Davlat tibbiyot instituti

Amicus certus in re incerta ceritur - Sodiq do‘st og‘ir kunda bilinar.
Medice, cur ate ipsum – Shifokor , muolajani o‘zingdan boshla.

6-DARS

5. §. RETSEPPTURADA QISQARTMA SO‘ZLAR

Shifokor retsept yozishda umumiy qabul qilingan qisqartmalardan foydalanadi. Dori shakllari, o‘simlik qismlarning nomi va retseptdagi bir xil shaklga ega bo‘lgan nomlar qisqartiriladi. Bunday qisqartmalar qoidaga binoan bitta yoki ikkita –uchta so‘zlarning bosh harflaridan hosil qilinadi, agar so‘z birinchi bo‘g‘inda bir necha undosh harflar bo‘lsa ,ular qisqartmada saqlanadi.
Misol uchun: extr-extractum, ung-unguentum.
Dori moddasi va o‘simlik turini qisqartirish mumkin emas.
RETSEPTURADA QO‘LLANUVCHI KERAKLI QISQARTMA SHAKLLARI.

Qisqartma	To‘liq nomi	Tarjimasi
1	2	3
aa	ana	teng, bab-baravar
ac,acid	acidum	kislota
add	adde	qo‘shing
ad. us. Ext	ad usum externum	tashqi qavat uchun ishlatish
ad.us.int	ad usum internum	ichki organ uchun ishlatish
aq	aqua	Suv
aq.dest	aqua destillata	tozalangan suv
bol	bolus	gil, tuproq
comp, cps,cpt	compositus,a, um	murakkab
concentr	concentratus	kontsentirlangan
conc	concisus	kesilgan,qirqilgan
consp	consperge	har tomonga seping
cort	cortex	po‘stloq
D.	Da.Detur. Dentur	Ber. Berilsin. Berilgan bo‘lsin
dec, dct	decoctum	qaynatma
dep	depuratus, a, um	tozalangan
dil	dilutus, am, u	suyultirilgan
D.t.d	Da/ Dentur/tales doses	Shunday miqdorda ber/berilsin/
empl	emplastrum	yaraga yopishtirib qo‘yilgan

		malham mato
emuls	emulsum	emulsiya
extr	extractum	ekstrakt
f	fiat, fiant	hosil bo‘lsin, hosil bo‘lguncha
fl	flos	gul
fluid	fluidus, a, um	suyuq
fol	folium	barg
fr	fructus	meva
gel	gelatinosus, a, um	chaynalgan
gran	granulum	granula
gtt, gtts	guttam, guttas	tomchi, tomchilar
h,hb	herba	o‘t( yer ustki qismi)
in.ampull	in ampullis	ampulalarda
in caps	in capsulis	kapsulalarda
inf	infusum	damlama
in obl	in oblatis	g‘ilof, qobiq
in tab	in tabuletts	tabletkalarda
in.virt nigr	in vitro nigro	qora shishichada
linim	linimentum	suyuq surtma
liq	liquor	suyuqlik
m. pil	massa pilularum	habdori massasi
M.	Misce.Misceatur	Aralashtir. Aralashtirgan bo‘lsin
mucil	mucilago	shilliq modda
N	numero	son, miqdor
obd	obductus, a, um	po’st (parda) bilan qoplangan
ol	oleum	moy
past	pasta	xamirsimon modda(pasta)
praec, pct ,ppt	praecipitatus, a, um	cho‘ktirilgan
pro iniect	pro iniectionibus	in‘eksia qilish uchun
pulv	pulvis	kukun
q.s	quantum satis	keraklicha
r, rad	radix	ildiz
Rp	Recipe	Ol ( oling )
rectif	rectificatus, a, um	tozalangan
rhiz	rhizoma	ildizpoya
S.	Signa. Signetur	Belgila. Belgilansin
sem	semen	urug‘
simpl	simplex	oddiy
sir	sirupus	sharbat
sol	solution	eritma
spec	species	yig‘ma
spir	spiritus	Spirt
Steril	Sterilisa. Sterilisetur.	Qaynatib tozala.Qaynatib

		tozalangan bo‘lsin.
stigm	stigma	g‘izcha, tumshuqcha
supp	suppositorium	shamcha
supp.vagin	suppositorium vaginale	qinli shamcha
susp	suspension	suspenziya(tugmachasimon)
tab	tabuletta	tugmachasimon dori
t-ra, tinct	tinctura	nastoyka
ung	unguentum	surtma dori (maz)
V	Verte	ag‘’dar
vitr	vitrum	kichkina shisha idish

