Defektologiya asoslari

 
 
Нутқ нуқсонини аниқлан ва бартараф этиш.
 
Ринолалия нуқсони ҳиллари ва уни аниқлаш, бартараф этиш йўллари. 

---

Болаларда учрайдиган нутқ нуқсонлари касалликлари: ринолалия ва 
дислалия нуқсонларига бўлиб ўрганилади.
Ринолалия - димоқ билан гапириш, товуш талафузининг ноаниқ бўлиши, 
бузилиб айтилишидир. Ринолалия оғиз ва бурун бўшлиқлари ўртасида тўсиқ 
йўқлигиданёки бу бўшлиқлар битиб қолганлигидан далолат беради. 
Артикуляцион аппаратнинг тузилшидаги камчиликларни дастлаб XIX 
асрда В.И.Олтушевсий ўрганиб, уларни таснифлаб, тегишли гуруҳларга 
ажратган. У товуш аппаратининг тузилишининг бузилиши туғма ёки ҳаёт 
давомида оттирилган камчиликларини механик дислалия, унинг бир тури деб 
ринолалияга таъриф берган.
Ринолалия очиқ ёки ёпиқ ёки иккаласи бирга қўшилиб аралаш ҳолда 
бўлиши мумкин. Унинг турларини аниқлаш учун боланинг оғзини очиб, 
артикуляцион нутқ аппарати кўздан кечирилади. 
Очиқ ринолалияда танглайда ёриқ борлиги дарҳол кўзга ташланади, ёпиқ
ринолалияни аниқлашда эса, бола гапириб турган вақтида бурни олдига ипга
боғланган пахта бўлаги ушлаб турилади. Бунда бурундан ҳаво чиқмаслиги 
туфайли пахта бўлаги қимирламаса, ёпиқ ринолалиялиядан далолат беради.
Ёпиқ ринолалияни аниқлашнинг яна бир йўли бола бурнининг тагига ойна 
қўйиш мумкин. Бунда ойна терламаса ёпиқ ринолалия дейиш мумкин. 
Ринолалия турларини аниқламай туриб, уни даволаб бўлмайди, нотўғри 
қўйилган ташҳис натижаси салбий оқибатларга олиб келиши мумкин. 
Очиқ ринолалия ҳам бошқа нутқ камчиликлари сингари органик ва 
функционал бўлади.
Органик очиқ ринолалия - товуш аппратидаги туғма ёки орттирилган 
нуқсон, етишмовчилик туфайли юзага келмади. Туғма ҳилларининг келиб 
чиқишига сабаб, юмшоқ танглай, лаб кемтиклиги ва тилчанинг катталиги ва 
бошқалар.