Davlat tilida ish yuritish

Shaxsiy xat
 bir kishining ikkinchi bir kishiga yuborgan yozishmasi bo‘lib, 
unda  muallif  suhbatdoshi  bilan  g’oyibona  muloqotga  kirishadi.  Ularda  badiiy, 
so‘zlashuv,  publitsistik  yoki  muallif  tanlagan  uslubdan  foydalanishi  mumkin. 
Shuningdek,  ularda  o‘ta  shaxsiy    masala,  ichki  kechinma,  oilaviy  muammolar, 
kundalik turmush, ijtimoiy hayot yorqin aks ettiriladi.  
Shaxsiy xatlar vazifasi va mazmuniga ko‘ra ikki xil bo‘ldi: 
1. Shaxsiy- xususiy xatlar(maktub, noma) 
Bunday  xatlar  o‘ta  shaxsiy    mazmunga  ega  bo‘ladi  va  uning  mavzusi  bir 
kishiga  taalluqli  bo‘ldi.  Bunday  xatlarni  begonalar  o‘qishi,  uning  mazmunini 
bilishi shart emas. Agar uning mazmunidan muallifning ruxsatisiz o‘zgalar boqif 
bo’lsa,  bu  madaniyatsizlik  hisoblanadi.  Bunday  xatlar  turiga  harbiy  xizmatdagi 
yigitlarning onasi, otasi, do‘sti yoki boshqa  yaqinlariga jo‘natgan xatlarini kiritish 
mumkin.  Ularda  adabiy  til  me’yorlariga  hamma  vaqt  ham  amal  qilinmaydi. 
Ko‘proq  ichki  kechunmalar,  salomnomalar,  minnatdorchilik  so‘zlari  bayon 
qilinadi.  Matn izchillikka ega bo‘lmaydi, hamma xohlagan usulda yozadi. Hazil-
mutoiyba,  qochiriq,  gina,  afsus,  taklif,  e’tiroz      kabi  mazmunda  bo‘lib,  oddiy 
so‘zlashuvdagi  ifodalardan  ko‘proq  foydalaniladi.  Ular  orasida  badiiy  asar 
darajasiga  ko‘tarilgan  nomalar  ham  bor.  Mazkur  maktublarning  namunaviy 
nusxalarini Xorazmiy “Muhabbatnoma” asarida bitib ketgan.  
2. Shaxsiy-ijtimoiy xatlar. 
Bunday  xatlar  ham  garchi  bir  kishiga  qarab  yozilgan  bo‘lsa-da,  undagi 
mazmun  barchaga  tegishli,  ya’ni  ijtimoiylik  kasb  etadi.  Shuning  uchun  ular 
ommaviy axborot vositalari orqali e’lon qlinadi. Bunday xatlarni ochiq xatlar deb 
atashadi.  Ularda  adabiy  til  me’yorlariga  qat’iy  amal  qilinadi.  Publitsistik  yoki 
badiiy uslubda yoziladi. Suhbatdoshga hurmat, yuksak madaniyat darajasida turib 
murojaat qilinadi.  Fikr bildirish erkin, mulohaza xolis bo‘lishi kerak.  
2004  yil  may  oyida    adabiyotshunos  olim,  O‘zbekiston  Qahramoni    Ozod 
Sharafuddinov  adabiyotshunos  olim    Ibrohim  Haqqulovga  ijtimoiy  mazmundagi 
xat yozgan.     
Xulosa  qiladigan  bo‘lsak,  xatda  muallifning  fikr-mulohazalari,  ichki 
kechinmalari, dunyoqarashi, maqsadi namoyon bo‘ladi. Shuning uchun xat, noma 
kishilik  jamiyatida  asosiy  o‘rinlardan  biriga  ega.  Xat  yozish  malakasi  va  uning 
turlari  haqida  tushunchaga  ega  bo‘lmasdan  turib,  nutq  madaniyatiga  erishib 
bo‘lmaydi.