Mustaqil ishlash uchun mashqlar

1. Lotin tiliga tarjima qiling va qisqartirib yozing:

1. 
   20 sondagi dozada ber( bering ).
   
2. 
   Marvaridgul nastoykasidan va Valeriana nastoykasidan teng miqdorda 20 ml
   
3. 
   Maz hosil bo‘lguncha aralashtir.
   
4. 
   Ichkariga ishlatish uchun Iod eritmasi.
   
5. 
   Mumlangan qog‘ozda ber.
   
6. 
   Valeriana ildizi bilan ildizpoyasi.
   
7. 
   Ampulada 4 sondagi dozada berilgan bo‘lsin.
   
8. 
   Suspentsiya uchun Ampitsillin poroshogi.
   
9. 
   Chayono‘t barglarining damlamasi. 10.Eman po‘stlog‘ining qaynatmasi.
   

2. O‘zbek tiliga tarjima qiling, qisqartmasiz o‘qing:

1. 
   Rp: Spir aethylici 95% 20ml Aq pro iniect 100ml
   

M.D.S :venaga 10ml yuborilsin/

2. 
   Rp: Inf Anisi 15,0-200ml
   

D.S: 1osh qoshiqdan kuniga 3mahal ovqatgacha.

3. 
   Rp: Ol Iecoris Aselli 20,0 Lelatosae 10,0
   

Aq dest ad 200ml D.S: 2marta.

4. 
   Rp: Cocarboxylasi 0,05
   

D.t.d.N 30 in amp. S:

5. 
   Rp:Oleondomycini phosphatis 0,05
   

D.t.d.N 30 in tab.

S:kuniga 4-6 marta 1 tabletkadan.

6. 
   Rp: Pulv fol Digitalis 0,03 Chinini hydrochloridi 0,03
   

Bromcamphorae 0,25
M.f. pluv.
D.t.d.N 12 in caps gel
S:Kuniga 3 mahal 1 kapsuladan.

7. 
   Rp:Bicillini-fortis 600000 BT
   

D.t.d.N 6 in lag
S:Haftada 1 marta 600000 BT da

8. 
   Rp: Extr Strichnici 0,3 Calcii glyserophosphatis 6,0 M.f.pi.q.s.ut.f.pil . N 30 D.S:kuniga 2 mahal 1 pilyuladan.
   

9. 
   Rp: Teobromini-natrii cum salicylate 0,5 Phenobarbitali 0,02 M.f.pulv.
   

D.t.d.N 6 in ch.paraff
S:1 kukundan kuniga 3 marta.

10. 
    Rp: Codeini phosphatis 0,2 Aq. Menthae piper. ad 10 ml
    

M. f. sol.
D.in vitr. nigr.
S: Kuniga 3 marta 15 tomchidan ichilsin.

11. 
    Rp: Pulv. fol. Digitalis 0,5 Chinini hydrochloridi 0,05 Bromcamphorae 0,15
    

M.f. pulv.
D.t. d. N 12 in caps. gel
S: Kuniga 3 marta 1 ta kapsuladan ichilsun.

12. 
    Rp: Natrii tetraboratis
    

Natrii hydrocarbonatis aa 30,0 Natrii chloridi 10,0 Ol. Menthae gtts III
M. f. pulv.
D.S :1stakan qaynagan suvga 1 choy qoshiq solinsin ( chayqash uchun ) 13.Rp: Sol. Magnii sulfatis 15% 100 ml
Tinct. Valerianae
Tinct. Convalariae aa 10ml
M. D.
S:Kuniga 3 marta 1 osh qoshiqdan ichilsin.

