Davlatiy moliya

8-rasm. Zamonaviy moliyaviy bozorning eng umumiy ko‘rinishi 

Qarz  instrumentlari,  shuningdek,  qarzni  uzish  muddati  asosida  ham 

klassifikatsiyalanadi.  Qisqa  muddatli  qarz  majburiyatlari  bozori  pul  bozori 

nomiga ega. Uzoq muddatli qarz majburiyatlari va aksiyalar bozori esa  kapital 

bozori deb nomlanadi. 

Pul  bozorida,  asosan,  yo  xususiy  sektorning  ishonchli  qarz  oluvchilari 

tomonidan  yoki  davlat  tomonidan  chiqarilgan  foizli  qimmatli  qog‘ozlar  kabi 

instrumentlar aylanadi. 

Zamonaviy pul bozorlari uchun global integratsiya

 

va likvidlik o‘ziga xos 

xarakterga  ega.  Aktivning  likvidlik  darajasi  uni  pulga  konvertatsiya  qilinish 

jarayonining oddiyligi, xarajatlari

 

va tezligiga bog‘liq holda aniqlanadi. 

Aksiya  –  bu  firma  mulkdorlari  tomonidan  uning  aktivlari  qismiga 

qo‘yiladigan  talabdir.  Korxona  kapitali  ulushiga  egalik  qilishdan  dalolat 

beradigan  qimmatli  qog‘ozlar  AQShda  oddiy  aksiyalar,  Buyuk  Britaniyada 

aksiyalar  deb  ataladi.  Aksiyani  sotib  olish  va  sotish  fond  bozorida  amalga 

oshiriladi.  Har  bir  oddiy  aksiya  boshqa  aksiyadorlar  bilan  firmaning  mulkidagi 

qismda (yoki ulushda) baravarligini bildiradi. 

Oddiy vaziyatlarda har bir aksiyaga bir xil miqdordagi foyda va korxonani 

boshqarish masalalari bo‘yicha qaror qabul qilish uchun bitta ovoz berish huquqi 

to‘g‘ri  keladi.  Biroq,  ayrim  korxonalar  muomalaga  oddiy  aksiyalarning  ikki 

toifasini  chiqaradilar.  Ulardan  biri  aksiyadorga  ovoz  berish  huquqini  beradi, 

boshqasi esa bermaydi.  

Oddiy aksiyalar korxona aktivlariga qoldiq talablarni ifodalaydi. Bunday 

aksiya egalari firmaning, u tomonidan barcha qolgan moliyaviy majburiyatlarni 

bajarganidan so‘ng qolgan istalgan aktivlariga huquqi bor. Masalan, agar firma