|
Darsning borishi:
Tashkiliy qism.
Uy vazifasini tekshirish.
Uy vazifasini tekshirish uchun “Tez aytish musobaqasi” nomli ta’limiy o’yin o’tkaziladi. Buning uchun sinf o’quvchilari uch guruhga bo’linadi. O’qituvchi tarqatmali tez aytishlardan namunalar beradi. Guruhdan bir o’quvchi chiqib tanlagan tez aytishni bir nafasda uch marotaba aytishi kerak, guruh ishtirokchisi ayta olmasa guruhning boshqa ishtirokchisi chiqib aytishi mumkin. Eng yaxshi tez aytuvchi o’quvchilar guruhi aniqlanib rag’batlantiriladi.
Namuna:
Erkin egatga ertaki ekinni ekdi.
Boshqotirma Boltavoyning boshini qotirdi.
Bulturgi burgutni bugun Urgutda ko’rdim.
Chumchuq chug’urchiqni cho’qimasa, chug’urchiq chumchuqni cho’qimaydi.
Eshik oldida buloq, buloqdan suv ichar uloq, uloqcham uzun quloq.
Yangi mavzuning bayoni.
215-mashqni bajarishda o’qituvchi “So’zda so’z” ta’limiy o’yinidan foydalanadi. Bu o’yin darslikdagi rasm asosida tashkil etiladi.
Guruhlarga A-4 hajmdagi qog’oz tarqatiladi. O’quvchilar avval rasmdagi narsalar nomini bir daqiqa ichida ustun shaklida yozib chiqishlari kerak. So’ng topilgan so’zlarning belgilarini topishlari zarur. Belgilangan vaqtda eng ko’p so’z topgan guruh g’olib hisoblanadi va rag’batlantiriladi.
O’qituvchi darslikdagi 215-mashqni tushuntirish uchun ushbu suhbatdan foydalanishi mumkin. Rasmga qarang.
Rasmda nima tasvirlangan? (Rasmda shahar ko’rinishi tasvirlangan.)
Rasmda nimalarni ko’ryapsiz? (O’quvchilar narsalar nomini birma-bir aytadilar, so’ng doskaga yozadilar.)
N a m u n a : bino, ko’cha, daraxt, avtobus,...
Narsalarning belgisini ayting.
Qanday bino? (Katta, hashamatli bino.)
Qanday ko’cha? (Keng, ozoda ko’cha.)
Qanaqa daraxt? (Yashil, serbarg daraxt.)
O’quvchilar javoblarini daftarlariga yozishadi.
215-mashq asosida quyidagi qoida kelib chiqadi:
Shaxs va narsaning belgisini bildirgan so’zlar qanday?, qanaqa? so’roqlariga javob bo’ladi. Qanaqa? - yashil ko'rkam daraxt. Qanday? - katta hashamatli bino.
IV. Mavzuni mustahkamlash.
Mavzuni mustahkamlashda 216-mashqdagi topishmoqdan foydalaniladi. Topishmoq o’quvchilarga o’qib beriladi va javobi toptiriladi.
Topishmoq asosida savol-javob daqiqasi o’tkaziladi.
Topishmoq nima haqida ekan? (Handalak haqida.)
Handalakning usti qanday ekan? (Yo’l-yo’l sariq, ko’k.)
Uning hidi-chi? (O’tkir.)
Bo’yi qanday ekan? (Past ekan.)
Yo’l-yo’l rangi (qanaqa?) sariq, ko’k;hidi (qanaqa?) o’tkir; bo’yi (qanday?) past.
Handalak haqida qisqacha ma’lumot beriladi.
Topishmoq matni ko’chiriladi. Handalakning belgisini bildirgan so’zlar aniqlanib, tagiga to’lqinli chiziq chiziladi.
Multimediali ilova asosida mashqni bajarish mumkin.
Ekranda 216-mashq matni quyidagi tarzda beriladi.
Usti (qanday?), (qanaqa?),
Beqasamga o’xshaydi.
Shirinligi til yorar,
Hidi (qanaqa?), bo’yi (qanday?).
Qo’yish uchun so’zlar; o’tkir, sariq, yo’l-yo’l, past, ko’k Topishmoq matni ostida so’roqlar o’miga qo’yilishi kerak bo’lgan so’zlar beriladi. O’quvchilar shu so’zlarni to’g’ri qo’ysalar topishmoq matni hosil bo’ladi.
Topishmoqning javobini topish uchun tarvuz va handalak rasmlari beriladi. O’quvchilar topishmoq javobini to’g’ri topsalar “Barakalla” degan so’zi yangraydi.