14. 
    Rp: Anaesthesini 0,5 Papaverini hydrochloridi 0,05 Extr. Belladonnae 0,015
    

D.t.d. N 10 in tab.
S: Kuniga 2-3 marta 1 tabletkadan qabul qilinsin.

14. 
    Rp: Sol Androstendioli dipropionatis oleos. pro inject. 5% - 1ml
    

D.t.d. N 10 in amp.
S. Kuniga 1 mahal mushak orasiga 1ml dan.

3. Qisqartma so‘zlar bilan tarjima qiling va qisqartmasiz o‘qing:

1. 
   Ol:Askarbinat kislotasi eritmasidan5% 1ml Shunday miqdorda 20 ampulada ber.
   

Belgila: Muskulga 1 ml da.

2. 
   Ol: Rovoch ildizi poroshogidan teng miqdorda magniy oksididan 0,03 Belgila: 1-kukundan kuniga 2-3 mahal .
   

3. 
   Ol: Angishvinogul bargi nastoykasidan 0,5 180 ml Oddiy sharbatdan 20 ml
   

Aralashtir. Ber
Belgila: Kuniga 1-osh qoshiqdan 3 -4 mahal .

4. 
   Ol: Qaytarilgan temirdan Askarbinat kislotasidan 0,1
   

Kukun hosil bo‘lgunicha aralashtir
Shunday miqdorda 20 temirli kapsulalardan ber Belgila. Kuniga 1-kapsuladan 3 mahal .

5. 
   Ol: Tozalangan oltingugurtdan 0,3 Shaftoli moyidan 0,05 Aralashtirilsin. Tozalansin . Berilsin.
   

Belgilansin . In’eksiya uchun.

6. 
   Ol: Strixnin nitratidan 0,05
   

50 miqdorda plyulalar hosil bo‘lsin . Ber.
Belgila: kuniga 2 mahal 1 pilyuladan.

7. 
   Ol: Eufillindan 0,1
   

Dimedroldan 0,00125
Shakardan 0,2
Kukun hosil bo‘lguncha aralashtir . 12 miqdordagi kapsulada ber.
Belgila: kuniga 3 mahal 1 kapsuladan .

8. 
   Ol: Itjumrit po‘stlog‘idan
   

Chayono‘t barglaridan teng miqdorda 15,0 Qalampir yalpizi barglaridan
Valerina ildizi bilan ildizpoyasidan teng miqdorda 5,0 Yig‘ma (species) hosil bo‘lguncha aralashtir .
Ber.
Belgila: kechqurun va ertalab 1/2 stakanda ichilsin.

5. §.Dorivor o‘simliklarning nomlari

Adonis ( idis ) vernalis ( is ) -bahorgi adonis (safsargul ) Aloё, ёs ,f -aloy (sabur )
Althaea, ae, f -gulxayri
Digitalis, is, f - angishvonagul
Hypericum, i, n - dalachoy, qizilpoycha,sariqchoy
Millifolium, ii, n - mingbarg, bo‘ymadaron

5. §. Dori nomlari

Aethazolum, i, n -etazol
Aminazinum, i, n -aminazin
Anaesthesinum, i, n -anestezin
Bromisovalum, i, n -bromizobal
Chinozolum, i, n -xinozol Desoxycorticosteronum, i, n -dezoksikortikosteron Dichlothiazidum, i,n -dixlotiazid
Erythromycinum, i, n -eritromitsin Liquor Ammonii anisatus,
Liquoris Ammonii anisati -novshadil arpabodiyon tomchilari Methyloestradiolum, i, n -metilestradiol
Nystatinum, i, n -nistatin
Phenazepamum, i, n -fenazepam
Phthoracizinum, i, n -ftoratsizin
Theobrominum, i, n -teobromin

Nota bene!