Davlat va huquq nazariyasi fanidan oraliq nazoratga javob

---

Davlat va huquq nazariyasi fanidan oraliq nazoratga javob

“Davlat mexanizmi muayyan obyektiv tamoyillar asosida amalga oshiriladi, bu esa

jamiyatni davlat tomonidan idora etishning samaradorligini ta’minlash kafolatlari

hisoblanadi. Qonun chiqarish va ijro etish  vakolatlari ayni bir shaxs qo’lida yoki

ayni bir organ ixtiyorida jamlangan bo’lsa, erkinlik mavjud bo’lmaydi, zero davlat

boshlig’i   yoki   parlament   noto’g’ri   qonunlar   qabul   qilishi   yoki   ulardan   turli

maqsadlarda foydalanishi mumkin. Shu sababli hokimiyatlar bo’linish prinsipiga

amal qilinishi lozim. Hokimiyatlar bo’linishi uchala hokimiyatning muvozanatini,

tengligi   hamda   ularning   o’zaro   tiyib   turishini   va   qarama-qarshi   ta’sir   etishini

ta’minlovchi tizimdir.”

Hokimiyatlar bo’linish prinsipining mazmun va mohiyatini atroflicha yoriting.

---

Javob

Ushbu kazusni yechishda irac texnikasidan foydalanmiz.

1.Davlat mexanizmi tushunchasi va mohiyati.

2.Davlat mexanizmining tashkil etilishi va faoliyat prinsipi.

3.Davlat organi tushunchasi va turlari 

4. Muammoli vaziyatga umumiy xulosa.

Davlat   hokimiyatini   amalga   oshirish   tarixning   barcha   bosqichlarida   dolzarb

muammo bo'lib kelgan va hozir ham ushbu muammo qisman saqlanib qolmoqda.

Davlat   hokomiyatining   birlashuvi   va   davlatni   tashkilot   sifatida

rasmiylashtirilganligi bu uning institutsiyaviy elementi hisoblanadi.

Davlat mexanizmi bu davlatda o'z hokimiyatini amalga oshirish imkonini beruvchi

tashkiliy moddiy kuchdir. Davlat mexanizmi har doim o'z oldiga davlat uchun

asosiy   bo'lgan   maqsad   va   vazifalarni   ma'lum   vaqtda   ado   etishni   qo'yadi.

Mamalakatimizda   hozirgi   kunda   amalga   oshirilayotgan   siyosiy,   huquqiy   va

ijtimoiy   islohotlarda   davlatning   roli   va   uning   mexanimzning   o'rni   beqiyosdir.

Xuddi shunday davlat mexanizmi oldida ijtimoiy, iqtisodiy va siyosiy vazifalarni

bajarish maqasadida bir qancha davlat organlari yagona bir tizimga birlashadi.

Davlat o'z hokimiyati amalga oshirish imkonini beruvchi tashkiliy moddiy kuch-

bu davlat aparatidir.

                  Davlat mexanizmi pog'onama pog'ona (ierarxik) tizimga asoslangan

hisoblanadi,   ya'ni   davlat   mexanizmini   piramida   shakliga   qiyoslaydigan   bo'lsak

yuqori turuvchi vazirliklarning vakolati quyida turgan vaxirliklardan ancha yuqori

bo'ladi va yuqorida turgan vazirlik quyidagi vazirlikka kerakligicha ta'sir o'tkaza

oladi.   Yuqorida   turuvchi   vazirlik   bergan   buyruqlarini   quyi   pog'onada   turgan

vazirliklar   bajarishga   majburdirlar.   Misol   tariqasida   oladigan   bo'lsak   Vazirlar

---

Mahkmasining   qarorini   vazirliklar   va   davlat   qo'mitalari,   joylardagi   mahalliy

organlar va hokimliklar bajarishga majburdirlar.

             Ma'lumki davlat aparatining tashkil etilishi va o'ziga xos faoliyat yuritishi

muayyan   rahbariy   g'oyalar   tizimlar   qoidalar   ya'ni   prinsiplar   asosida   amalga

oshiriladi.   Ushbu   prinsiplar   davlat   mexanizmining   to'g'ri   va   aniq   faoliyat

yuritishida muayyan yo'llanma beruvchi vazifani o'taydi. Bundan tashqari mazkur

prinsiplar   davlat   aparatining   harakat   doiradi   va   mezonini   aniq   belgilab   beradi

davlat mexanizmi faoliyati va uni tashkil etishning asosiy prinsiplari quyidagilar:

1. Hokimiyat vakolatlarining taqsimlanish prinsipi 

Ma'lumki dunyodagi barcha davlatlar kabi bizning mamlakatimizda ham mazkur

prinsip   uchga   bo'linadi   QONUN   CHIQARUVCHI   IJRO   ETUVCHI   va   SUD

HOKIMIYATI-   davlat   hokimiyatining   uch   asosiy   tarmog'i.   Hokimiyatlar

yaqsimlanishing   yuridik   ma'nosi   buyuk   fransuz   marifatparvari   SH.L.