Shaxs ko’rsatiladi, belgisini bildirgan so’zlar ustida ishlash. Osmonda uchta katta yulduzlarda buyuk allomalarimiz Alisher Navoiy, Amir Temur, Zahiriddin Muhammad Bobur rasmlari beriladi. Mayda yulduzlarda shu uch alloma haqida gap beriladi. O’quvchilar berilgan gap ichidan shu allomalarga xos xislatlarini topib, mayda yulduzchali so’zlarni shu alloma rasmi yoniga qo’yadilar. Javob to’g’ri bo’lsa, yulduzcha katta rasmli yulduz yoniga o’tadi. Aksi bo’lsa “Oylab ko’ring” so’zi jaranglaydi va yulduzcha joyida qoladi.
Berilgan gaplar o’qiladi va gap kim haqidaligi aniqlanadi. Buning uchun qaysi so’zlar ularni topishga yordam bergan bo’lsa, shu so’zlarni allomalarning rasmlari yoniga joylanadi. Bu topshiriqni bajarishda o’quvchilarga o’qish va odobnoma darslarida o’rganganlari yordam beradi.
U inson saxiy, tadbirli va insonparvar mutaffakkir bo’lgan.
U inson talabchan, irodali va adolatli bo’lgan.
U inson iste’dodli, vatanparvar va epchil bo’lgan.
gapdagi qoraytirilgan so’zlar Alisher Navoiyga tegishli,
gap Amir Temurga, 3-gap Mirzo Boburga tegishli.
Darslik bilan ishlash.
mashq “Meni tushun” ta’limiy o’yini orqali bajartiriladi. Bunda o’qituvchi stol ustiga hayvonlarning rasmini teskari qilib qo’yadi. Sinfdan bir o’quvchi doskaga chiqib rasmni oladi. O’quvchi hayvon rasmini ko’rsatmasdan shunday ta’riflashi kerakki, qolgan o’quvchilar qaysi hayvon haqida gap borayotganini darrov tushunib javob beradilar yoki uni ovozsiz harakatlar yordamida ham ko’rsatib berishlari mumkin.
Tarqatmali materiallar bilan ishlash
№ 1
O’qing. Ko’chiring. Narsalar belgisini bildirgan so’zlarning tagiga chizing. Ularga so’roq bering.
Osti sariq, usti sariq,
Shirin, totli, ichi tariq.
(Anjir)
№ 2
O’qing. Ko’chiring. Qanday so’rog’iga javob bo’lgan so’zlarning tagiga chizing.
Shirin so 'zga hamma - katta ham, kichik ham eriydi. Shirin va ezgu so’zlar oqib turgan zilol suvga o'xshaydi. Zilol suv qayerda oqib tursa, u yerda anvoyi chechaklar unib chiqadi.
Yusuf Xos Hojib
№ 3
O’qing. Shaxs-narsaning belgisiga qarab, topishmoqning javobini toping. Ko’chiring. Shaxs-narsa belgisini bildirgan so’zlarning tagiga chizing.
Oppoq sochli boshlari,
Daryo bo’lar yoshlari.(Q... va t...)
Yarmi qora, yarmi oq,
Ishonmasang, qarab boq! (T... va k...)
№ 4
O’qing. Ko’chiring. Shaxs-narsa belgisini bildirgan so’zlarning tagiga chizing va ularga so’roq bering.
Sof havolar bizniki,
Sho’x navolar bizniki,
Bog’-u bahor bizniki,
So’lim nahor bizniki.
Darsni yakunlash va baholash.
Darsda faol ishtirok etgan o’quvchilar baholanadi.
Uyga vazifa berish.
O’quvchilarga darslikdagi mavzuni o’qib chiqish, mavzudan keyin berilgan savollarga javob topish topshiriqlari uyga vazifa qilib beriladi.
Metodik tavsiya.
mashqdagi tez aytish og’zaki o’qitiladi va bir nafasda uch marotaba aytishga tayyorlanib kelish vazifa qilib beriladi.
O’ktam ko’m-ko’k ko’rkam ko’klam rasmini ko’m-ko’k qalamda chizdi.
Ko'klam so’ziga yaqin ma’nodosh bo’lgan qaysi so’z bilan almashtirish mumkinligini topish uchun “Sinkveyn” metodidan foydalaniladi.
Bu metodni quyidagicha amalga oshirish mumkin.
Foydalanilgan adabiyotlar ro’yhati.
1. Qosimova K., Matjonov S., G’ulomova X., Yo’ldosheva Sh., Sariyev Sh. Ona tili o’qitish metodikasi. -T.: Noshir, 2009. - 163 b.
2. G’ulomova X., Yo’ldosheva Sh., Mamatova G., Boqiyeva H. Husnixat va uni o’qitish metodikasi.-T.: TDPU, 2009.
3. Raxmatullayeva L. Методика преподавания родного языка.-Т.: Учобное пособие. Молия Иктисод, 2007,
4. U. Masharipova, M.Umarova.Ona tili 3-sinf. Metodik qo’llanma –Tosh.: Sharq,2016.–121-125 b.
5. X.G’ulomova, T.G’afforova.1-sinfda Ona tili darslari -T.: Sharq, 2003.- 103-105 b.
Do'stlaringiz bilan baham: |
