Davlat tuzilishi tushunchasi va shakllari

Ma'muriy – hududiy tuzilish – davlat tuzilishi tushunchasining tarkibiy qismi bo`lib, davlat o`z vazifa va funksiyalarini bajarishi uchun, muayyan cheklangan hududini ma'lum bir hududiy (ma'muriy-hududiy) bo`laklarga bo`linishini tushunish lozim. Ushbu hududiy bo`laklarda davlat apparati mahalliy organlarining strukturasi tuziladi. Shuning uchun davlatning hududiy tuzilishini, ma'muriy-hududiy tuzilish deb ataymiz.

Davlatni hududiy jihatdan tashkilashtirish o`z maqsadi va vazifalariga ko`ra nafaqat ma'muriy-hududiy, balki:

iqtisodiy-hududiy (masalan, erkin savdo qiluvchi zonalar);

harbiy-hududiy (masalan, O`zbekistonda tashkil etilgan Toshkent, Markaziy, Shimoliy, Janubiy, Farbiy, Sharqiy harbiy okruglar);

siyosiy-hududiy (masalan, barqarorlikni saqlash va etnik masalalarni hal qilish uchun ajratiladigan mintaqalar);

ekologik-hududiy (masalan, Orol va Orol bo`yi ekologik inqiroz holatidagi alohida muhofozaga muhtoj bo`lgan yer kengligining quruqlik qismi va suv akvatoriyasi) shakllarda namoyon bo`lishi mumkin.^4[22]


Kichkina, mitta davlatlarning ba'zilarida umuman ma'muriy hududiy bo`linish amalga oshirilmagan, masalan, Okeaniyada joylashgan Nuara va Tuala, Monaka, San-Marino.

 

Federativ davlatlarda ma'muriy – hududiy birliklar o`zining muayyan hokimiyat organlari tizimiga, Konstitutsiya va qonunchiligiga, shuningdek, hududiy ramzlariga ega bo`ladi.