Davlat uzb p65

16- topshiriq.
She’rni ifodali o‘qing, undagi ma’nodosh va zid
ma’noli so‘zlarni aniqlab, ma’nolarini izohlang.
Barcha shodlik senga bo‘lsin,
Bor sitam, zorlik menga.
Barcha dildorlik senga-yu,
Barcha xushtorlik menga.
Sen mening jonimni olgin,
Men sening darding olay.
Barcha sog‘liq senga bo‘lsin,
Barcha bemorlik menga...
Bu jahonning rohatin ol,
Bor azobin menga ber.
Senga bo‘lsin barcha orom,
Barcha bedorlik menga.
Senga bo‘lsin nurli kunduz,
Menga qolsin qora tun.
Barcha gulshan senga bo‘lsin,
Bor tikanzor menga...
Senga she’rni bitsin Erkin,
Yirtib otmoq o‘z ishing.
Kasbi inkorlik senga-yu,
Aybga iqrorlik menga.
Erkin Vohidov
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

24
Nutqning mantiqiyligi
Nutqda so‘zlar va gaplar o‘rtasidagi ma’noviy-maz-
muniy aloqalarning ifodalayotgan fikrdagi mantiqiy
mohiyat va uning rivojlanib borishiga mos kelishi
nutqning mantiqiyligi
sanaladi.
Nutqning mantiqiyligi quyidagilarni taqozo etadi:
– mantiqiy tafakkur qoidalarini bilish;
– bir fikrni ikkinchisiga bog‘lay olish va bu orqali
fikr izchilligini ta’minlash;
– tushuncha va fikrlar o‘rtasidagi munosabatlarning
mantiqiyligiga erishish;
– o‘z fikrini asoslay bilish, uning to‘g‘riligini dalillar
bilan isbotlash;
– bildirilayotgan fikrlar o‘rtasida ziddiyat bo‘lmas-
ligiga erishish;
– so‘zlarning ma’noviy-mazmuniy mohiyati, ular-
ning gapda o‘zaro bog‘lanish xususiyatlari va tartibini
bilish, jumla va gaplarning fikr mazmuni bilan muvofiq
bo‘lishiga erishish;
– mantiqan bir-biriga zid, o‘zaro aloqador bo‘l-
magan tushunchalarni ifodalovchi so‘zlarni nutqda
qo‘llamaslik va shu kabilar.
10- mashq. 
Maqol va hikmatlarni daftaringizga ko‘chiring, ular
mazmunidagi mantiqiy bog‘liqlikni asoslang.
1. Shamol bo‘lmasa daraxtning uchi qimirlamaydi.
2. Tilingni yaxshi ishlatsang, qurolidan yaxshi foy-
dalanadigan ovchi kabi bo‘lasan. 3. Til ravshanligi – tafakkur
ravshanligining natijasi, ravshan fikr esa muqarrar
ravshan shaklni taqozo etadi. 4. Fikrdagi qusur so‘zdagi
xatolarni vujudga keltiradi, so‘zdagi kemtiklar esa ishdagi
xatolarni keltirib chiqaradi. 5. Usta ko‘rmagan shogird
har maqomga yo‘rg‘alar. 6. Ipni har qancha bo‘yagan
bilan ipak bo‘lmaydi. 7. Nonni katta tishlasang ham,
gapni katta gapirma.