Qo'nish uchun maxsus moslamalar
Oddiy samolyotga tez-tez oldindan tayyorlab qo'yilmagan joy: qor,
muz, botqoqli tundradan uchib ketishga yoki kelib qo'nishga to'g'ri
keladi. Oddiy g'ildiraklar buning uchun qo'l kelmaydi: ular qulab
tushadi. Konstruktorlar buning uchun bir necha xil tipdagi maxsus
shassilarni taklif qilishdi. Chuqur, yumshoq qorga qo'nish uchun
apparatni chang'ilar bilan jihozlash mumkin. Bu bilan muammo-
ni hal qilish mumkindek tuyuladi, go'yoki. Biroq bir vaqtning o'zida
bir necha muammo yuzaga keladi. Og'ir samolyotga og'ir, mustah
kam, katta chang'i talab etiladi, o'z-o'zidan ma’lumki bunday kat
ta chang'ini parvoz vaqtida yig'ishtirib bo'lmaydi - u zararli qarshi
likni yuzaga keltiradi, natijada tezlik pasayadi, uzoqqa va balandga
ko'tarilish qiyinlashadi. Ikkinchidan, chang'ilar bilan jihozlangan sa
molyot odatdagi beton yoki grunt yotqizilgan qo'nish yo'lagiga qo'na
olmaydi, uning uchun maxsus qor bilan qoplangan aerodrom kerak
bo'ladi. Va nihoyat, chang'i bilan jihozlangan samolyot qorda harakat
qilganida uning manyovr qilishi qiyinlashadi: ba’zan mashinani burib
olish uchun butun boshli komanda talab etiladi, ular samolyotni dum
qismini ko'tarishadi va uni ko'pchilik bo'lib qo'lda burib qo'yishadi.
1940-yillarning oxirida amerikaliklar strategik bombardimonchi
kuchlar yaratdilar. Biroq ularni qurollantirish uchun B-29 va B-50
STATES A IR KR C E
B -50 sam olyotining gusenitsali shassisi
bom bardim onchilari
turardi, ularga to'liq
yonilg‘i
quyilganda
ham bu ularning So
vet Ittifoqiga kelib
yana qaytib ketishi-
ga yetmasdi. Oraliq
masofalarda yonilg‘i
quyib olish uchun
Shimoliy muz okea-
nining
muzliklarida
joylashgan aerodromlaridan foydalanish ko‘zda tutilardi. Og‘ir bom
bardimonchi muzga qo'nishi va uni teshib yubormasligi uchun uning
shassisining gruntga bo'lgan solishtirma bosimini pasaytirish talab
etilardi. Buning uchun maxsus gusenitsali shassi o'ylab topildi,
u odatdagi g'ildirakka qaraganda anchagina og'ir bo'lsa ham par
voz vaqtida yig'ishtirilar edi. Gusenitsa bilan jihozlangan B-29 hattoki
yupqa muz qatlamidan ham, tundra yuzasidan ham botib qolmas-
dan yoki qulab tushmasdan uchib ketishi va unga kelib qo'nishi
mumkin edi.
Havo to ‘ldirilgan yostiqli shassi bilan
jihozlangan « Pchyolka» A n-14 sam olyoti
Havo to'ldirilgan yostiqli univer
sal shassi samolyot qorin qismiga
mahkamlangan
elastik
rezina
aralashtirilgan materialdan qilin
gan «yubka»dan iborat. Uchishdan
oldin, kompressor orqali «yubka»ga
havo to'ldirila boshlanadi, u appa
ratni ko'taradi va samolyotni no-
tekis joylardan va to'lqindan ay
lanib o'tib, yerdan yoki suvdan bir
necha santimetrgacha siljishiga
imkon beradi.
Istalgan tekis
sathdan, h a tto
k i suvdan uchish im kon ini
be ru vch i havo to'ldirilgan
yo stiq li universal shassi
1939-yilda sove t m uhan-
dislari N. I. Yefremov va
A. D. N adiradzelar to m o n i
dan ishlab chiqilgan.
Do'stlaringiz bilan baham: |