Декабрь 2020 10-қисм

Декабрь  2020  10-қисм
Тошкент
MATEMATIKA DARSLARINI KUZATISH VA TAHLIL QILISH
Siddiqova Gullola
 Navoiy viloyati Qiziltepa tumani 
15 - umumiy o‘rta ta’lim maktabi
matematika fani o‘qituvchisi
Annotasiya: maqolada o‘zaro dars kuzatuv va tahlil qilishning metodologik ahamiyati bayon 
qilingan.
Kalit so‘zlar: Darsni kuzatish va tahlil qilish, ochiq, ko‘rgazmali, namunaviy, hisobot darslari, 
darsni baholash mezonlari, darsini didaktik va uslubiy tahlil qilish.
O‘zbekiston  Respublikasining  “Ta’lim  to‘g‘risida”gi  Qonuni,  “Kadrlar  tayyorlash  Milliy 
dasturi”da yuqori malakali, erkin va mustaqil fikrlaydigan, chuqur nazariy va amaliy tayyorgarlikka 
ega bo‘lgan, olgan bilim va ko‘nikmalarini amaliyotda qo‘llay oladigan, jahon andozalariga mos 
mutaxassislarni  tayyorlash  vazifalari  belgilab  berilgan.  Ushbu  vazifalarni  amalga  oshirish  va 
bu  boradagi  qator  muammolarni  hal  etishda  umumiy  o‘rta  ta’lim  maktablari  o‘qituvchilarning 
ilmiy-pedagogik salohiyati muhim ahamiyatga ega.
O‘qituvchi tomonidan olib borilayotgan mashg‘ulotlar mazmuni yuqori saviyada bo‘lishi, fan 
bo‘yicha  belgilangan  Davlat  ta’lim  standartlari  va  tegishli  fan  dasturlariga  mos  kelishi  shart. 
O‘qituvchining  har  bir  darsi  o‘quvchilarda  shakllanayotgan  bilim  va  ko‘nikmalar  qamrovini 
bosqichmabosqich  kengayishiga  xizmat  qilishi,  ularning  mazkur  fanga  bo‘lgan  qiziqishlarini 
yanada ortishiga xizmat qilishi zarur.
pedagogik  faoliyatda  amalga  oshirilgan  ko‘p  yillik  ish  tajribalari  va  kuzatishlar  o‘qituvchi 
hamisha o‘z ustida ishlashi, bilim, ko‘nikma va malakalarini
Takomillashtirib  borishi  kerakligini  ko‘rsatmoqda.  O‘qituvchi  pedagogik  mahoratining 
kundan  kunga  o‘sib  borishi,  yangi  pedagogik  va  axborot  kommunikatsiya  texnologiyalarini 
o‘quv jarayonida qo‘llay olishi muhim ahamiyat kasb etadi.
Darsni  turli  shakllarda  o‘tish  mumkin,  ammo  o‘quvchilarning  bilim  va  ko‘nikmalarini 
shakllantirish uchun ayrim talablarga rioya etish maqsadga muvofiq. Ular quyidagilar:
-  o‘qituvchi darsning mavzusi va maqsadini aniq belgilashi shart;
-  har bir dars ta’limiy, tarbiyaviy va rivojlantiruvchi vazifasiga ega bo‘lishi kerak;
-  dars jarayonida o‘quvchilarning yakka holda, guruh va jamoa bo‘lib ishlashlari talab eti-
ladi;
-  dars  o‘quvchilarning  tayyorgarlik  darajasini  hisobga  olgan  holda  o‘qituvchi  tomonidan 
maqsadga yo‘naltirilgan bo‘lishi;
-  o‘qituvchi o‘tiladigan mavzuni dars davomida o‘quvchilar tomonidan to‘liq o‘zlashtirib 
olishlarini ta’minlaydi;
-  darsda sanitariya-gigiena talablariga rioya qilinadi.
O‘qituvchi faoliyatining qanchalik samarali ekanligi va pedagogik mahoratini uning o‘tayotgan 
darslarini kuzatish va tahlil qilish orqali bilish mumkin.
O‘qituvchining  darsini  kuzatish  va  tahlil  etish  mo‘ljallangan  bo‘lsa,  o‘qituvchilik  kasbi 
odobiga  ko‘ra  uni  darsga  kirish  oldidan  ogohlantirish  lozim.  Darsni  kuzatishda  bir  kishi,  agar 
imkoniyat bo‘lsa, 2-3 kishi bo‘lib dars kuzatilsa, maqsadga muvofiq bo‘ladi. Bu o‘z navbatida, 
har xil anglashilmovchiliklar va psihologik to‘siqlarning oldini olishga yordam beradi.
Kuzatuvchilar  birgalikda  darsga  kirib  kelib,  orqa  o‘rindiqlarni  egallashgandan  so‘ng  dars 
boshlanadi. O‘qituvchi darsga kirganda qo‘li (yoki o‘quv xonasi)da guruh jurnali, o‘quv dasturi, 
kalendar-mavzu rejasi, dars ishlanmasi(konspekti) bo‘lishi kerak. Dars uchun kerakli jihozlar va 
ko‘rgazmali qurollar oldindan tayyorlab qo‘yilgan bo‘lishi lozim.
Dars boshlangandan so‘ng hech kimning ushbu jarayonga xalaqit berishiga yo‘l qo‘yilmaydi.
xalq  ta’limi  muassasalari  faoliyatini  metodik  ta’minlash  va  tashkil  etish  tuman,  shahar 
mudirlari,  o‘rinbosarlari,  metodistlari  tomonidan  haftasiga  kamida  2  soat,  ta’lim  muassasalari 
direktorlari, ularning o‘rinbosarlari tomonidan 4 soat, fan metodbirlashma rahbarlari tomonidan 
2  soat,  o‘qituvchilar  tomonidan  1  soat  o‘qituvchilar  darslarining  kuzatilishi  va  tahlil  qilinishi 
talab etiladi.
O‘qituvchining  darsini  kuzatib,  uni  tahlil  etishda  quyidagilarga  e’tibor  berish  maqsadga 

---

221