Dehqonov Sardor sobir o`g`li A: 2-ma'ruza. Axborot jarayonlarining texnik va dasturiy ta’minoti

Mashina so’zi deganda, kompyuterning apparat qismi tomonidan bir butun deb qaraladigan bitlarning fiksirlangan, tartiblangan ketma-ketligi tushuniladi.

Mashina so’zining uzunligi kompyuterning tipiga bog’liq bo’lib turli o’lchamlarda bo’lishi mumkin (8 - 64 bit).

Operativ xotira kompyuter ishlayotgan vaqtida barcha axborotlarni saqlash uchun xizmat qiladi. Kompyutrda ishga tushiriladigan istalgan dastur yoki ilova, uning tezkor xotirasiga yuklanadi va bu xotirada dasturda bajariladigan barcha ma’lumotlar va hisoblash natijalari saqlanadi. Dastur bo’yicha hisoblash ishlari prosessorda amalga oshiriladi. Shu boisdan kompyuterning normal holatda ishlashiga operativ xotiraning sig’imi bevosita ta’sir ko’rsatadi.

Agar tezkor xotiraning sig’imi kichikroq bo’lsa (64-128 Mbayt) kompyuterning ishlash tezligi sekinlashadi. Sababi dasturlar bilan ishlashda prosessor oraliq ma’lumotlarni saqlash uchun, joriy operasiyaga kerak bo’lmagan tezkor xotiradagi dasturlar modulini yo’qotishi va kerak bo’lgan hollarda ularni xotiraga qayta tiklashi kerak bo’ladi. Agar kompyuterning tezkor xotirasi yetarli darajada bo’lsa u ortiqcha amallarni bajarmaydi va ishlash tezligi oshadi.

Zamonaviy dasturiy ta’minot bilan ta’minlangan kompyuterlarda operativ xotiraning minimal sig’imi hajmi 512 Mbayt bo’lishi lozim. Tezkor xotiradagi axborotlar kompyuter ishlayotgan vaqtda saqlanadi. Agar kompyuter qayta yuklansa yoki o’chirilib yoqilsa operativ xotiradagi barcha axborotlar yo’qotiladi. Hozirgi tezkor xotiralarning sig’imi 4 Gbaytdan yuqoridir.

Operativ xotira elementlariga bevosita murojaat qilinadi. Bu har baytni o’zini individual manziliga ekanligini anglatadi.

Oddiy ishlashlarda operativ xotira hajmi 32 - 512 Mbayt, murakkab masalalarni yechishda 512 Mbaydan 2 Gbaytgacha bo’lishi normal hisoblanadi.

Odatda operativ xotira SDRAM (sinxronlashgan dinamik operativ xotira) deb nomlanuvchi xotiraning integralli mikrosxemalaridan tuziladi.

Har bir axborot biti SDRAMda yarimkrstalli yarimo’tkazgichlar tarkibida shakllanadigan mitti kondensatorning elektr zaryadi ko’rinishida eslab qolinadi.

Elektr toki zaryalarini o’zgaruvchan bo’lish xususiyati mikrosxemadagi kondensatorlarni zaryadsizlanishiga olib keladi.

Taxminan har 2 millisekund davomida mikrosxemadagi maxsus qurilmalar yordamida kondensatorlar zaryadlanib boriladi. Bu jarayon xotirani regenerasiyalash (Refresh Memory)deyiladi.

SDRAM mikrosxemalari 16 — 256 Mbit va undan ziyod hajmga ega bo’ladi. Mikrosxemalar korpusga joylashtirilib va xotira moduliga yig’iladi.

Xozirgi davrda DIMM (Dual-In-line Memory Module) —mikrosxemalarni ikki qatorli joylashtirilgan xotira moduli tipi qo’llaniladi.  

Shuningdek xotira modullarini yuqori Rambus DRAM (RIMM) va DDR DRAM tiplari mavjud.

Xotira modullari quyidagi parametrlari bilan tasniflanadi – hajmi bo’yicha —(16, 32, 64, 128, 256 yoki 512 Mbayt), mikrosxemalar soni, pasportli chastotasi bo’yicha (100 yoki 133 MGs), berilganlarga kirish vaqti bo’yicha (6 yoki 7 nanosekund) i kontaktlar soni bo’yicha: 72, 168 yoki 184.

2001 yildan boshlab kompyuter 1-2 Gbaytli va undan yuqori xotira modulari ishlatilmoqda