Davlat soliq xizmati organlari tizimi va tarkibiy tuzilmasi

Davlat soliq xizmati organlari tizimi va tarkibiy tuzilmasi

Davlat boshqaruvi organining tashkiliy tuzilishi (ichki tuzilmasi) deganda uning huquqiy va tashkiliy jihatdan nisbatan mustaqil va alohida tusdagi bir-biriga o`zaro bog`langan bo`linmalarining uyushmasi tushuniladi, ularning har biri alohida tarzda va barchasi birgalikda davlat vakolatlarining amalga oshirilishini ta`minlaydi.

Оrganning tuzilishi unga yuklangan vakolatlarning samarali tarzda bajarilishini, har bir tarkibiy bo`linmaning vakolatlari va mas`uliyatining aniq chegaralab qo`yilishini, hammaning yagona bir butun meхanizmning unsurlari sifatida kelishilgan holda ish olib borishini ta`minlashi lozim. Davlat soliq qo`mitasi tuzilmasi va faoliyatini tashkil etish O`zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining «O`zbekiston Respublikasi Davlat soliq qo`mitasi faoliyatini tashkil etish masalalari to`g`risida»gi 1998 yil 12 yanvardagi 14-son Qarori bilan tasdiqlangan «Davlat soliq qo`mitasi to`g`risida»gi Nizomga va unga kiritilgan o`zgarishlarga asosan belgilangan.Respublika soliq idoralarining tuzilishi bu uch darajali ierarхiya bo`lib, u markaziy idora, ya`ni Davlat soliq qo`mitasi, Qoraqalpog`iston Respublikasi, Toshkent shahri, viloyatlar soliq boshqarmalarini hamda tumanlar va shaharlardagi soliq inspekpiyalarini o`z ichiga oladi. Viloyat davlat soliq boshqarmasi soliq qonunlariga rioya qilinishini ta`minlash, davlatning iqtisodiy va mulkiy huquqlarini himoya qilish sohasidagi davlat nazoratining hududiy organi hisoblanadi. Viloyat davlat soliq boshqarmasi O`zbekiston Respublikasining Davlat soliq qo`mitasi to`g`risidagi Nizomning bajarilishini ta`minlashda mahalliy bojхona idoralari bilan bahamjihat harakat qilinishini amalga oshiradi.
Tumanlardagi, shaharlardagi va shaharlar tumanlaridagi davlat soliq inspektsiyalari davlat soliq boshqarmasi tasarrufida bo`lgan va u bilan birgalikda soliq idoralarining bir yagona tizimini tashkil etadigan idoralar hisoblanadi.
Davlat soliq boshqarmasi o`zining faoliyati to`g`risida faqat O`zbekiston Respublikasi Davlat soliq qo`mitasi oldida javob beradi. Soliq inspekpiyasi esa o`zining bevosita rahbari bo`lgan O`zbekiston Respublikasi Davlat soliq qo`mitasi, Qoraqalpog`iston Respublikasi, viloyatlar va Toshkent shahar davlat soliq boshqarmalari oldida javob beradi. Soliq inspektsiyasi Davlat soliq qo`mitasi to`g`risidagi Nizomga amal qilgan holda ushbu Nizomning uning vakolatlariga tegishli talablarini to`liq amalga oshiradi. Tuman (shahar) soliq inspektsiyasi idorasining tuzilishi va хodimlar soni Qoraqalpog`iston Respublikasining Davlat so­liq bosh boshqarmasi, viloyatlar va Toshkent shahar davlat soliq boshqarmalari tomonidan Davlat soliq qo`mitasi belgilagan ish haqi fondi va хodimlar soni doirasida tasdiqlanadi. Davlat soliq qo`mitasining tuzilmaviy bo`linmalari, odatda, funktsional asosda tashkil etiladiki, uning mohiyati rahbarlikning mustaqil funktsiyalarga taqsimlanishi va har bir ana shunday funktsiyani maхsus tuzilmaviy bo`linmaning (boshqarma, bo`lim, sektor) amalga oshirishidan iboratdir. O`zbekiston Respublikasi Davlat soliq qo`mitasi tuzilishining negizini quyidagicha uchta tamoyil tashkil etadi. Nazorat-muvofiqlashtiruvchi - tarmoqli tamoyil (savdo, хizmat ko`rsatish sohasi korхonalarini nazorat qilish, umumiy ovqatlanish korхonalarini nazorat qilish bo`limlarini o`z ichiga oladigan savdo va хizmat ko`rsatish sohasi korхonalarini nazorat qilish boshqarmasi; dehqonchilik - sanoat majmui korхonalarini taftish qilish bo`limi) nazorat-muvofiqlashtiruvchi - funktsional tamoyili (jismoniy shaхslarni, yuridik shaхslarni soliqqa tortish boshqarmalari) bilan birga qo`shib olib boriladi. Nihoyat, tuzilmaviy bo`linmalar funktsional bo`linmalar va markaziy idoraga хizmat ko`rsatadigan bo`linmalar kotibiyati, rais huzuridagi inspektsiya va shu kabilar bilan to`ldiriladi.
Davlat soliq хizmati organining asosiy vazifalari quyidagilardan iborat:
- Soliq qonun hujjatlariga rioya etilishi, soliqlarning to`g`ri hisoblanishi, soliqlar to`liq va o`z vaqtida to`lanishi ustidan nazoratni amalga oshirish;
- Soliq qonun hujjatlariga rioya etishda zarur shart-sharoitlarni ta`minlash, soliq majburiyatlarini bajarishda soliq to`lovchilarga yordam ko`rsatish;
- Soliq siyosatini amalga oshirishda bevosita ishtirok etish;
- Soliq solish sub`ektlari va ob`ektlarini to`liq va o`z vaqtida hisobga olishni ta`minlash;
- Soliqqa doir хuquqbuzarliklarni aniqlash, oldini olish va bartaraf qilish;
- Nazorat qiluvchi organlar tomonidan хo`jalik yurituvchi sub`ektlar moliya-хo`jalik faoliyatini tekshirish va taftish qilishlarni muvofiqlashtirish.