Denov filiali pedagogika fakulteti

1.Yangi mavzu bayoni:

Bolalarga harakatni bildiruvchi so‘zlarni tushuntirishda ko‘rgazmali harakatdan foydalaniladi:

O’qituvchi bir o’quvchini xattaxta oldiga chiqaradi va stulga o‘tirg‘izadi: Akmal nima qildi? deb so‘raydi.

Bolalar: Akmal o‘tirdi.

Xattaxtaga «nima qildi? — o‘tirdi» so‘zlari yoziladi.

Akmal turmoqchi bo‘lgandek harakat qiladi va o‘qituvchi «Akmal nima qilmoqchi?» deb so‘raydi.

• 
  Turmoqchi.
  

Xattaxtaga «Nima qilmoqchi? — turmoqchi» deb yozila­di.

O’qituvchi Akmalga o‘midan turib yurishni aytadi. So‘ng bolalarga savol beradi:

• 
  Akmal nima qilyapti?
  
• 
  Yuryapti.
  

Xattaxtaga «Nima qilyapti? — yuryapti», deb yoziladi.

Xattaxtada: nima qildi? — o‘tirdi;

nima qilyapti? — yuryapti;

nima qilmoqchi? — turmoqchi

ko‘rinishidagi jadval hosil bo‘ladi.

Xattaxtaga: nima qildi?

nima qilyapti?

nima qilmoqchi? deb yozib qo‘yiladi. O’quvchilarga har xil harakat bajarayotgan mutaxassislar rasmlari ko‘rsatiladi. O’quvchilarga bir so‘z bilan javob berishlari aytiladi va ularning javoblari yozib boriladi:

Xattaxtada:

nima qildi? — yozdi, chizdi;

nima qilyapti? — yuguryapti, arralayapti;

nima qilmoqchi? — yotmoqchi, uxlamoqchi.

O’quvchilarga muammoli savol beriladi:

• 
  Bolalar, bu so‘zlar nimani bildiryapti?
  
• 
  Harakatni bildiryapti.
  
• 
  Kimning harakatini bildiryapti?
  
• 
  Odamlarning harakatini bildiryapti.
  

Demak, tilimizda shaxs va narsani bildirgan so‘zlardan tashqari, harakatni bildirgan so‘zlar ham qo‘llanar ekan.

Bu so‘zlarning ham ma’nosini tushunib olishingiz, to‘g‘ri yozishingiz lozim.

• 
  Bu so‘zlar shaxs va narsa bildirgan so‘zlardan nimasi bilan farq qilyapti?
  
• 
  So‘rog‘i bilan, ma’nosi bilan farq qilyapti.
  

O’qituvchi so‘z aytadi, o‘quvchilar ular ichidan harakatni bildirgan so‘zlarni so‘roq yordamida aniqlab aytadi. So‘ng o‘quvchilarning o‘ziga harakatni bildirgan so‘zlar toptiriladi.

2. Kitob bilan ishlash.

125-mashq. Shartiga ko‘ra bajariladi.

Har bir so‘zni o‘qitib, u nimani bildiryapti, bu harakatlarni kimlar bajarishi so‘raladi (shifokor, o‘qituvchi, bolalar, o‘quvchi). So‘zlar har bir qatorga ikkitadan bo‘lib beriladi. Shu so‘zlarni qatnashtirib bolalar ikkita gap tuzib yozadi va o‘qiydi. Quyidagicha gaplar tuzadilar: