Davolash va Tibbiy pedagogika fakulteti 5

 
Operatsiyaga kursatmalar. 

---

125 
 
     1. Anemiyaga olib keluvchi menustratsiyani  uzok  va   ko`p  kelishi  yeki asiklik  qon  ketishlar  ko`p 
xollarda  bachadon  miomasi  va  endometriy  raki  qo`shilib  kelganligi  uchun  endometriy  xolatini  aniqlash 
zarur. 
     2.  Katta  ulchamdagi  o`sma  (12  xavftalik  homiladorlikdan  katta)  xatto  shikoyatlari  bulmasa  xam. 
Bunday ulchamdagi o`smalar kichik chanoq va qorin bushligidagi anatomik  munosabatni buzib, ko`pincha 
buyraklar funksiyasini buzilishiga olib keladi. 
     3.  12-13  xaftalik  homiladorlik  xajmidan  katta  o`sma.  Kushni  organlarini  bosib  kuyish    simptomlari 
(siydik  ajralishining  kuchayishi, defekatsiya  aktining buzilishi)paydo bo`lganda. Bu xolda siydik ayiruv 
sistemasi tekshirilganda siydik passaji buzilishi, gidronefroz va giroureter aniqlanadi. 
     4.  O`sma  usishi.  Fakat  shuni  xisobga  olish  kerakki  menstruatsiyadan    oldin  bachadon    qon    bilan  
tulishuvi  xisobidan  o`sma  bir  muncha  kattalashuvi  mumqin.  Agar  bachadon  kattalashuvi  8-10  xaftalik 
homiladorlikka teng bulsa operatsiyaga  shoshilish  tavsiya kilinmaydi. Bunday xollarda agar qon ketishlar 
bulmasa  bemorga  qonservativ    davo    buyurib,  dispanser    nazoratida  kuzatiladi.  Agar  o`sma    usib    12-13  
xaftalik homiladorlik ulchamiga yetsa operativ davo kilinadi. 
     5. Qorin parda  ostidagi oekchadagi tugun. O`smaning oekchada buralib kolishi zudlik bilan operatsiya 
o`tkazishni talab qiladi. Shu  boisdan  xam bunday tugunlarni tashlash urinlidir. O`sma oekchasida buralib 
kolganda tipik utkir qorin manzarasi yuzaga keladi. Bu o`sma oziklanishining buzilishi bilan bog`liq. Ya‘ni 
shish, qon kuyilish keyin nekroz va yiringlanish yuzaga keladi. Qin orqali kurilganda bachadondan aloxida  
bo`lgan    o`sma    paypaslanib,  paypaslaganda  kesqin    og`riqli    bo`ladi.  Qaysikim    uni  ovarial  hosila  deb 
kabul  qilish  mumqin,  unday  dagnostik  xatolar    prinsipial    axamiyatga  ega  emas.  Bemorning  utkir  xolati 
baribir operatsiyaga muxtoj bo`ladi. 
     6. Miomatoz tugun nekrozi. Nekrotik uzgarishlar o`sma  oziklanishining buzilishiga asoslangan. Aseptik 
nekrozda  infeksiya  gemotogen  yeki  limfogen  yul  bilan  tushishi  mumqin.  Ba‘zi  xollarda  infeksiya  
ichaklardan    o`tadi,  ko`pincha  appendeksdan.  Nekroz    natijasida  to`qimalar  eriydi.  Bazida  suyo`q  yeki 
yarim  suyo`q  saklanmalar  bilan  tulgan  bushliklar  hosil  bo`lib,  bachadon    kistasi  hosil    bo`lishi  mumqin. 
O`sma nekrozi uning tez usaetganligi to`g`risidagi fikrga olib keladi. Kam xollarda kuruk nekroz rivojlanib  
keyinchalik  o`sma  to`qimasiga  tuzlar  utirib  qoladi.  Bunda  kalsifirlangan  bachadon  miolimasi rivojlanib  u 
yegoch  kattikligiga  ega  bo`ladi  va  qorin  bushligi  obzor  rentgenogrammasida  yaxshi  kurinadi.  Bunday 
bemorlar  operatsiyaga  muxtoj  bulmaydilar.  Bachadon  miomasi  nekrozida  utkir  og`riqlar,  qorin  old  
devorining  taranglashuvi,  tana    xaroratining    oshishi    va  leykotsitoz  kuzatiladi.  Ko`pincha  miomaning 
shillik osti tugunlari nekrozga  uchraydi. Interstisial va  qorin  parda ustidagi tugunlar homiladorlik vaktida, 
tug`ruqdan keyingi yeki abortdan keyingi davrda nekrozlanadi. Bunday xollarda diagnostika kiyinchiliklar 
tugdirmaydi. Qin orqali kurilganda bir kancha miomatoz tugunlar aniqlanib, shulardan biri kesqin og`riqli  
bo`ladi.  Bemorlar  shoshilinch  operatsiyaga    muxtoj    bo`ladilar.  Operatsiya    uz  vaktida  bajarilmasa, 
nekrozlangan tugun yiringlanib qorin bushligiga  yeriladi  va  tarkok peritonit rivojlanadi. 
     7.  Submukoz  bachadon  miomasi.  Ular  bemorni  anemizatsiyaga  olib  keluvchi  kuchli  qon    ketishlarni  
chakiradi. Bunda bachadon katta ulchamlarga yetmaydi, leqin ba‘zi xollarda bir oz kattalashadi. Bemorlar 
shoshilinch  operatsiyaga muxtoj. Kesqin tulgoksimon og`riq-lar va kuchli qon ketishlar bilan kuzatiluvchi 
tugiluvcht miomada  shoshilinch  operatsiya  kilinadi. Buxolatda  xuddi tug`ruqlardagidek bachadon bo`yni 
tekislanishi va ochilishi kuzatiladi. Tugun bachadon bo`ynini tuldiradi yeki qinga tugiladi. 
     8. Intraligamentar joylashgan  miomatoz tugunlar. Ular nerv chigallarini bosib kuyishi natijasida kuchli 
og`riqlarga va siydik  yo`lini  bosib kuyishi natijasida buyraklar funksiyasining buzilishiga olib keladi. 
     9. Bachadon bo`yning qin kismida chikuvchi bachadon  miomasining  bo`yin tugunlari. 
     10. Jinsiy a‘zolardagi boshqa patologik uzgarishlar: 
     -  endometriyning residirlovchi giperplaziyasi 
     -  tuxumdon o`smasi 
     - bachadon tushishi va chikishi bilan qo`shilib kelgan bachadon miomasi. 
     11.  Bepushtlik.  Operatsiya  zarur    bo`lganda    bepushtlikga    olib    keluvchi  boshqa  faktorlar    yo`qligini 
aniqlash va miomatoz tugun joylashuvini aniq baxolash kerak bo`ladi. 

---

126 
 
     Agar  tugunlar    bachadon  naylari  burchagiga  yaqin  joylashgan  bulsa  bepushtlikka  sabab  bo`ladi. 
Bepushtlikdagi  operatsiya  masalasi  ko`pincha  30  yeshdan  katta    ayollarni    tekshirganda  yuzaga  keladi. 
Ularda  anovulyatsiya  bo`lishi  urinlidir.  Eriga  bog`liq  bepushtlik  yo`qligini  aniqlash  kerak.  Xamma 
faktorlarni xisobga olgan xolda nisbiy kursatmalarga asosan operatsiya bajariladi Xar doim xam generativ 
funksiya tiklanishi kuzatilmaydi.