Dehqonchilik ilmiy izlanish asoslari bilan fanidan ma’ruza ma'tinlari doc



Download 1,58 Mb.
Pdf ko'rish
bet5/183
Sana31.07.2021
Hajmi1,58 Mb.
#133433
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   183
Bog'liq
dehqonchilik ilmiy izlanish asoslari bilan

3.Dehqonchilikning ilmiy asoslari. 
 
Dehqonchilikning asosiy vazifasi o’simliklarning o’sishi va rivojlanishi uchun tegishli 
sharoit yaratish asosida ulardan yuqori hosil olishdir.  
K.A.Timiryazev  ta’biricha  madaniy  o’simlik  va  uning  talabi  masalasi 
dehqonchilikning  tub  ilmiy  vazifasidir,  qolgan  masalalarning  hammasi  unga  aloqadar 
bo’lganligi  uchun  ham  muhimdir.  O’simliklarni  tashqi  muhit  bilan  o’zaro  bir-biriga  ta’sir 
etishi  dehqonchilikning  ilmiy  asosi  hisoblanadi.  O’simlik  organlari  hosil  bo’lishida 
qatnashuvchi,  o’simlik,  rivojlanishiga,  hosildorligiga,  yetishtirilgan  mahsulot  sifatiga  ta’sir 
etuvchi omillar dehqonchilikda madaniy o’simliklarning hayot omillari deyiladi.  
Ular 2 – guruhga bo’linadi. 
1.  Kosmik yoki energetik omillar- yorug’lik va issiqlik. 
2.  Yer omillari-suv, oziq elementlari kiradi.  
O’simliklarning  o’sishi  va  rivojlanishiga  hayot  omillari  bilan  bir  qatorda  muhit 
sharoiti ham ta’sir etadi. U navbatida uchga bo’linadi:  
Tuproq  muhiti-  (haydalma  qatlam  tuzilishi,  yerning  sho’rlanganligi,  sizot 
suvlarining sathi, tuproq reaksiyasi). 
Fitologik muhit-ekinlarining o’suv davrida unga salbiy ta’sir etuvchi begona o’tlar, 
kasallik va zararkunandalar kiradi.  
Agrotexnik tadbirlar-dala ishlarini o’z vaqtida sifatli o’tkazilishi yoki o’tkazilmaslik 
oqibatida sodir bo’ladigan sabablar.  
        Ilmiy dehqonchilikning  ikkinchi asosi tuproq unumdorligi  haqidagi ta’limotdir. Tuproq 
unumdorligi  uning  tabiiy  xossasi  bo’lsa  ham,  u  tuproq  hosil  bo’lish  jarayonida  to’plangan 
oziq  elementlariga,  tuproqning  fizik  xossalariga  hamda  iqlim  sharoitiga  bog’liq  bo’ladi. 
Shuning  uchun  har  bir  tuman  va  xo’jaliklarning  tuproq  va  iqlim  sharoiti  o’rganilib  tegishli 
mintaqalarga  bo’linadi.  Chunki,  tuproq  va  iqlim  u  yoki  bu  agrotexnika  qo’llashda  asos 
hisoblanadi. O’simliklarning hayot omillari va tuproq sharoitini hisobga olib ularni o’simlik 
talabiga  qarab  qo’llash  dehqonchilikni  uchinchi  asosini  tashkil  etadi.  O’simliklarni  hayot 
omillari  va  tuproq  sharoitini  tarixiy  davr  mobaynida  o’rganish  natijasida  ilmiy 
dehqonchilikning bir qancha qonunlari tarkib topdi.  
 
O’simliklardan yuqori hosil olish uchun ularni yetarli miqdorda yashashi uchun zarur 
bo’lgan hamma sharoitlar bilan ta’minlash kerak. Buning uchun o’simliklarning sharoitlarga 
bo’lgan talabchan davrlarini bilish kerak.  O’simliklar fiziologiyasi va agroximiya fanlarining 
uzoq  tajribalari  natijasida  o’simliklarning  talabchan  sharoitlari  aniqlangan.  O’simliklar 
o’sishi,  rivojlanishi  va  yuqori  hosil  berishi  uchun  suv,  yorug’lik,  issiqlik,  havo  va  oziq 
moddalari yetarli bo’lishi shart. Oziqa moddalardan azot, fosfor, kaliy, kalsiy, magniy, temir 
shularga  o’xshash  makroelementlar  bilan  bir  qatorda  bor,  marganes,  kobalt,  molibden  kabi 
mikroelementlarning  ham  bo’lishi shart. Bu oziqa  moddalardan tashqari tuproqning  ma’lum 
reaksiyasi,  tuproq  havosida  O
2
  ning  yetarli  bo’lishi  ham  shart.  O’simliklarning  har  xil 
sharoitga  talabchanligi  har  xil  rivojlanish  davrlariga  qarab  ham  turlicha    bo’ladi.  O’simlik 
talab  qilgan  sharoit  talab  qilgan  davrda  bo’lmasa  o’simlikni  o’sishi  va  rivojlanishiga  salbiy 
ta’sir  ko’rsatadi.  M:  yosh    g’o’za  fosforga  talabchan  bo’ladi.  Shu  davrda  tuproqda  fosfor 
PDF created with pdfFactory Pro trial version 
www.pdffactory.com



 
yetishmasa,  keyinchalik  uni  qo’llash  bilan  o’simlikni  talabini  qondirib  bo’lmaydi. 
O’simlikning  yashashi  uchun  biror  xil  sharoit  yetishmasa,  o’simlik  o’sib  rivojlanmaydi. 
Akademik  V.R.  Vilyams  aytganidek    bir  sharoitni  boshqa  bir  sharoit  bilan  almashtirib 
bo’lmaydi M: uzun kun o’simligi qisqa kunli sharoitda yaxshi o’smaydi. 
Qishloq  xo’jalik ekinlaridan  yuqori  hosil olish uchun o’simliklar talab qilgan  yetarli 
miqdorda hayot uchun zarur sharoitlarni yaratish kerak. 

Download 1,58 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   183




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish