Davriya shakli

Musiqa shakli - 1) keng (falsafiy, estetik) maʼnoda — muayyan gʻoyaviybadiiy mazmunni musiqada mujassamlashtiruvchi ifoda vositalari (kuy, ritm, garmoniya va boshqalar) maj-mui; 2) tor maʼnoda — musiqa asarining ichki tuzilishi — kompozitsiyasn. Musiqa shakli badiiy obrazlarni namoyon etishda muayyan ijodiy prinsiplar (mas, kuy yoki mavzuni takrorlash, oʻzgartirish, qayta ishlash, yangi, keskin farqlanuvchi kuy kiritish va boshqalar)ga ta-yanadi. Ogʻzaki anʼanadagi musiqada, shuningdek, vokal, teatr, kino musiqalarida sof musiqiy omillar bilan birga mazkur sanʼat turlariga xos (mas, sheʼriy asar tuzilishi, sahna asari dramaturgiyasi, kinofilm montaji kabi) kompozitsiya xususiyatlari ham muhim oʻrin tutadi. Dasturli (muayyan mavzuli) musiqa asarlari (mas, simfonik poema, ballada)la Musiqa shakli umumiy syujetga mos ravishda oʻzgaradi. Musiqa shaklining eng kichik ifodaviy birligi ohang , birlamchi tugal musiqa tuzilmasi mavzudir. Har bir asardagi kompozitsiya oʻziga xos koʻrinishga ega boʻlsada, Musiqa shaklining ayerlar davomida rivojlanib, qonunlashgan turlari mavjud (davr, kuplet, ikki qismli, uch qismli shakl, sonata shakli, variatsiya, rondo, fuga va boshqalar). Shuningdek, bir qismli aralash (rondosonata), koʻp qismli turkum Musiqa shaklilari tarqalgan (syuita, sonata turkumi va boshqalar). Yirik vokalsimfonik (oratoriya, kantata, messa va boshqalar) va musiqali sahna (musiqali drama va komediya, opera, balet) asarlari koʻp qismdan tashkil topadi. Ularning ayrim qismlari (uvertyura, ariya va h. k.), odatda, uncha murakkab boʻlmagan Musiqa shaklilarida yoziladi.
Sharq (jumladan, Oʻrta Osiyo) xalqlarining ogʻzaki anʼanadagi professional musiqasida turli xil Musiqa shaklilari mavjud boʻlgan (amal, kor, savt, peshrav va boshqalar).
Bakalavr:
- musiqiy tizim, tovush, lad, tonallik, interval, akkord, alteratsiya, xromatizm,
m odulyatsiya, kuy
- xalq ladlari, turli xil m ajor va m inor gammalar, kvarta - kvinta doirasi,
intervallar, akkordlar, transpozitsiya, tonalliklar pog‘onadoshligi, xromatizm,
xromatik gamma, modulyatsiya va o g ‘ishma, musiqa bezaklari, m avzular bo‘yicha
quyidagi ayrim elemcntlar; garmoniyaning asosiy qonun qoidalarini, akkordlar
imkoniyatlarini, stilitsik hususiyatlarini bilishlari, musiqa asarlarini garmonik tahlil
usullari: musiqa shaklining eng muhim asoslari;
I. 0 ‘quv fanning dolzarbligi va oliv kasbiy ta 'lim dagi o ‘rni
3

- musiqiy shaklning muhim elementlari; musiqaning asosiy rivojlantirish

printsiplari; shaklning qism lari funktsiyasi; bayon etish turlari va har bir shaklning
tuzilish qonun-qoidalari
- Gamma, interval, akkord, bir va ikki ovozlik kuylarni so f intonatsiyalash,
musiqiy diktant yozish, m usiqa elementlarini eshitib aniqlash, kuyga akkom panim ent
tuzish qonun-qoidalari haqidagi


bilimga
;
- major va m inorlarning tabiiy, garm onik, melodik gammalarini, tovushdan va

tonallikda Intervallarni, akkordlarni yechim larini, har xil tovushlardan xalq musiqa

ladlari tovushqatorlarini, berilgan tonallikda intervallar va akkordlar ketma-ketligini,
diatonik sekvensiyalarni, m ajor v a ,m in o r xromatik gammalarini yozm a ravishda
tuzish va fortepianoda chalish;
- 0 ‘tilgan akkordlarni to ‘rt ovozli tuzilm ada turli xil tonalliklarda tuzish va
yechib berish, akkordlarni q o ‘shishda qonun-qoidaga binoan amal qilish, berilgan
akordlar bellgilanishlariga qarab akkordlar ketma-ketligini tuzish va fortepianoda
ijro etib berish, musiqiy asar shaklining qism lam i aniqlash; uning kuy, garmoniya,
ritmlarni o ‘zaro aloqadorligini ko‘rsatish; musiqa shaklida rivojlantirish printsiplarini
bilib, tahlil qilinayotgan asarda ularning ahamiyatini ko‘rsatib, har xil tipdagi
shakllarning o ‘ziga xos xususiyatlar usullarini ajratish;
- intervallar, akkordlar, gam malar tuzish; uncha katta bo‘lmagan musiqa
asarlarining ladi, tonalligi, obrazlar xarakterini aniqlab tahlil qilish: berilgan kuy yoki
basni garmoniyalash,
garm onik ketma-ketliklarni davriya shaklida chalib berish,
oddiy shakldagi asarni yoki asar parchasini garmonik tahlil qilish;
- berilgan m usiqiy asarda shaklning turi, bayon turi, shakldagi yirik
belgilarning raqamli sxemasi; har-bir asosiy qism ning tahlili va ularning bir-biriga
umumiy bog‘lanishini tahlil qilishi; musiqiy mavzular tarkibi, ularning bir xilligi yoki
qarama-qarshiligi, xarakteri va m azkur xaraktcrga erishish vositalaridan foydalanish
m alakalariga ega b o ‘lishi kerak solfedjioning nazariy va amaliy ahamiyati;
- turli xil m ajor va m inor gam malar, kvarta-kvinta doirasi, intervallar, akkordlar,
xalq ladlari, transpozitsiya, tonnailiklar pog'onadoshligi, xromatizm, xromatik
gamma, m odulyattsiya va o g ‘ishm a, kuyni ayrim elementlar o ‘zaro musobatlari,
ko'pincha xalq m usiqa ijodidan keng o 'rin olgan lad-garmonik vositalarining
qonuniyatlari, asarning ibora, ju m la va boshqa qism larga b o ‘linishi haqida bilishi
turli hildagi m ajor va m inor gam malar, intervallar, akkordlar, xalq ladlarini kuylash