Davlat tomonidan belgilangan soliqlar, yig`imlar va boshqa majburiy to`lovlari



Download 224,86 Kb.
bet2/22
Sana25.03.2022
Hajmi224,86 Kb.
#508858
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   22
Bog'liq
Солиқ имтиёзлари ҳисобини юритиш Журабоев Мухаммадбобур

Soliqlarning iqtisodiy mohiyati davlatning yuridik va jismoniy shaxslar bilan yuzaga keladigan pul munosabatlari bilan xarakterlanadi. Bu pul munosabatlari obyektiv shartlidir va o`ziga xos ijtimoiy massadga - pul mablag`larining davlat ixtiyorida to`planishiga ega. Shuning uchun soliq suyidagi unga tegishli funksiyalar bilan birga iqtisodiy kategoriya sifatida saralishi mumkin:
· Fiskal - muayyan maqsadlarda foydalanish uchun byudjetga daromadlarning bir qismini olib qo`yish.
· Rag`batlantiruvchi - soliq imtiyozlari, sanksiyalari yordamida texnik taraqqiyot, kapital qo`yilmalar, ishlab chiqarishni kengaytirish masalalari hal qilinadi.
· Tartibga soluvchi - byudjetlar o`rtasidagi va byudjet tizimi ichidagi munosabatlarni tartibga solish.
· Taqsimlovchi va qayta taqsimlovchi. Soliq yordamida milliy daromad taqsimlanadi va qayta taqsimlanadi.
· Ijtimoiy - soliq imtiyozlari hisobiga ijtimoiy infratuzilma obyektlari qo`llab-quvvatlanadi (ayrim jismoniy va yuridik shaxslarni soliqdan ozod etish).
· Nazorat - soliqlar yordamida korxonalarning faoliyatini nazorat qilish, xarajatlar va foydani shakllantirish amalga oshiriladi.
Tartibga soluvchi va rag`batlantiruvchi funksiyalar iqtisodiy funksiyalar deb ataladi. Soliqlar funksiyasining bunday chegaralanishi maqsadli xarakter kasb etadi, chunki uning barcha funksiyalari bir-biri bilan chatishib ketadi va bir vaqtning o`zida amalga oshiriladi. Soliq kategoriyasi namoyon bo`lishining aniq shakllari qonun chisaruvchi hukumat organlari belgilaydigan soliq to`lovlari turlaridir.
Bugungi kunda soliq tizimi bozor munosabatlari boshlanishini mustahkamlashga amaliy ta`sir etish, tadbirkorlikni rivojlantirishga ko`maklashish va bir vastning o`zida aholining past daromadli qatlamlarining ijtimoiy qashshoslashish yo`liga to`sis bo`lib xizmat qilishga yo`naltirilgandir.
Soliqlar davlat faoliyatining barcha yo`nalishlarini moliyalashtirishning asosiy manbalaridan biri va davlatning ustuvor yo`nalishlarini amalga oshirishning iqtisodiy vositasidir. Iqtisodiyotni davlat tomonidan tartibga soliq davlat byudjetini shakllantirish, jamiyatdagi u yoki bu jarayonlarni soliqqa tortish vositasida rivojlantirishga ta`sir etish usulidir. Shunday silib, davlatning mavjud bo`lishi soliqlar bilan uzviy bog`lis, chunki soliq tushumlari - davlat iqtisodiy mustaqilligining bosh manbaidir.
Soliqlar, qarzlar bilan birga har qanday mamlakat mavjud bo`lishining manbaidir. Davlatning to`lov qobiliyati va jahon hamjamiyatidagi umumiy mavqei muayyan darajada uning byudjetidagi soliqlar va qarzlar ulushining nisbatiga bog`lisdir. Soliq tushumlari yetarli bo`lmagan hollarda davlat xorijiy davlatlarning kreditlariga murojaat qilishga, mamlakat aholisi o`rtasida qimmatli qog`ozlarni joylashtirishga (ichki qarz olish) va xorijiy investorlar uchun maxsus qog`ozlarni chiqarishga (tashqi qarz) majbur bo`ladi.
Dunyoda hech kim soliq to`lashni yoqtirmaydi, lekin birorta davlat ham soliqlarsiz yashay olmaydi. Soliq munosabatlari umumdavlat darajasida daromadlar tizimini yaratish ehtiyojlari mavjudligi sababli yuzaga keladi. Soliqlarsiz byudjet bo`lmaydi.
Iqtisodchi olimlar davlat soliq tizimining uchta turini ajratib ko`rsatadilar:
Birinchi turi - eng yuqori, ya`ni maksimal soliqlar siyosati, u olish mumkin bo`lgan narsaning, hammasini olish tamoyili bilan xarakterlanadi. Bunda davlatga «soliq tuzog`i» tayyorlab qo`yilgan bo`ladi, soliqlarni oshirish davlat daromadlarining oshishiga olib kelmaydi.
Ikkinchi turi – oqilona soliqlar siyosati, bunday siyosat tadbirkorlik uchun qulay soliq iqlimini ta`minlab, uning rivojlanishiga ko`maklashadi.
Uchinchi turi - soliq solishning yetarlicha yuqori darajada bo`lishini ko`zda tutadigan soliq siyosati, lekin bunda ijtimoiy himoya ham yetarli bo`ladi.
Kuchli iqtisodiyotda yuqorida ko`rsatilgan soliq turlarining barchasi muvaffaqiyatli qo`shib olib boriladi. O`zbekiston uchun soliq tizimida ko`proq birinchi turning uchinchi tur bilan qo`shib yuritilishi xosdir.
Turli mamlakatlarda byudjet daromadlarining asosiy qismini aynan soliqlar tashkil etadi. Masalan, Fransiyada soliqlar davlat byudjeti daromadlarining 95% ni, AQSHda - 90% dan ko`prog`ini, Germaniyada - 80%, Rossida - 93% ga yaqin, O`zbekistonda - taxminan 96% ni shakllantiradi.



Download 224,86 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   22




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish