Dehqon fermer xujaligi iqtisodiyoti. Dehkan farming economy

 

Tаyanch ibоrаlаr: jаmi хаrаjаtlаr, хаrаjаt elеmеntlаri, mоddаlаri, 

хаrаjаtlаrni turkumlаshtirilishi, mаhsulоt tаnnаrхi, (o‘rtаchа  хаrаjаt-

lаr) dоimiy  хаrаjаtlаr, o‘zgаruvchаn  хаrаjаtlаr, mаhsulоt tаnnаrхi 

turlаri. 

 

16.1. Dehqоn va fermer хo‘jaliklari iqtisоdiyotida хarajatlarning 

ahamiyati 

 

Inson uchun zarur bo‘lgan noz-ne’matlarni ishlab chiqarish va 

xizmatlarni bajarish uchun kechayu-kunduz dehqonlar, ishchi va 

xizmatchilar va boshqa xo‘jalik korxonalari faoliyat ko‘rsatib, ularda 

o‘n, yuz minglab kishilar ishlaydilar. Natijada, 25–30 mln har xil 

iste’mol qiymatiga ega bo‘lgan tovarlar turlari yaratiladi va xizmatlar 

bajariladi. 

Bu turdagi mahsulotlarni ishlab chiqarish va bajarish uchun xilma-

xil ishlab chiqarish resurslarini sarflash talab etiladi. Bu xarajatlar jonli 

va buyumlashgan xarajatlardan iboratdir. Mahsulot ishlab chiqarish va 

xizmatlar ko‘rsatish uchun sarflangan bu xarajatlarga ishlab chiqarish 

xarajatlari yoki xarajatlar deb ataladi. 

 Ishlab  chiqarish  xarajatlarining o‘zi ikkiga bo‘linadi: ijtimoiy 

xarajatlar va xo‘jaliklarning individual xarajatlari. Ijtimoiy xarajatlar – 

bu jamiyatning u yoki bu mahsulot ishlab chiqarish uchun qilingan 

xarajatlardan tashkil topadi. Masalan, 1 sentner 1-navli paxtani ishlab 

chiqarish davlatga qanchaga tushadi? Bu xarajat mamlakada o‘rta 

hisobda 1 sentner paxtani yetishtirish  uchun sarflangan xarajatlar 

miqdorini o‘z ichiga oladi. 

  Xo‘jaliklarning individual xarajati, ya’ni 1 sentner 1-navli paxtani 

---

 

344

ishlab chiqarish uchun fermerga qanchaga tushadi? –degan savolga 

javob byerish uchun Qashqadaryo viloyati Mirishkor tumani «Ro‘ziyev 

Mahmud Ibodullayevich»   fermer  xo‘jaligida paxta yetishtirish uchun 

sarflangan xarajatlar tarkibini ko‘rib chiqamiz va xulosalar keltiramiz 

(16.1.1-jadval). 

16.1.1 – jadval