Davolash va Tibbiy pedagogika fakulteti 5

Patogenez: 
 
Genital  endometrioz  murakkab  patogenezga  ega.  Ilmiy  tekshirishlarga  asoslanib,  kasallik  irsiy 
xarakterga ega ekanligi. Endometrioz rivojlanishida multifaktorial irsiyatiga ega. 
Endometrioz xar xil formalarida klinik kurinishlar: 

 
Kasallik uzoq cho‘zilishi bilan, progress jarayoni bilan xarakterlanadi. 

 
Asosiy simptomlardan og‘riq, menstruastiyadan oldingi kunlarda yoki menstruastiya paytida og‘riq 
paydo bo‘lishi yoki birdan kuchayishi; uzoq cho‘zilgan yoki og‘ir kechgan endometriozda og‘riq 
menstruastiya  tugagandan  keyin  xam  bezovta  qiladi.  Og‘riq  bachadon  bo‘yni  qin  qismida 
endometrioziga xarakterli emas. 

 
Kasallangan  organ  o‘lchami  kattalashuvi  yoki  menstruastiya  paytida  va  oxirida  endometriozda 
ekstragenital o‘choqlar kuzatiladi. 
Endometrioz xar xil formalarida klinik ko‘rinishlar: 

 
Menstrual  funksiya  buzilishi  xarakterli  belgi  bo‘lib,  bu  oligomenoriya  tipida  kuzatiladi.  Ichki  va 
tashqi  endometriozda  buzilishlar  kuzatiladi  menorragik  pre  va  postmenstrual  qonli  ajralmalar 
menstruastiya ritmining buzilishi va boshqalar. 

 
Ichki  va  tashqi  endometriozda  bepushtlik  ko‘p  uchraydi.  Sababi  xar  xil:  anovulyastiya  kichik 
chanoqda spaechnыy prostess, endometriyda uzgarishlar va boshqalar. 
Nima uchun endometriozda bepushtlik kuzatiladi.? 
 
 
Agar  endometrioz  o‘choqlari  bachadon  naylarida  tuxumdonda,  kichik  chanoq  devorlarda 
joylashgan bo‘lsa, stiklik qonli ajralmalar shu o‘choqlardan qorin bo‘shlig‘iga tushadi va kichik chanoq 
organlari orasida spayka hosil bo‘lishiga olib keladi. Bu o‘zi bachadon naylari o‘tkazuvchanligi buzadi, 
natijada bachadon naylariga tuxumdondan tuxum xujayra tutilishi kuzatilmaydi va spermatozoid bilan 
urug‘lanish bo‘lmaydi. Bundan tashqari endometriozda tuxumdonda follekula yetilish jarayoni buziladi 
va ovulyastiya shu bilan sariq tana funksiyasi xam zararlanadi. 
 
Endometriozda  maxsus  modda  ishlab  chiqariladi,  immunitet  buziladi  va  maxsus  xujayralar 
aktivlashtiriladi. (makrofinlar, leykositlar) ayrimlari spermatozond zararlanishini susaytiradi. Bu tuxum 
xujayra urug‘lanishini qiyinlashtiradi va homiladorlikni normal rivojlanishiga qarshilik ko‘rsatadi.  
Bu faktorlar shuni ko‘rsatadiki, endometrioz 5 – 33 % bepushtlikka sabab bo‘ladi. 
Endometrioz diagnostik usullari. 
 
 
Tashxis  asosan  klinik  simptomlarga  qarab  va  ginekologik  ko‘ruvga  asoslanadi. 
Endometrioz  kasalligi  simptomlari  ko‘pgina  jinsiy  organ  kasalliklari  bilan  o‘xshashligi  (yallig‘lanish 
kasalliklari  bachadon  va  tuxumdon  o‘smalari)  tufayli  diagnoz  ko‘yishda  ko`pgina  maxsus  tekshirishlar 
(UZI diagnostika, laparaskopiya, GS va GSG) o‘tkaziladi. 
Diagnostika. 
  Jinsiy  organlar  endometriozni  aniqlash  qiyin  masala  xisoblanadi.  Keyingi  yillarda 
endoskopik  usullarni  ishlab  chiqarilishi  bu  kasallik  xaqidagi  bilimlarning  rivojlanishi  bu  kasallik 
diagnostikasini osonlashtirildi. 

---

152