Davlatov Akbarali Xaydarali o’g’li

4. Venchur kapitali va investitsiyalar bozori
Venchur kapital firmasining bosh sheriklari va boshqa investitsiya mutaxassislari ko'pincha "venchur kapitalistlari" yoki "VC" deb nomlanadi.
Venchur kapitalislari turli xil ish faoliyatlaridan kelib chiqishlari mumkin, lekin ko’p hollarda venchur kapitalistlari operatsion yoki moliya sohasiga mansub yo’nalishlarda ish yuritgan bo’ladilar. Operatsion ma'lumotga ega bo'lgan venchur kapitalistlar, kompaniyalarning sobiq muassislari yoki boshqaruv maslahatchisi bo'lib xizmat qilgan bo’ladilar. Moliyaviy ma'lumotlarga ega bo'lgan venchur kapitalistlar esa investitsiya banki yoki boshqa korporativ moliyalashtirish tajribasiga ega bo’ladilar. Bosh Sherik (General Partner) - ular venchur kapital firmasini boshqaradilar va fond nomidan investitsiya qarorlarini qabul qiladilar.
Bosh sherik, odatda, Venchur kapitali fondidagi hissasini ko'rsatish uchun 1-2 foizigacha shaxsiy kapitalini qo’shadi. Venchur Sheriklar – venсhur sheriklari potentsial investitsiya imkoniyatlarini amalga oshirish uchun fondni mablag’ bilan taminlaydilar va odatda faqat ular ishtirok etgan investitsiya bitimlari uchun daromad kompensatsiyasini oladilar.
Investitsiya ishlari bo’yicha direktor (principal) - bu o'rta darajadagi investitsiya masalalari bo’yicha ish lavozimi va ko'pincha " partner-track" pozitsiyasi deb hisoblanadi. Investitsiya ishlari bo’yicha direktor menejer lavozimidan ko’tariladilar yoki boshqa sohada mutanosib tajribaga ega bo'lgan, masalan, investitsiya banki, menejment bo'yicha konsalting yoki venchur kapitali fonding faoliyati bilan bog’liq bo’lgan boshqa sohada tajribaga ega mutaxassis hisoblanadilar.
Investitsiya ishlari bo’yicha menejer (associate) – bu odatda venchur kapital firmasidagi eng kichik lavozim sanaladi. Bir necha muvaffaqiyatli -yillardan so'ng, menejer "yetakchi menejer" va investitsiya ishlari bo’yicha direktor lavozimiga ko'tarilishi mumkin. Menejerlar ko'pincha 1-2 -yil davomida boshqa, masalan, investitsiya banki yoki menejment bo'yicha konsalting kabi sohalarda ishlagan mutaxassislardir. Analitik (Analyst) – ba'zi hollarda, venchur kapitali firmasi ilgari tegishli tajribaga ega bo'lmagan yangi bitiruvchilar uchun tahlilchi ish lavozimini taklif qilishi mumkin.
Venchur fondlarining tizimi Aksariyat fondlar uchun sarmoyalar davri odatda 3 -yildan 5 -yilgacha davom etadi, shundan so'ng asosiy portfeldagi investitsiyalarni boshqarish va investitsiyalarga qo’shimcha mablag’ kiritishga e'tibor qaratiladi. Ushbu model 1980-yillar davomida Kremniy vodiysidagi muvaffaqiyatli fondlar tomonidan texnologik tendentsiyalarga keng miqyosda sarmoya kiritish uchun, lekin faqat ko'tarilish davrida firma yoki uning mahsulotini boshqaruv va marketing xavfini kamaytirish uchun ishlab chiqilgan. Bunday fondda,sarmoyadorlar fondni dastlab sarmoya etilmagan, ammo, belgilangan miqdordagi mablag' bilan ta'minlaydilar va keyinchalik venchur kapitali fondni tomonidan investitsiyalar kirita boshlagandan so’ng ushbu mablag’lar "chaqirib olinadi". Kapital chaqiruvida ishtirok etmagan cheklangan sherik (yoki investor) uchun katta miqdordagi jarimalar mavjuddir. Ventur kapitalistlari fond uchun cheklangan sheriklardan pul yig'ishlari uchun bir oydan bir necha yilgacha vaqt ketishi mumkin. Barcha pul yig'ilgan paytdan so’ng, fond yopiq deb e’lon qilinadi va 10 yillik umr boshlanadi. Jamg'armaning yarmi (yoki boshqa bir qismi) to'planganda ba'zi fondlar qisman yopiladi. Vintaj -yili odatda fond yopilgan yilni anglatadi va taqqoslash uchun VC fondlarini ajratish vositasi bo'lishi mumkin. Investorlar nuqtai nazaridan fondlarlar quyidagi turlarda bo'lishi mumkin: (1)an'anaviy - bu yerda barcha investorlar teng talablarda sarmoya kiritadilar; (2)assimetrik - bu yerda har bir investor har xil talablarga ega.