Davlatimizning yosh avlodni tarbiyalash va sog’liqni himoya qilish yo’lida olib borayotgan ishlari reja

YUQUMLI KASALLIKLARNING UMUMIY XUSUSIYATLARI


REJA:


1. YUQUMLIM KASALLIKLAR TASNIFI
2. ICHAK INFEKSIYALARI
3. NAFAS YO’LLARI INFEKSIYALARI
4. QON ORQALI O’TADIGAN INFEKSIYALAR
5. TASHQI QOPLAM VA TURLI YO’LLAR BILAN YUQADIGAN INFEKSIYALAR

Yuqumli (infeksion) kasallik aslida lotincha "infecio" so'zidan olingan bo'lib, "ifloslanish" ma'nosini bildiradi. Inson organizmi (makroorganizm) bilan kasallik quzg'atuvchi mikrob (mikroorganizm) ning ma'lum sharoitda o'zaro ta'siri oqibatida yuzaga keladigan o'zgarishlar infeksion jarayon deb ataladi. Bu jarayon kasallik alomatlari ko'rinishida namoyon bulsa, u yuqumli kasallik deb yuritiladi. Xastalik alomatlari yaqqol, yoki biroz sezilarli darajada ifodalangan bo'lishi mumkin. Qanday darajada ifodolanishidan qat'iy nazar, yuqumli kasallik bemor organizmida chuqur patofiziologik, immunologik va funksional o'zgarishlar paydo bo'ladi.

Ba'zi xollarda kasallik mikroblariga inson organizmi befarz qaraydi. Mikrobga nisbatan immunaallergnk javob reaksiyasi rivojlanmaydi. Kasallik alomatlari bo'lmaydi. Mikrob esa, ma'lum va o'rtacha biror a'zoga joylashib olib, faqat laboratoriya tekshiruvidagina aniqlanadi. Masalan, difteriya tayoqchasi yoki meningokokklar odam tomog'ida ma'lum muddatgacha topilib tursa ham, kasallik alomatlari bo'lmasligi mumkin. Bunday holat bakteriya tashuvchanlik holati deyiladi. Odamda kasallik qo'zg'atuvchi mikrob bir marotabagina topilib, kasallik kuzatilmagan holat tranzitor (tasodifiy organizmga tushdi-yu, chiqib ketdi) bakteriya tashuvchanlik deb hisoblanadi.
Yuqumli kasalliklarniig o'ziga xos xususiyatlari mavjud. Ular Quyidagilardan iborat:
1. Barcha yuqumli kasalliklar bemor yoki bakteriya tashuvchilardan atrofdagi sog'lom kishilarga yuqishi mumknn. Kasallikning atrofdagalarga yuqish ehtimoli kasaldik turita va kechish davriga bog'liq.
2. Yuqumdi kasalliklarda o'ziga xoslik mavjud har bir kasallik ma'lum turdagi patogen mikrob tomonidan quzg'otiladi. Masalan, difteriya (bo'g'ma) ni difteriya tayoqchaasi, qizamiqni - qizamiq virusi, vaboni - vabo vabrioni qo'zg'atadi hyech qachon vabo vibrioni difteriyani qo'zg'atmaydi, yoki aksincha ham bo'lmaydi).
3. Yuqumli kasalliklar kechishida ma'lum davriylik kuzatiladi. Patogen mikrob odam organizmiga tushganidan sung ma'lum muddatgacha kasallik alomatlari ko'rinmaydi. Uni yuqumli kasallikning yashirin (inkubatsion) davri deb ataladi. Bu davr muddati turli kasalliklarda turlicha bo'ladi. Masalan, grippda bir necha soatdan 2 kungacha, ich terlamada 2-3 hafta va hokazo. Keyingi davr kasallik alomatlari namoyon bulgan davr hisoblanadi.
Unda kasallikning umumiy alomatlari ham, har bir xastalikning o'ziga xos bo'lgan klinik alomatlari ham yuzaga chiqadi. Bu belgilar dastlab paydo bo'ladi (prodromal davr), rivojlanib