar. Faoliyatsiz daromad juda koʼp va ularning barchasi korxonaning iqtisodiy sohadagi tabiiy faoliyati natijasidir. Faoliyatsiz daromad olish koʼpincha ishlayotgan biznesning bosqichida roʼy beradi, lekin Ehtimol, boshida. Ishonchim komilki, boshlangʼich korxonalarda biznes bilan shugʼullanadigan va yehtiros bilan ishlaydigan odamlar, hatto buning uchun haq toʼlamasdan, baʼzi ishlarni amalga oshirib, kelajak uchun ishlaydilar. Boshlangʼich tadbirkorlar bu ishni korxona daromadlari deb hisoblashlari kerak. Va bu biznesning foydasi uchun baholanib, malakali tarzda qoʼllanilishi kerak.