•davr nashriyoti t o s h k e n t

Kotelnikov  (1872-1944)  to ­

monidan  1911-yilda  yaratildi. 

Uning  aytishiga  qaraganda 

sam olyot  uchuvchilari  uchun 

safar  xaltasiga  solingan  pa­

rashut  g'oyasi  unga  ...  teatr-

Qubba stropalarga tasmalar 

orqali birlashtiriladi

---

da,  uning  hamrohi  kichkina, 

nozik  ayollar  sumkachasi- 

dan  katta  tivit  ro'molni  ola- 

yotganini  ko'rganida  kelgan.

Dastlab  Kotelnikovning  ixti- 

rosi  beso'naqay  ko'rinishda 

bo'lgan.  Silindr  shaklidagi 

qattiq  sumka  tunukadan  q i­

lingan.  U  qo'pol  va  noqulay 

edi,  biroq  eng  muhimi  para­

shut sinov  paytida  ishonchni 

oqladi.  Shundan  keyin,  sum- 

kali  parashutlar «llya  Muromes»  rus  bom bardim onchi  samolyotlari 

ekipajlarining  m ajburiy  anjomlari  safiga  kiritildi,  ular  fyuzelyajning 

maxsus  bo'lim ida saqlanardi va sam olyot avariyaga uchragan taq- 

dirda  uni  tark etishga to'g 'ri  kelganda  ekipaj  a ’zolari  ularni  kiyardi. 

To'g'ri,  real  harbiy  vaziyatda  bunday  qutqaruv  vositasidan  ko'rila- 

digan  naf  unchalik  ham  katta  emasdi,  chunki  parashut  bilan  sak­

rash  uchun tayyorgarlik juda uzoq vaqt davom  etardi.  Ixtironi tako- 

millashtirish zarur edi.

Birinchi  jahon  urushidan 

keyin 

yumshoq 

sumkaga 

joylashtirilgan 

parashutlar 

paydo  bo'ldi.  Kabinada  pa­

rashut joylashtirilgan  sumka 

uchuvchi  o'tiradigan  o'rindiq 

vazifasini  o'tardi.  Dumaloq 

qubbali  bunday  konstruk- 

siyali  parashutlardan  foyda­

lanish  birinchi  reaktiv sam o­

lyotlar 

paydo 

bo'lguniga 

qadar davom etdi.

Birinchi 

jahon 

urushi  bosh Ian- 

masdan  sal  oldin 

sumkaga 

joylashtirilgan 

parashutlarni  tayyorlash  bo'yi­

cha  litsenziyani  xorijga  sotish- 

ga  to'g'ri  keldi.  Shu  sababli  rus 

uchuvchilari  fransuzlar  tom oni­

dan ishlab  chiqarilgan parashut­

larni oldilar

Parashut qubbasi

---