MONTESKEning "QONUNLAR RUHI HAQIDA" nomli o'zining shaxsiy asarida

quyidagicha ifodalanadi "adolatli qurilgan dunyoda hokimiyat yagona emas, balki

aksincha bir-biriga tobe bo'lmagan uchta hokimiyat qonun chiqaruvchi ijro etuvchi

va sud hokimiyati mavjud bo'lishi shart. Ularning har qanday korinishida biror bir

organ yoki shaxs qo'lida mujassamlashishi umumiy manfaatlarga putur yetkazadi,

suiste'molliklarga   olib   keladi   va   shaxsning   siyosiy   erkinliklari   bilan   aslo

kelishmaydi". 

                             Hokimiyatlar taqsimlanishi uch jihat yoki uch darajada:  

funksional,

institutsiyaviy  

va    

shaxsiy   darajada

  namoyon   bo'ladi.   Funksional   bo'linish

erkinlikni   ta'minlash   uchun   majburlash   to'g'risidagi   qarordan   davlat   majburlash

to'g'risidagi   qarorni   farqlash   kerak.   Mazkur   funksiya   majburlash   kuchiga   ega

ammo   o'z   navbatida   kuch   ishlatish   bo'yicha   normativ   yoki   individual   qarorlar

chiqarmasligi shart

. Institutsional bo'linish

 qonun chiqaruvchi, ijro etuvchi va sud

hokimiyatini bajarish bir shaxs yoki muassasa qo'lida jamlanmasligi kerak. Sud

hokimiyatini   qonun   chiqaruvchi   hokimiyat   bilan   qo'shib   borishning   mumkin

emasligiga shubha yo'q. Shaxslar bo'yicha bo'linish. Qonun chiqaruvchi organlar

---

tarkibiga   ijro   etuvchi   hokimiyat   xodimlari   va   sudyalar   kirmaydi   ya'ni   qonun

kuchiga ega bo'lgan qarorlarning bo'lg'usi ijrochilari deputat bo'lib saylanishlari

mumkin emas. Biroq hukumat a'zolari bir vaqtning o'zida parlament deputatlari

bo'lgan   parlamentar   mamlakatlarda   bu   prinsip   amal   qilmaydi.   Ayni   paytda   bu

holatni hokimiyat bo'linish prinsipining buzilishi deb ham bo'lmaydi, chunki bunga

parlamentar   tipdagi   mamlakatlarning   qat'iy   farqlanishi   sifatida   qarash   to'g'ri

bo'ladi.  

Demokartizm  

prinsipi.   Shubhasiz   davlat   mexanizmi   tashkil   etilishi

demokratik prinsip asosida amalga oshadi, chunkindavlatning qonun chiqaruvchi

organlari   xalq   tomonidan   saylash   asosida   amalga   oshadi

.   Oshkoralik   prinsipi

davlat   apparatiga   kiruvchi   organlar   o'z   faoliyatini   oshkoralik   tamoyili   asosida

amalga   oshiradilar.  

Qonuniylik  

prinsipi     o'z   nomidan   ma'lumki   mazkur   prinsip

qonun   yo'li   bilan   amalga   oshiriladi.   Asosiy   bo'g'in   bo'lgan   qonun   chiqaruvchi

organ- Oliy Majlis, ijro etuvchi organ - Vazirlar Mahkamasi va sud organlari- Oliy

sud   va   Konstitutsiyaviy   Sud   to'g'risida   O'zbekiston   Respublikasining   tegishli

qonunlar   qabul   qilindi.  

Professionalizm  

prinsipi-   davlat   xizmatchilari   o'z

sohalarining   yetuk   mutaxasislari   bo'lib   ular   maxsus   malaka   va   bilimga   yetarli

tajriba va amaliy o'quvga ega bo'lgan xodimlar hisoblanadi.

                       Davlat mexanizmining dastlabki va eng muhim tarkibiy elementi

davlat organidir